NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
AMERSFOORT, BUN, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST,
STOUTENBURG, VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG
Feuilleton.
Laurier en Mirt.
No. 94.
Zaterdag 22 November 1884.
Dertiende Jaargang.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
„Brood en Spelen!"
AMERSFOORTSCHE CODBAN T.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 4,
Franco door het geheele Rijk'1,10.
Afzonderlijke nummers.3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regels f 0,40.
Iedere regel meer 0,05
Voor het Buitenland0,07
Reclames per regel 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
A<lverteuti£ii kunnen ingezon
den worden tot uiterlijk 's mor
gens 10 uur des Woensdags en
Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts driemaal
id rekening gebracht.
»Brood en spelen Dit was de kreet
des Romeinschen volks in de slechte tijden
van het Keizerrijk.
En ten einde zich de volksgunst te ver
zekeren, met het doel ongestraft de erger
lijkste dwingelandij uit te oefenen en
zich de schandelijkste uitspattingen te
kunnen veroorloven, hielden de onwaar
dige opvolgers van Vespasianus en Marcus
Aurelius, uitdeelingen van spijs en ver
schaften zij de verdorven bevolking aan
houdend schouwspelen, waartoe de aan
overwonnen natiën afgeperste schatten
dienstbaar gemaakt worden. Het een
en ander kon den val des rijks niet ver
hoeden.
Is het niet, alsof we weer dezelfde
kreten, ofschoon meer in het verborgen,
vernemen?
Er wordt geklaagd over broodsgebrek,
en helaas! niet steeds ten onrechte.
Er is behoefte aan veel, wat onmogelijk
gemist kan worden.
In een vorig artikel beschouwden we
reeds dat verschijnsel, doch slechts van
één zijde. Alvorens in die richting verder
te gaan, wenschen wij thans de keer
zijde der medaille, eens in liet licht te
brengen.
SpelenIs er wel ooit een tijd geweest,
dat zoo algemeen gejaagd werd naar uit
spanningen van allerlei aard, dikwijls
ontaardende in uitspattingen?
Er is kwijning in alles, zegt men. De
Novelle naar het Duitsch
van
v. d. ELBE.
«Wij moeten nu moeite voor je doen voor
een plaats in een gesticht, wij hebben nog
vele connectien, later konden wij vergeten
worden."
«Gij geeft mij te spoedig op, mama," pruilde
Stephanie. »Ik ben pas twintig jaar en nog in
't geheel niet verwelkt."
«Men moet geluk hebben en zijne zaak met
meer voorzichtigheid behandelen. Beide schijnen
u te begeven. De plaats in een gesticht is eene
fatsoenlijke toevlucht voor alle gevallen."
Viktor vond thans een groot genoegen in den
familiekring. Op zijn wensch brachten zijne
ouders hem zijne portefeuilles, zijne schetsen,
zijn schildergereedschap mede van Strieszen-
horst. Hij liet zich een breedopgestelden schil
derezel oprichten, waaraan hij met zijn opge
legd been kon werken, en ontwaarde tot zijn
blijdschap, dat hij niets verleerd had. Ja, het
scheen hem toe, als had Rij in velerlei zaken
een beter inzicht gekregen. Daar hem de le
vende modellen van zijn dierstukken ontbraken,
ontstonden kleine genre-beelden onder zijn han
den. Yoorloopig waren het nog copieën, maar
niet zonder zelfstandige toegift en met de volle
sierlijkheid van zijn niet onbeduidend talent uit
gevoerd. Hij begon zelfs zijn krachten in het
handel levert geen winsten op, de nijver
heid vindt geen afnemers, de soliedste
ondernemingen wankelen of storten in,
het vertrouwen vliedt Alles gaat
slecht, buitengewoon slecht, behalve de
neringen, die aan de zucht tot vermaak
voedsel geven.
In het debiet van sterke dranken is
geen vermindering te bespeuren: Schouw
burgen en koffiehuizen trekken ruim
publiek. Inrichtingen, waar leelijke liedjes
het oor verscheuren en den kunstsmaak
kwetsen, uitgegalmd door vrouwelijke
wezens van verdachte zeden, lokken ner
gens te vergeefs. Er wordt geen geld
verdiend, maar voor genot van allerlei
gehalte is toch wel geld te vinden.
Zeker al is het ook in de kas van
den patroon, gevonden moet het worden
Brood en spelen Niet het brood des
bescheiden deels, door eerlijken aibeid
verkregen, en in den vriendelijken fami
liekring genuttigd, maar het brood
des overvloeds, binnengehaald zonder
moeite, als vrucht eener brutale speculatie,
die bij wélslagen rijkdom, en aanzien
afwerpt, bij mislukking schande en ellende
brengt over het hoofd van den roeke-
looze en menigeen van zijn met moeite
verworven bezittingen berooft. Spelen!
Niet de geoorloofde en versterkende uit
spanning, na wèlvolbrachte dagtaak, en
waarbij de eerbied voor hetgeen waar
en schoon is geen schade lijdt, maar het
wulpsche, overprikkelende, zenuwverslap-
pend en zedekwetsend vermaak van ge
ring allooi, dat geen enkele verheffende
herinnering achterlaat en slechts walging
tot nasleep heeft.
Het ligt niet in onzen aard als boet
predikers op te treden, en we houden het
er ondanks alles voor, dat een vroolijke,
opgewekte stemming de meest geschikte
is, om aan kloeke daden het aahzijn te
geven. Ook staat het bij ons vast, dat
portretschilderen te beproeven. Tante, Isidore
en ook Agnes moesten voor hem zitten. Daarbij
werden muziek en lectuur niet veronachtzaamd
en Viktor betreurde spoedig de kortheid van
den dag, die hem niet vergunde zoo veel te
ondernemen, als zijn levendig opgewekte geest
verlangde.
Op den Oen September vierde de kleine kring
in het huis der barones den verjaardag van den
slag bij Wörth, waarin de ritmeester v. Lorsch
den eervollen dood voor zijn vaderland had ge
vonden. Viktor schilderde Agnes voor den eer
sten keer, wat hij van het einde haars gemaals
gezien en vernomen had, en welken verheffen-
den indruk op hem de snelle, blijde heldendood
van den dapperen man gemaakt had.
Da jonge vrouw vond er een weemoedig ge
not in naar deze schilderingen te luisteren.
Hoe weldadig troffen haar de warmte en deel
neming, die daaruit te voorschijn traden Zij
had destijds, toen het bericht van haar onge
luk haar bereikte, niet aan de mogelijkheid
gedacht, ooit met zulk een vrede in de ziel
op die gebeurtenis te kunnen terugzien, zooals
haar nu, in aansluiting van haar nieuw gewonnen
vrienden, ten deel viel.
In September kreeg Alevrouw v. Lorsch eene
tijding uit Berlijn, die de verwezenlijking barer
plannen voor de toekomst verder uistelde en
haar tot nieuwe inrichtingen voor den winter
aanleiding gaf. De bruiloft van de jonge bloed
verwante, die zij in het huis der zieke dame
zou vervangen, inoest tot het voorjaar worden
uitgesteld.
#Nu blijf ik toch nog gedurende den winter
in uwe nabijheid, waarde barones," zei Agnes
aangedaan tot tante Waldemar. «En zoo zwak,
zoo inconsequent de tnensch is, ik verheug er
mij van ganscher harte over!"
de afwijkingen, waarvan onze rlagen zoo
menig treurig voorbeeld aanbieden, niet
als een algemeen verschijnsel mogen ge
brandmerkt worden.
Doch niettemin sporen die voorvallen
aan tot ernstig nadenken en tot behoed
zaamheid. In de laatste dagen bood alleen
onze hoofilstad kort achter elkander drie
treffende histories aan, van hetgeen men
in eigenaardig Hollandsch «verduisterin
gen op groote schaal" noemt, en telkens
bleek dat de oorzaak dezelfile was, over
dreven zucht naar uitspanningen van de
liederlijkste soort, waartoe de gewone, vol
strekt niet bekrompen middelen, verre
van toereikend waren.
En laat ons van die maatschappelijke
ziekteverschijnselen nu niet zeggen, dat
wij er niets mede temaken hebben, omdat
wij het niet zijn die ons aan het kwaad
schuldig hebben gemaakt. Ongetwijfeld,
dé verschijnselen zijn, individueel, maar
de ziekte zelve is maatschappelijk, en
voor haar bestaan zijn wij allen, geza-
inelijk en solidair verantwoordelijk, vooral
ook, omdat we niet krachtig genoeg de
handen ineen slaan, om het kwaad te be
strijden.
Wat toch is het geval?
We verbeuzelen onzen tijd met allerlei
nietigheden. We verbeelden ons zeer
ernstige menschen te zijn als we hard
nekkig ijveren voor de verspreiding of de
bestrijding van zoogenaamd godsdienstige
meeningen, doch onthouden de oneindig
belangrijker vraagstukken van zedelijken
aard, die steeds nadrukkelijker voor ons
oprijzen, onze aandacht. We loopeti de
straten plat, om een bekeerling te vinden
die onze waarheden overneemt of onze
dwalingen wil deelen, doch de eenvou
digste begrippen van plicht en eerge
voel door voorbeeld, door woord, door
persoonlijke bemoeiing, door vriendschap-
De kleine ki-ing der villa Rozenberg betoonde
zich niet minder verheugd en men besloot, om
in vertrouwlijken omgang zich den winter zoo
aangenaam mogelijk te maken.
Viktor's volledig geheelde wond had eindelijk
de pijnen doen ophouden, aan zijn lichaam ge
zondheid en kl acht hei geven en toegelaten om
een proef met een kunstbeen te nemen. Van
lieveilede gewende hij zich aan dit hulpmiddel
en zijne pogingen om te loopenvoorloopig met
twee krukken en onder bewaking der knechts,
werden aangevangen. Bij den terugkeer van
den verjaardag zijner verwo iding kon hij op
vlakken grond met slechts een kruk gaan. Deze
vooruitgang was een bron van groote blijdschap
voor hemzelven en de zijnen. De behoefte zich
te bewegen, die in zijne onrustige, levendige
geaardheid wortelde, vond eindelijk weder eenige
bevrediging.
Op dezen dag verraste hem de goede tante
Waldemar met de gerechtelijke schenkingsoor
konde, betreffende een mooi klein landgoed, dat
zij al lang voor hem, als haar voornaamsten
erfgenaam bestemd had. Jiu echter, nu hij
niet meer in actieven krijgsdienst was en zoo
ver hersteld was, dat hij zich met de admini
stratie van een r.iet al te groot goed kon be
lasten. vond zij den tijd gekomen hem reeds in
het bezit daarvan te stellen.
Victor omhelsde de goede oude dame met
levendige blijdschap. »0riep hij, moedertje
lief, al kan ik ook maar op één voet op mijn eigen
land en grond staan, toch is deze bezitting voor
mij een groote zegen
Hij was op dit tijdstip zoo vroolijk en tege
lijker tijd zoo berustend, bijna verzoend metzijn
lot, dat hij over zichzelven schertste. Zoo ging
voor hen de aan herinneringen zoo rijke maand
Januari voorbij.
pelijke aaneensluiting, door broederlijke
waakzaamheid vaster wortel te doen
schieten bij allen met wie het lot ons
in aanraking biengt, dat is iets waarvoor
we den tijd niet schijnen te hebben.
Elk huisgezin, elke vriendenkring, elk
genootschap moet een brandpunt zijn van
zedelijkheid. Daarentegen schijnt niemand
iets dringenders te doen te hebben dan
zijns weegs te gaan en zich met de be
langen van anderen zoo min mogelijk in
te later., of zoo al, dan zoekt men
zich te vergewissen of zijn «geloof' het
onze is, in welk geval men bereid is hem
op te nemen in de gelederen van de
strijders, tegen allen die van een andere
«richting"zijn.
En toch we hebben zooveel ernsti-
gers te doen. Er is zoo menige wanke
lende voet te schragen, zoo menige ver
keerde neiging op het goede spoor te
brengen -er is zoo menige stiijd te voe
ren tegen de afdwalingen der hedendaag-
sche, «beschaving." Genotzucht en over
dreven eerbied ,voor den uiterlijken glans
dien de rijkdom afwerpt, ze zijn zulke
ernstige kwalen en brengen zoo velen
ten val, dat we waarlijk weieens over
wegen mogen, wat ieder voor zicii doen
kan, om het ziellooze en zinledige dier
genietingen in helder licht te plaatsen,
en daar tegenover het rein genot van ge
trouwe plichtsvervulling in eiken maat-
schappelijken stand hooger te doen waar-
deeren.
De vraag naar «brood" zou minder
nijpend zijn, de jacht naar «spelen" een
edeler strekking hebben, indien we er
in konden slagen het afgodsbeeld, waar
aan zoo velen hun offers, brengen van
zijn vernis te ontdoen, en het voor te
stellen, in al zijn ruwe naaktheid.
Laat ons eens nadenken, of ook wij
niet daartoe kunnen medewerken.
Tante wilde heden, den 2en Februari, naar
Isidore gaan, die den geboortedag van haren
oudsten jongen vierde.
«Ik denk, Agnes zal spoedig komen," zei zij
te voren tot Viktor hem eenig/ins over haar
heengaan troostend.
Hij, in het salon aan het venster zittend, een
boek in de hand, knikte haar vergenoegd toe en
liet het jarige kind groeten.
Met den besten wil bep' oefde hij het, zich op
de hoogte van landbouwzaken te stellen, liet ech
ter spoedig het boek vallen en keek naar buiten
naar de dwarrelende sneeuwvlokken.
Die lange en bange dagen in den vorigen
winter, toen bij in het hospitaal van zijn ziek
bed ook dien sneeuwjacht zag, kwamen hem
voor den geest en hij vergeleek zijn toenmalig
hopen en wenschen met zijn tegen.voordigen
toestand.
Met verbazing herkende hij zichzelven als
een geheel veranderd mensch, en met kalme
zelfbeproeving zag hij terug op den afgelegden
weg.
Waardoor bad hij de droevige wanhoop, de
bitterheid, zijn afkeer van het leven kunnen
beheerschen Wanneer was voor 't eerst eene
nieuwe belangstelling in zijne ziel wakker ge
worden Wie bad hein het pad getoond voor
onderworpen tevredenheid, hem doen begrijpen
dat ook zonder geluk, zonder bevrediging, gevoel
van geluk mogelijk was?
Op al deze vragen gaf hij zichzelven antwoord
met den naam: Agnes!
Op dit oogenblik trad zij, met wie zijne ge
dachten zicli bezighielden, het salon binnen.
Zij kwam naar Viktor toe en ging tegenover
hern zitten Haar blond haar schemerde voch
tig, haar tenger gezicht gloeide rooskleurig van
de winterkouhaar geheele wezen ademde een