NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
AMERSFOORT, BAARN, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, KOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST,
STOUTENBURG, VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG,
Beelden uit iet verleden.
Feuilleton.
No. 80.
Zaterdag 6 October 1883.
Twaalfde Jaargang.
Kennis der Historie.
C H A R V O.
De terugkeer naar Nederland.
AMERSFDDRTSCHE
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,Advertentiën van i 6 regelsf 0,40.
Franco door het geheele Rijk1,10. Uitgever: A. M. SlOthOUWerIedere regel meer 0,05.
q o Voor het Buitenland0,07"
Afzonderlijke nummerso Cent. a vivncrnnnT
J TE AMERSFOORT. Reclames per regel0,20.
Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
J Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Adverteiitiën kunnen ingezon
den wordeu tot uiterlijk 's mor
gens 10 uur des Woensdags en
Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt sleclits driemaal
in rekening gebracht.
Daar zijn er die beweren dat het niet
mogelijk is geschiedenis te onderwijzen
zonder partijdig te zijn.
Wanneer twee menschen dezelfde zaak
verhalen, geven zij van het gebeurde
niet volkomen denzelfden indruk. De een
laat het volle licht vallen op bijzonder
heden, die den ander van ondergeschikt
belang toeschijnen, om dat dezen meer
bepaald zijn aandacht hebben getrokken.
Wat den een als hoofdfeit voorkomt, is
in het oog des anderen slechts bijkomende
omstandigheid. Zoo kunnen in de voor
stelling die we van gebeurtenissen heb
ben, niet dezelfde trekken even sterk
verlicht zijn, en zal het beeld, 't welk elk
onzer er zich van vormt, geheel afwijkende
verhoudingen toonen.
De oorzaak van dat verschil ligt voor
een groot deel daarin, dat ons aller waar
nemingsvermogen niet even sterk is ont
wikkeld, voor een deel ook in onze per
soonlijkheid. Als we iemand van een
schip in het water zien vallen en ook
getuigen zijn van zijn redding, zal het
van onze vatbaarheid voor koude afhan
gen of we levendig worden aangedaan
door de gedachte aan het verkoelend
bad: en zoo er bij de redding eenig ge
vaar wordt geloopen, is de omstandigheid,
of wij zelf en de man die tot hulp toe
schoot huisvaders zijn, niet zondei in
vloed op onze opvatting van de verdienste
zijner daad. Met verhalen van gebeurte-
II. LATER.
DOOR
Zonder verdere wederwaardigheden wordt deze
route, de Noordelijke, in tegenstelling van de
Zuidelijke, die dan gekozen wordt, wanneer de
Z.W. mousson beoosten Afrika heerscht af
gelegd en Socotra bereikt.
Men bevindt zich nu in de Golf van Aden en
ziet ver in het Westen op eenen verbazenden
afstand de donkere bergmassa die kaap Garda-
fui, Afrika's oostpunt vormt. Duidelijk doet zich
reeds de toenemende warmte gevoelen de ther
mometer blijft steeds rijzende, niettegenstaande
de koelere luchtstroom die vóór en in de straat
van Bab-el-Mandeb nagenoeg standvastig wordt
waargenomen en gedurende eenige uren althans
verademing geeft. Dit genot duurt nochtans
niet lang, aangezien de zoogenoemde Small
straits, d. i. de passage tusschen de Arabische
kust en het eiland Perim genomen wordt en
daar reeds nagenoeg windstilte heerscht.Het
stoomschip heeft Aden niet aangedaan en pas
seerde het op den afstand van duidelijk seinen;
alleen als noodhaven wordt deze plaats bezocht,
Op deze Zuidelijke lyn zonk de Koning der
Nederlanden op 450mijlen van den Chagosgroep.
nissen die. we niet beleefden, doch die
ons slechts door overlevering zijn toege
komen, is het evenzoo gelezen er is altijd
een geheimzinnig maar onmiskenbaar ver
band tusschen ons geschiedkundig oordeel
en onze persoonlijke denkwijze.
Niets is moeielijker dan een zuiver
begrip te vormen van een historische
figuur. Al hebben wij haar nog zoo van alle
kanten bezien, met gebruikmaking van
alle mededeelingen en berichten die te
bekomen zijn, toch zal het beeld dat ons
voor de aandacht komt verschillen van
dat hetwelk gevormd werd door een ander
die wellicht even volledige inlichtingen
heeft ingewonnen. Al weder hangt dit
samen met ons individueel karakter. De
historische persoon waarmede we ons
bezighouden bezit eigenschappen, die ook
in meerdere of mindere mate bij ons aan
wezig zijn, en die van invloed zijn op zijn
handelingen. Naar mate wij ons nu in
eenig opzicht met die persoonlijkheid ver
want gevoelen, en erkennen dat we, onder
dezelfde omstandigheden geplaatst als zij,
eveneens zouden handelen, zal ons
oordeel gunstig zijn of ongunstig, zal
haar beeld met schitterender kleuren in
ons leven.
Waren we nu maar in de gelegenheid
in voldoende mate historische mededee
lingen te erlangen die niet bij voorbaat
onze vrijheid van oordeelen aan banden
legden, dan zou in alle geval, al is
de juistheid dan niet geheel onbetwist
baar, de historische voorstelling die we
gevormd hebben, ons eigendom zijn. Ze
zou, met onze verstandige ontwikkeling
opgroeien en zich scherper afteekenen
ja, ze zou in menig geval een eerlijke en
gestrenge controle uitoefenen op ons ze
delijk karakter waarvan onze daden het
uitvloeisel zijn. In dien zin werd dan de
geschiedenis zeer stellig de opvoedster
van het meuschelijk geslacht.
als wanneer de gelegenheid bestaat om struis
vederen en het bont van de Afrikaansche apen
tegen matige prijzen machtig te worden. Het
eenzame Perim, de sleutel der straat, die thans
een wereldweg geworden is, wordt bij dag ge
passeerd. Het vertoont zich als eene barre rots,
op welks kruin een klein fort met een lichtto
ren en eenige andere gebouwen de bewijzen
leveren, dat hier menschen wonen. Maar hoe
Geblakerd door eene onmeedoogende zonne
hitte, die zelden of nooit door eenen bewolkten
hemel of door eene regenbui getemperd wordt,
afgesloten van alles, zonder afwisseling, zonder
atleiding, spaarzaam bedeeld met de nieuwstij
dingen en berichten uit de beschaafde wereld,
leiden de daar garnizoen houdende troepen en
de weinige ambtenaren een droevig bestaan,
zoo zelfs, dat het garnizoen telken half jaar
moet worden afgelost en zooals men wil, wegens
de veelvuldige gevallen van krankzinnigheid.
Niet ver van Perim, dat Engelsch is, heeft de
Fransche regeering vermeend een station naast
dat van haren buurman in Europa, te moeten
oprichten, tot welk einde een eenzaam huis ge
bouwd is op een vlakke rots op de Arabische
kust, uitsluitend met het doel om daar de Fran
sche vlag te laten waaien. Een nieuwe, maar
niet algemeen bekende proeve van den wedij
ver van twee machtige staten in een der afge-
legenste en onherbergzaamste oorden der aar
de. Na Perim te zijn gepasseerd, wordt niet
zonder inspanning de hevige stroom, die hier
Zuidwaarts loopt, overwonnen. Een nachtelijk
alarm, tengevolge van het nedervallen van een
meteoor nabij het schip, die met donderend ge
raas uiteen spat, veroorzaakt een kortstondige
schrik, die evenwel zonder gevolgen blijft.
Den volgenden dag wordt Mocha (Mokka)ge
zien, dan volgen dé in ffen groep bij elkander
Maar wat is nu het geval? Vóór we
in staat zijn, een zelfstandig oordeel te
vormen, heeft men ons vermogen, om
voorstellingen objectief op te vangen en
tot begrippen te vereenigen, voor een
groot deel verlamd. Er zijn zekere mee
ningen op godsdienstig, op zedelijk, op
staatkundig, op maatschappelijk gebied,
waaromtrent de menschen het onderling
lang niet eens zijn. Dat verschil van opinie
is een noodzakelijkheidalleen onder die
voorwaarde kan er een krachtige beweging
zijn in voorwaartsche richting. Maar
elk beweert in het bezit te zijn van een niet
onbelangrijk deel der waarheid, en zoekt
zijn bewijsgronden voor die stelling ook
in het verleden. Al wat geschied is uit
te leggen in het voordeel van die een
zijdige begrippen, gaat natuurlijk niet,
ofschoon er in dat opzicht door sommige
historici wezenlijke kunststukken zijn ver
richtmaar wel is het een natuurlijk
verschijnsel, dat de mate, waarin histo
rische personen den triomf onzer denk
beelden hebben bevorderd of tegenge
werkt, van grooten invloed is op ons
oordeel over hun karakter en hun daden.
Tevens ligt het voor de hand, dat zeer velen
dat oordeel ook aan anderen zullen trach
ten mede te deelen, meestal ter goeder
trouw, omdat ze meenen dat het overeen
komstig de waarheid is. De onderwijzer
doet het niet zelden aan zijn leerlingen,
en zoo plaatst hij voor het nog onge
vormd historisch oog een beeld, dat niet
langs natuurlijken weg bij het kind is ont
staan, uit de samenvoeging, vergelijking,
schifting van goed geconstateerde feiten,
maar een opgedrongen beeltenis, die hem
langen tijd, misschien wel levenslang belet
een eigen meening te vormen. Voorts
wordt die verzameling van eenzijdige voor
stellingen, die men dan „historische ken
nis" gelieft te noemen, nog benuttigd om
er een zekere moraal aan te ontleenen,
liggende rotseilanden, die evenwel aan de vaart
geene belemmering iu den weg leggen en ein
delijk bevindt men zich in het midden dezer
merkwaardige zee, daar waar de hitte graad
het hoogst stijgt. Geen windje rimpelt het spie
gelgladde oppervlak der zee. Het schip beweegt
zich als op eene rivier, statig voorwaartshet
water aan den boeg veroorzaakt zachte en bree-
de kabbelingen die ter weerzijden van het schip,
als ware 't een sluijer vormen, wiens uiteinden
zich steeds verder in schuine richting uitbrei
den, en langzaam in het onbewegelijke en efl'e
ne watervlak te niet Ioopen. Het water is don
ker blauw, gelijk overal waar de zee eene groo
te diepte heeft. De thermometer wijst onder
de dubbele tent aan het dek 115° F. in de ma
chinekamer stijgt hij boven de T25n. De hemel
is onbewolkt, strak, maar vertoont niet dat hel
dere hemelsblauw dat in de tropen wordt waar
genomen; 't is als bevindt zich eene beweging-
looze stofmassa in de lucht, die daaraan een
paarsch-blauwetint schijnt medetedeelen, ter
wijl al naarmate het uitspansel de aarde nadert,
een rosse gloed, die naar den horizon steeds
sterker gekleurd wordt, den hemel omzoomt
en aan het geheel iets onbeschrijfelijk zwaar
moedigs geeft. Het is de gloed der sterk ver
hitte woestijnvlakte die tegen den hemel terug
kaatstmet recht mag het een koperen hemel
genoemd worden. Loom en mat hijgende van
de warmte, niet. instaat zich ook in 't minst in
te spannen,zonder eetlust, zwijgend enterneer-
gedrukt, weerstaan de passagiers die toch aan
eene tropische hitte van 90" tot 90° F. gewoon
waren, dezen vreeselijken en gevaarvollen toe
stand niet, dan met groote moeite. Zelfs de
nacht brengt geene verademing. Loodzwaar drukt
de lucht op de hoofden dei- vermoeiden, die te
vergeefs trachten op het dek, waar des nachts
men noemt ditde historie dienstbaar
maken aan zedelijke vorming. Niets is
minder waar dan dat.
Het spreekt vanzelf dat wie van de
geschiedenis aanhoudend voedsel verlangt
voor zijn subjectieve meeningen, de mo
gelijkheid van onpartijdig onderwijs in
die wetenschap ontkent. Hoe sterker de
strijd der begrippen is, met andere
woorden, hoe duidelijker het partijver-
schil zich openbaart, des te ijveriger zal
ook op historisch terrein naar elementen
van strijd worden gezocht.
Doch wie onbevangen en volkomen
eerlijk objectieve waarheid zoekt, en
deze is inderdaad op geschiedkundig ge
bied het eene noodige, wie niets als
zoodanig wil erkennen dan feitenen zich
tot taak stelt de toelichting zelf op te spo
ren uit het verband, die kan inderdaad
wèl onderwijs geven in geschiedenis. Zijn
lessen zullen meer opvoedende waarde
hebben, meer bijdragen tot ontwikke
ling van het zedelijk gevoel, tot de ka
raktervorming, dan de eenzijdige opvat
tingen van den partijman: de leerling
krijgt er door een eigen oordeel, voelt
het verband tusschen oorzaak en gevolg,
ontwaart dat elke handeling die in strijd
was met beginselen van recht en van
goede trouw, tot verderfelijke uitkomsten
voert, bouwt zich, als het ware uit
persoonlijke ei varingen, een beeld dat
aantrekt of afstoot, dat hem als een gids
op zijn levensweg, of als een waarschu
wer op het enge pad der eer kan dienen.
Zoo opgevat, is er een hooge mate van
opvoedende kracht gelegen in het ge
schiedkundig onderricht. Schuift men even
wel zijn eigen fantastisch gekleurd ven
sterglas tusschen den waarnemer en de
gebeurtenis, nu ja, don beklage zich
niemand over de geringe waarde voor
het leven van dat zoogenaamd „onder
wijs in geschiedenis."
de matrassen mogen gebracht worden, rust en
kalmte te vinden. Een ondragelijke dorst kwelt
keel en verhemelte, de huid functionneert niet
of niet voldoende 't is of men stikken moet.
De schoorsteen van het stoomschip ondervindt
niet minder de gevolgen van dezen dooden en
ongewonen athmospheer de vuren trekken niet
naar behooren, met groote moeite wordt stoom
gehoudenhet kolen verbruik stijgt van 30 tot
35 tinnen per etmaal. Tot overmaat van ramp
is de ijsvoorraad uitgeputhet poreuse kunstijs
van Pinang weerstaat, ondanks de meest moge
lijke voorzorgen, dezen buitengewonen warm
tegraad niet. Gelukkig duurt deze vuurproef niet
lang. Al naarmate men noordelijker komt en den
gordel, die den hoogsten warmtegraad aanwijst,
achter zich laat, doen de Noordewinden zich
meer en meer gevoelen en veroorzaken de zoa
zeer gewenschte luchtverplaatsing. De twee ge
broeders, de gevaarlijke rotsen die zich maar
zeer weinig boven de oppervlakte der zee ver
heffen en juist in de koerslijn gelegen zijn, wor
den zonder ongelukken voorbij gestoomd Reeds
vertoonen zich aan bakboordszijde de hooge door
de zon rood gekleurde toppen van het Mokattan
gebergte, dat zich als een reusachtige dam van
kale rosbruine rotsen, die zich van 2 tot 3000
meters boven de zee verheffen, in het Oosten
van Egypte in eene evenwijdige richting met
de roode zee uitstrekt, om noordwaarts i i de
lagere hoogten van de landengte en eindelijk
in de Woestijn te niet te loopen-
Op deze rotsen, ging in 1374 het prachti
ge Stoomschip, de Prins Hendrik te gronde.
f Wordt vervolgd.)
