NIEUWE NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR AMERSFOORT, BUN, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST, STOUTENBURG, VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG Feuilleton. Laurier en Mirt. No. 94. Zaterdag 22 November 1884. Dertiende Jaargang. Uitgever: A. M. Slothouwer, „Brood en Spelen!" AMERSFOORTSCHE CODBAN T. Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 4, Franco door het geheele Rijk'1,10. Afzonderlijke nummers.3 Cent. Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags. te Amersfoort. Advertentiën van 16 regels f 0,40. Iedere regel meer 0,05 Voor het Buitenland0,07 Reclames per regel 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte A<lverteuti£ii kunnen ingezon den worden tot uiterlijk 's mor gens 10 uur des Woensdags en Zaterdags. Eene viermaal geplaatste ad vertentie wordt slechts driemaal id rekening gebracht. »Brood en spelen Dit was de kreet des Romeinschen volks in de slechte tijden van het Keizerrijk. En ten einde zich de volksgunst te ver zekeren, met het doel ongestraft de erger lijkste dwingelandij uit te oefenen en zich de schandelijkste uitspattingen te kunnen veroorloven, hielden de onwaar dige opvolgers van Vespasianus en Marcus Aurelius, uitdeelingen van spijs en ver schaften zij de verdorven bevolking aan houdend schouwspelen, waartoe de aan overwonnen natiën afgeperste schatten dienstbaar gemaakt worden. Het een en ander kon den val des rijks niet ver hoeden. Is het niet, alsof we weer dezelfde kreten, ofschoon meer in het verborgen, vernemen? Er wordt geklaagd over broodsgebrek, en helaas! niet steeds ten onrechte. Er is behoefte aan veel, wat onmogelijk gemist kan worden. In een vorig artikel beschouwden we reeds dat verschijnsel, doch slechts van één zijde. Alvorens in die richting verder te gaan, wenschen wij thans de keer zijde der medaille, eens in liet licht te brengen. SpelenIs er wel ooit een tijd geweest, dat zoo algemeen gejaagd werd naar uit spanningen van allerlei aard, dikwijls ontaardende in uitspattingen? Er is kwijning in alles, zegt men. De Novelle naar het Duitsch van v. d. ELBE. «Wij moeten nu moeite voor je doen voor een plaats in een gesticht, wij hebben nog vele connectien, later konden wij vergeten worden." «Gij geeft mij te spoedig op, mama," pruilde Stephanie. »Ik ben pas twintig jaar en nog in 't geheel niet verwelkt." «Men moet geluk hebben en zijne zaak met meer voorzichtigheid behandelen. Beide schijnen u te begeven. De plaats in een gesticht is eene fatsoenlijke toevlucht voor alle gevallen." Viktor vond thans een groot genoegen in den familiekring. Op zijn wensch brachten zijne ouders hem zijne portefeuilles, zijne schetsen, zijn schildergereedschap mede van Strieszen- horst. Hij liet zich een breedopgestelden schil derezel oprichten, waaraan hij met zijn opge legd been kon werken, en ontwaarde tot zijn blijdschap, dat hij niets verleerd had. Ja, het scheen hem toe, als had Rij in velerlei zaken een beter inzicht gekregen. Daar hem de le vende modellen van zijn dierstukken ontbraken, ontstonden kleine genre-beelden onder zijn han den. Yoorloopig waren het nog copieën, maar niet zonder zelfstandige toegift en met de volle sierlijkheid van zijn niet onbeduidend talent uit gevoerd. Hij begon zelfs zijn krachten in het handel levert geen winsten op, de nijver heid vindt geen afnemers, de soliedste ondernemingen wankelen of storten in, het vertrouwen vliedt Alles gaat slecht, buitengewoon slecht, behalve de neringen, die aan de zucht tot vermaak voedsel geven. In het debiet van sterke dranken is geen vermindering te bespeuren: Schouw burgen en koffiehuizen trekken ruim publiek. Inrichtingen, waar leelijke liedjes het oor verscheuren en den kunstsmaak kwetsen, uitgegalmd door vrouwelijke wezens van verdachte zeden, lokken ner gens te vergeefs. Er wordt geen geld verdiend, maar voor genot van allerlei gehalte is toch wel geld te vinden. Zeker al is het ook in de kas van den patroon, gevonden moet het worden Brood en spelen Niet het brood des bescheiden deels, door eerlijken aibeid verkregen, en in den vriendelijken fami liekring genuttigd, maar het brood des overvloeds, binnengehaald zonder moeite, als vrucht eener brutale speculatie, die bij wélslagen rijkdom, en aanzien afwerpt, bij mislukking schande en ellende brengt over het hoofd van den roeke- looze en menigeen van zijn met moeite verworven bezittingen berooft. Spelen! Niet de geoorloofde en versterkende uit spanning, na wèlvolbrachte dagtaak, en waarbij de eerbied voor hetgeen waar en schoon is geen schade lijdt, maar het wulpsche, overprikkelende, zenuwverslap- pend en zedekwetsend vermaak van ge ring allooi, dat geen enkele verheffende herinnering achterlaat en slechts walging tot nasleep heeft. Het ligt niet in onzen aard als boet predikers op te treden, en we houden het er ondanks alles voor, dat een vroolijke, opgewekte stemming de meest geschikte is, om aan kloeke daden het aahzijn te geven. Ook staat het bij ons vast, dat portretschilderen te beproeven. Tante, Isidore en ook Agnes moesten voor hem zitten. Daarbij werden muziek en lectuur niet veronachtzaamd en Viktor betreurde spoedig de kortheid van den dag, die hem niet vergunde zoo veel te ondernemen, als zijn levendig opgewekte geest verlangde. Op den Oen September vierde de kleine kring in het huis der barones den verjaardag van den slag bij Wörth, waarin de ritmeester v. Lorsch den eervollen dood voor zijn vaderland had ge vonden. Viktor schilderde Agnes voor den eer sten keer, wat hij van het einde haars gemaals gezien en vernomen had, en welken verheffen- den indruk op hem de snelle, blijde heldendood van den dapperen man gemaakt had. Da jonge vrouw vond er een weemoedig ge not in naar deze schilderingen te luisteren. Hoe weldadig troffen haar de warmte en deel neming, die daaruit te voorschijn traden Zij had destijds, toen het bericht van haar onge luk haar bereikte, niet aan de mogelijkheid gedacht, ooit met zulk een vrede in de ziel op die gebeurtenis te kunnen terugzien, zooals haar nu, in aansluiting van haar nieuw gewonnen vrienden, ten deel viel. In September kreeg Alevrouw v. Lorsch eene tijding uit Berlijn, die de verwezenlijking barer plannen voor de toekomst verder uistelde en haar tot nieuwe inrichtingen voor den winter aanleiding gaf. De bruiloft van de jonge bloed verwante, die zij in het huis der zieke dame zou vervangen, inoest tot het voorjaar worden uitgesteld. #Nu blijf ik toch nog gedurende den winter in uwe nabijheid, waarde barones," zei Agnes aangedaan tot tante Waldemar. «En zoo zwak, zoo inconsequent de tnensch is, ik verheug er mij van ganscher harte over!" de afwijkingen, waarvan onze rlagen zoo menig treurig voorbeeld aanbieden, niet als een algemeen verschijnsel mogen ge brandmerkt worden. Doch niettemin sporen die voorvallen aan tot ernstig nadenken en tot behoed zaamheid. In de laatste dagen bood alleen onze hoofilstad kort achter elkander drie treffende histories aan, van hetgeen men in eigenaardig Hollandsch «verduisterin gen op groote schaal" noemt, en telkens bleek dat de oorzaak dezelfile was, over dreven zucht naar uitspanningen van de liederlijkste soort, waartoe de gewone, vol strekt niet bekrompen middelen, verre van toereikend waren. En laat ons van die maatschappelijke ziekteverschijnselen nu niet zeggen, dat wij er niets mede temaken hebben, omdat wij het niet zijn die ons aan het kwaad schuldig hebben gemaakt. Ongetwijfeld, dé verschijnselen zijn, individueel, maar de ziekte zelve is maatschappelijk, en voor haar bestaan zijn wij allen, geza- inelijk en solidair verantwoordelijk, vooral ook, omdat we niet krachtig genoeg de handen ineen slaan, om het kwaad te be strijden. Wat toch is het geval? We verbeuzelen onzen tijd met allerlei nietigheden. We verbeelden ons zeer ernstige menschen te zijn als we hard nekkig ijveren voor de verspreiding of de bestrijding van zoogenaamd godsdienstige meeningen, doch onthouden de oneindig belangrijker vraagstukken van zedelijken aard, die steeds nadrukkelijker voor ons oprijzen, onze aandacht. We loopeti de straten plat, om een bekeerling te vinden die onze waarheden overneemt of onze dwalingen wil deelen, doch de eenvou digste begrippen van plicht en eerge voel door voorbeeld, door woord, door persoonlijke bemoeiing, door vriendschap- De kleine ki-ing der villa Rozenberg betoonde zich niet minder verheugd en men besloot, om in vertrouwlijken omgang zich den winter zoo aangenaam mogelijk te maken. Viktor's volledig geheelde wond had eindelijk de pijnen doen ophouden, aan zijn lichaam ge zondheid en kl acht hei geven en toegelaten om een proef met een kunstbeen te nemen. Van lieveilede gewende hij zich aan dit hulpmiddel en zijne pogingen om te loopenvoorloopig met twee krukken en onder bewaking der knechts, werden aangevangen. Bij den terugkeer van den verjaardag zijner verwo iding kon hij op vlakken grond met slechts een kruk gaan. Deze vooruitgang was een bron van groote blijdschap voor hemzelven en de zijnen. De behoefte zich te bewegen, die in zijne onrustige, levendige geaardheid wortelde, vond eindelijk weder eenige bevrediging. Op dezen dag verraste hem de goede tante Waldemar met de gerechtelijke schenkingsoor konde, betreffende een mooi klein landgoed, dat zij al lang voor hem, als haar voornaamsten erfgenaam bestemd had. Jiu echter, nu hij niet meer in actieven krijgsdienst was en zoo ver hersteld was, dat hij zich met de admini stratie van een r.iet al te groot goed kon be lasten. vond zij den tijd gekomen hem reeds in het bezit daarvan te stellen. Victor omhelsde de goede oude dame met levendige blijdschap. »0riep hij, moedertje lief, al kan ik ook maar op één voet op mijn eigen land en grond staan, toch is deze bezitting voor mij een groote zegen Hij was op dit tijdstip zoo vroolijk en tege lijker tijd zoo berustend, bijna verzoend metzijn lot, dat hij over zichzelven schertste. Zoo ging voor hen de aan herinneringen zoo rijke maand Januari voorbij. pelijke aaneensluiting, door broederlijke waakzaamheid vaster wortel te doen schieten bij allen met wie het lot ons in aanraking biengt, dat is iets waarvoor we den tijd niet schijnen te hebben. Elk huisgezin, elke vriendenkring, elk genootschap moet een brandpunt zijn van zedelijkheid. Daarentegen schijnt niemand iets dringenders te doen te hebben dan zijns weegs te gaan en zich met de be langen van anderen zoo min mogelijk in te later., of zoo al, dan zoekt men zich te vergewissen of zijn «geloof' het onze is, in welk geval men bereid is hem op te nemen in de gelederen van de strijders, tegen allen die van een andere «richting"zijn. En toch we hebben zooveel ernsti- gers te doen. Er is zoo menige wanke lende voet te schragen, zoo menige ver keerde neiging op het goede spoor te brengen -er is zoo menige stiijd te voe ren tegen de afdwalingen der hedendaag- sche, «beschaving." Genotzucht en over dreven eerbied ,voor den uiterlijken glans dien de rijkdom afwerpt, ze zijn zulke ernstige kwalen en brengen zoo velen ten val, dat we waarlijk weieens over wegen mogen, wat ieder voor zicii doen kan, om het ziellooze en zinledige dier genietingen in helder licht te plaatsen, en daar tegenover het rein genot van ge trouwe plichtsvervulling in eiken maat- schappelijken stand hooger te doen waar- deeren. De vraag naar «brood" zou minder nijpend zijn, de jacht naar «spelen" een edeler strekking hebben, indien we er in konden slagen het afgodsbeeld, waar aan zoo velen hun offers, brengen van zijn vernis te ontdoen, en het voor te stellen, in al zijn ruwe naaktheid. Laat ons eens nadenken, of ook wij niet daartoe kunnen medewerken. Tante wilde heden, den 2en Februari, naar Isidore gaan, die den geboortedag van haren oudsten jongen vierde. «Ik denk, Agnes zal spoedig komen," zei zij te voren tot Viktor hem eenig/ins over haar heengaan troostend. Hij, in het salon aan het venster zittend, een boek in de hand, knikte haar vergenoegd toe en liet het jarige kind groeten. Met den besten wil bep' oefde hij het, zich op de hoogte van landbouwzaken te stellen, liet ech ter spoedig het boek vallen en keek naar buiten naar de dwarrelende sneeuwvlokken. Die lange en bange dagen in den vorigen winter, toen bij in het hospitaal van zijn ziek bed ook dien sneeuwjacht zag, kwamen hem voor den geest en hij vergeleek zijn toenmalig hopen en wenschen met zijn tegen.voordigen toestand. Met verbazing herkende hij zichzelven als een geheel veranderd mensch, en met kalme zelfbeproeving zag hij terug op den afgelegden weg. Waardoor bad hij de droevige wanhoop, de bitterheid, zijn afkeer van het leven kunnen beheerschen Wanneer was voor 't eerst eene nieuwe belangstelling in zijne ziel wakker ge worden Wie bad hein het pad getoond voor onderworpen tevredenheid, hem doen begrijpen dat ook zonder geluk, zonder bevrediging, gevoel van geluk mogelijk was? Op al deze vragen gaf hij zichzelven antwoord met den naam: Agnes! Op dit oogenblik trad zij, met wie zijne ge dachten zicli bezighielden, het salon binnen. Zij kwam naar Viktor toe en ging tegenover hern zitten Haar blond haar schemerde voch tig, haar tenger gezicht gloeide rooskleurig van de winterkouhaar geheele wezen ademde een

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1884 | | pagina 1