nieuwe
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
N°. 36.
Woensdag 6 Mei 1885.
Veertiende Jaargang
VOOR
abonnementsprijs
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentiên:
BINNENLAND.
F euilleton.
VERLOOCHEND.
AMEBSFOOBTSCHE COURANT.
Per 3 maanden 1.Pranco per post door het geheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdags en "Vrijdags.
Van 16 regels 0.40iedere regel meer 6 Cent.
Advertentiên viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De vergiftigingen door Haar
lemmer-olie.
Met genoegen kunnen wij er op wij
zen, dat onze meer uitvoerige mededee-
ling, over de vergiftigingsgevallen door
't gebruik van Haarlemmer-olie, door vele
nieuwsbladen is overgegaan en daardoor
gebracht onder de oogen van duizenden
lezersallicht zullen er enkelen ein
delijk voor goed de oogen zijn openge
gaan.
Verschillende bladen hebben de eene
of andere kantteekening aan de mede-
deeling toegevoegd. Daaronder zijn er,
die willen dat de Regeering zich met
dezen, zooals blijkt, gevaarlijken verkoop
ga bemoeien en er verbod tegen uit-
vaardige.
Dit is echter niet noodig. Op honderde
plaatsen van ons land en door dui'zende
winkeliers geschiedt de verkoop, jaar in
jaar uit, onder de oogen der bevoegde
macht en toch is hij niet geoorloofd maar
door de wet strafbaar gesteld.
Eenmaal slechts, in 'tjaar 1882, is te
Vlissingen procesverbaal opgemaakt, het
welk geëindigd is met eene veroordeeling
van de betrokken winkeliers.
Hetzelfde zou iederen dag overal kun
nen geschieden en 't zou met deze kwak
zalverij spoedig bij het volk zijn zooals
met vele andere dingen: uit het oog,uit
het hart; want, zoo de wet eenigszins
geregeld en gestreng werd toegepast, zou
geen winkelier, al ware bij eerste ver
oordeeling de boete ook gering, den ver
koop hardnekkig duiven voortzetten,daar
art. 31 der Wet van 1 Juni 1865 (Sfbi.
61) duidelijk zegt, dat bij herhaling der
overtreding eene boete van f500 en daar
enboven gevangenisstraf van drie dagen
tot één jaar kan worden toegepast.
Men ziet het, de mogelijkheid tot ver
volging bestaat dus en toch het is
onmogelijk.
Om behoorlijk proces-verbaal op te
maken, moet een agent van politie, on
kenbaar gemaakt, ol een onbekend lid
van den geneeskundigen raad een fleschje
Haarlemmer-olie zelf te koop vragen en
aan zich doen afleveren tegen betaling.
Moge dit ook al een enkele maal kunnen
gelukken, meestal zal de winkelier den
verdachten kooper ontdekken en de afle
vering weigeren en er valt in allen ge
val niet aan te denken om zulk eene
omslachtige manier in eenige duizende
winkels toe te passen en te herhalen.
De wet bestaat dus wel, doch wij heb
ben bier te doen met een toestand, waarop
volkomen past hetgeen de Min. van B. Z.
onlangs bij de discussiën over de drank
wet zeide: „Als de overtredingen zoo
menigvuldig mochten zijn, dat eene wet
niet te handhaven is, kan men haar wer
keloos noemen.
In andere bladen is er door ingezon
den stukken en correspondentie op ge
wezen, dat de bewuste vergiftingen 't
gevolg zoude zijn niet van de Haarlem
mer-olie als zoodanig, maar van onechte,
nagemaakte of vervalscbte. Wij wijzen
er op, dat de schadelijke gevolgen van
het gebruik zich juist hebben voorgedaan
te Haarlem en dat zoo ergens dan daar
ter stede toch zeker „de echte" wel zal
worden gebruikt.
Doch welke is de echte en welke niet?
Ons bekend zijn er, waren er althans
niet lang geleden, te Haarlem vier fa
brieken van Haarlemmer olie. Vroeger
was er slechts éen, die van de firma
Klaas Tillij en Koning, welke de uit
vinders van 't praeparaat heette te zijn.
De afstammelingen van Tillij en die van
Koning hebben later elk eene afzonder
lijke fabriek opgericht en daarna is een
meesterknecht van Tillij en ook een
meesterknecht van Koning op eigen handje
met de fabrikatie begonnen. Bovendien
heeft men nog de bekende fabriek te
Dinteloord (Princeland) in N.-Brabant.
Welke dezer huizen levert nu de „echte"
Haarlemmer-olie? En al mocht de eene
op dien naam al meer recht hebben dan
de andere, welke waarborgen hoegenaamd
bestaan er, dat deze niet knoeit met on
zuivere grondstoffen en de anderen wel
Want wij ontkennen niet, dat in deze
onzuiverheid eene oorzaak van schadelijke
gevolgen kan gelegen zijn. Een dei hoofd-
bestanddeelen van den olie is zwavel
deze bevat in ruwen toestand niet zelden
arsenicum (rattekruid) en 't kan dus zijn,
dat door niet genoegzame zuivering der
gebezigde zwavel dit hevig vergift in het
fabrikaat voorkomt.
Doch daargelaten deze 'mogelijkheid,
die men zich trouwens wel wachtte niet
te gering te achten, oetent de terpentijn
olie op zichzelf altijd eene prikkelende
werking uit op de nieren en zal vooral
dikwijls nadeel aanbrengen, daar, zooals
een der bladen, die 't geval bespreekt,
opmerkt, de Haarlemmer-olie bij voorkeur
ook bij kleine kinderen wordt aangewend,
iets wat wij uit eigen ervaring kunnen
bevestigen.
Ten slotte vragen wij in gemoede aan
allen, wien het aangaat, is het toch wer
kelijk niet al te dwaas bij allerlei in-
en uitwendige ziekten en gebreken ver
trouwen te hechten aan zulk een produkt,
alleen en uitsluitend omdat de deugden
en heilzame werking worden aanbevolen
op een stuk papier, blijkens den inhoud
nagedrukt van eene circulaire minstens
eene eeuw oud, zonder dat ooit een des
kundige of iemand, door kennis en on
derzoek tot oordeelen bevoegd, de won
deren der genezingen, die verhaald wor
den, heeft bevestigd?
't Moge ruw klinken, maar 'tis waar
lijk niet onverdiend, wat wij bij deze
gelegenheid in een onzer bladen vonden
als
vReclame voor zeker geneesmiddel.
Iemands ezel was ziek. De eigenaar vroeg
een vriend, of er geen raad voor het
beest zou zijn."
„Wel zeker," was het antwoord, „geef
het Haarlemmer-olie, dat nemen de meeste
ezels als ze ziek zijn."
Bovenstaande nemen wij over uit het
Maandblad van de vereeniging tegen de
kwakzalverij" No. 5, lieden verschenen,
te meer daar ons gebleken is velen onzer
medeburgers in deze gemeente, dat goedje
gebruikenmoge het tot waarschuiving
strekken.
De Koning heeft op verzoek eervol
ontslag verleend aan den heerGrobbé en
benoemd tot Minister van Financiën, den
heer J. G. Bloem, oud-hoofdinspecteur
bij het departement van Financiën en
lid van den Haagschen gemeenteraad.
Den I2den Mei a. s. zal het 36 jaar
geleden zijn dat onze koning de Regee-
ging over ons ,land aanvaardde. Onge
twijfeld zal deze dag niet geheel onopge
merkt voorbijgaan.
Op den 20sten dezer wordt groot-
voist Michael, de oom van den Czaar te
Amsterdam verwacht.
Er is ernstig sprake van de benoe
ming van Jhr. H. O. Wichers, oud-lid der
Tweede Kamer, tot gouverneur van Suri
name. Het is echter onjuist, dat de be
noeming reeds haar beslag zou hebben
gekregen. (Fad.)
Te Veenendaal, waar het moeielijk
gaat een der beide vacante predikanten
plaatsen bij de Herv. gemeente vervuld
te kiijgen, heeft men thans de jaarwedde
van een hunner van f1400 op 1600
gebracht. Achtereenvolgens verlieten die
gemeente de Israëlietiscbe leeraar, de
beide Herv. predikanten, terwijl die der
Chr. Geref aanstaanden Zondag zijn
afscheid predikt, om naar Rijsen te ver
trekken. Te Veenendaal vindt men dan
niet een geestelijke meer.
Vrijdagmiddag te één uur werd te
Utrecht van wege de Rotterdamsche af-
deeling der Vereeniging «Vergunning",
in het koffiehuis «Het Metalen Kruis"
eene algemeene vergadering gehouden
van bestuurdeis en leden dier vereeni
ging in Nederland. Tot de vergadering
waren tevens uitgenoodigd branders,
distillateurs, likeurstokers en grossiers.
Een 150-tal personen hadden aan de
uitnoodiging gevolg gegeven.
De heer F. II. Arends zei te in eene
uitvoerige rede de belangen van de slijters
en kleinhandelaars in sterken drank uit
een. Een Utrechtsch bestuurslid deelde
mede, dat op een door de Utrechtsche
afdeeling gedaan verzoek aan Burg. en
Weth. om het vergunningsrecht in ge
deelten te mogen betalen, afwijzend was
beschikt. Een tweede spreker spoorde
aan tot samenwerking tussehen de ver
schillende afdeelingen, om daardoor des
te krachtiger in aller belang te kunnen
werkzaam zijn.
De heer W. Wijnands van Rotterdam,
gaf den wensch te kennen, dat in deze
vergadering, evenals voor ruim 300 jaren
de Unie van Utrecht werd gesticht, ook
eene Unie zou worden tot stand gebracht
en wel van kleinhandelaren in sterken
drank, om te protesteeren tegen eene
wet die eene krenking is van het recht
van eigendom en van uitoefening van een
alleszins geoorloofd bedrijf.
Nadat nog verschillende personen het
woord hadden gevoerd, werd door den
waarnemenden secretaris der Rotterdam
sche afdeeling de volgende motie voor
gesteld en met algemeene stemmen aan
genomen
»De vergadering van kleinhandelaren
in sterken drank, in geheel Nederland,
vergaderd te Utrecht, den 30sten April
1885, is van gevoelen, dat het noodza
kelijk is, eene commissie te benoemen,
bestaande uit den voorzitter en den se
cretaris van elke afdeeling van de ver
eeniging «Vergunning", om al die stap
pen te doen, die noodzakelijk blijken te
zijn voor het belang van alle houders
van vergunning in den lande, daaitoe uit
te noodigen den voorzitter en den secre
taris van de vereeniging «Onderling be
lang" te 's-Gravenhage."
Door mevrouw de weduwe J. P.
Amersfoordt, geboren Dijk, te Haarlem
mermeer, zijn aan de Rijkslandbouwschool
ten geschenke gegeven de landbouw-
bibliotlieek van wijlen haren echtgenoot,
benevens eene verzameling mineralen.
Haar is daarvoor den dank der Regee
ring betuigd.
Een vreemd en droevig verschijnsel
doet zich te Beest voor onder de koeien,
welke uit den winterstal naar [de weide
gebracht werdenvelen nl. breken op
dien weg een poot. Een landbouwer
verloor hierdoor vier koeien, andere een
of twee. Mer. houdt dit verschijnsel voor
een ziekte; maar den oudsten in deze
gemeente heugt het niet, dat die ziekte
zich zoo veelvuldig voordeed als thans
Daar sommige koeien met gebroken poot
terstond werden afgemaakt, was bier
eetbaar vleesch voor 40 ct. het kilo te
verkrijgenwas dit voor den minder
gegoede een buitenkansje, voor de land
bouwers, die toch al met zoovele moei
lijkheden te kampen hebben, is liet een
belangrijke schade.
Op 2 dezer mocht de heer H. A.
Vethake, Directeur der Departementale
school te Breda, den dag herdenken,
waarop hij voor 25 jaren tot hoofd eener
inrichting van onderwijs benoemd werd.
De jubilaris ontving bij deze gelegenheid
vele bewijzen van waardeering.
Te Kralingen zijn in de afgeloopen
week ter markt aangevoerd 575 zalmen
en 31970 elften; zalm gold fl a 1.15 per
5 ons, elft 60 a 75 c. per stuk.
Zondag 1.1. is de gelegenheid tot
zoeken van kievitseieren in Leeuwarden
gesloten. Zonder overdrijving kan, vol-
door C. H. P. VAN OOSTERZEE.
9) «Over Emy's toekomst hebt gij getracht
mij gerust te stellen, maar Emy's geluk.
Ziet ge, mijn goede Sammy, wanneer ik
dat nog maar beleven mocht!... De
verwachting die ik koester, de hoop die
ik voed, dreigen mij soms ontnomen te
worden en dat is 't wat mij pijnigt en
martelt!"
De bange vragen, die het gemoed des
vaders kwelden voor het toekomstig ge
luk zijner dochter, konden zeker niet
heviger, niet angstiger zijn dan de aan
doeningen, die thans in mijn hart ont
waakten.
«Emy bemint, zij bemint met al de
veerkracht, die in een jong hart woont,"
vervolgde hjj onmeedoogend, «en alleen
het denkbeeld, dat zy eene onbeantwoorde
liefde zou voeden, maakt dat ik mij be
kommeren beangstig. Sammy, help mij
«Maar ik vermoed niet waarom zij lijdt,
pleegvader," antwoordde ik snel, «laat
mij niet tussehen haar en u treden't
Geen zij rajj, den vreemdeling, verzwijgt,
tal zij zonder moeite aan den vader toe
vertrouwen. Twijfelt gij dan nog?"
Zijn gelaat helderde eensklaps op. Aan
mijn laatste vraag gaf hij eene andere
beteekenis.
«Max Graafland, hij, niet waar, ook
gij hebt het dus opgemerkt? Maar met
welke bedoeling, om welke reden dan
niet openhartig gesproken, waardoor, dit
plotseling vertrek
«Stil, stil, pleegvader, ik hoor iemand
komen, misschien is zij het! Spreek zelf
met haar, en bedenk dat een lange schei
ding de eenige toetssteen is voor ware en
schijnbare liefde."
Ik had mijn stem tot een fluisteren
gedwongen om mij niet door mijn aan
doening verraden te zien. Inderdaad ont
moette ik Emy op eenige passen van de
deur, verdiept in de aanschouwing van
een brief.
«Voor u Sammy!" zeide zij, «is 't niet
de hand van den heer Graafland?"
Ofschoon ik er eerst aan twijfelde,
bemerkte ik weldra dat de vooronder
stelling juist was, en mij met de fijnbe-
scbreven bladen naar mijn bovenkamertje
spoedende, gaf ik een oogenblik aan mijn
overspannen gemoed lucht, en vergat ge
heel den brief. Eerst 's avonds, teen Emy
vroeg welke berichten ik had mede te
deelen, herinnerde ik mij dat ik nog niets
gelezen had. Met een gevoel van wrevel
en ongeduld zocht ik een uur later het
stille vertrekje op, mij zelve afvragende
waarom de heer Graafland nu juist rnjj
gekozen had, om hem de stand var. za
ken alhier te laten berichten maar
weldra verzonken al de doorleefde kwel
lingen in het duister en daagde er een
nieuw licht voor mijn geest op. Het
schrijven dat ik toen ontving laat ik hier
in zijn geheel volgen
Pabijs.
Goede, beste, jonge Vriend 1
Ik hoop niet dat het u al te zeer ver
bazen zal, zooverre van het vaderland iets
van mij te vernemen, integendeel, laat
mij liever hopen dat het u verblijdt, want
dat denkbeeld doet mij onbegrijpelijk goed
en geeft mij moet tot het vei volgen dezer
regelen. Ik wend mij thans tot u met
een ernstige vraag die mij reeds lang
bezig heeft gehouden, maar nu in mijne
verlatenheid tot beslissing is gekomen.
Wanneer gij de lezing van dezen brief
ten einde hebt gebracht, denkt dan eerst
ernstig na, alvorens mij uw antwoord
mede te deelen, vooral wanneer ge aar
zelt mijn verzoek in te willigen, want
zooals ik reeds zeide, 't is een stille ver
wachting die ik sinds lang zorgvuldig
koesterde, en de teleurstelling die daarop
volgen kon, zou mij smaitelijk aandoen,
't Is onnoodig u langer een geheim te
rnaken omtrent mijne gevoelens voor u
en uwe toekomst. Dat zulks u niet be
vreemden kan betwijfel ik geen oogen
blik, daar mijne belangstelling voor alles
wat u betrof duidelijk viel op te merken.
Alles wat mijn vriend voor de ontwik
keling van uw talent gedaan heeft, is
goed gedaan en goed geslaagd, maar is
het einde nu nabij. Hij heeft u leeren
loopen, laat mij u leeren handelen en
denken. Met moed en volharding, die u
tot dusver nooit verlaten hebben, moet
gij het ingeslagen pad vervolgen maar
niet daar stil blijven staan, waar de on
verdeelde macht eener diepe smart mijn
armen viiend den voortgang heeft belet.
Hij en ik, wij waren elkander toenmaals
nog onbekend; hoe had ik anders ge-
wenscht hem bij te staan I Anderen te
helpen, te ondersteunen doet zoo goed,
mijn kind, want weldaden die rnen aan
anderen bewijst, verbinden met onbreek
baarder band dan weldaden die men moet
ondervinden, en 't is mijn vurigstewensch,
mijn warmste verlangen, uw toekomst
aan mijn eenzaam leven verbonden te
zien. Sta mij daarom de rechten af, die
uw pleegvader tot heden op u deed gel
den, en laat mij uw gids zijn op uw le
vensweg! Behoudt uw ouden meester
voor altijd lief, herdenkt hem voor altijd
met een dankbaar hart, bewaart de her
innering aan hem als een onvergankelijk
kleinood maar vertrouw mij de verdere
zorgen voor uw bestaan toe, en laat mij
trots zijn op mijn streven om u tot iets
groots op te leiden Want ik heb u gade
geslagen, en ben zeker van te zullen sla
gen. Toch moet de eerste opoffering van
uw zijde geschieden; 't is noodzakelijk
dat gij uwe tegenwoordige omgeving vaar
wel zegt om mij voor onbepaalden tijd
te volgen. Die opoffering is wel zwaar,
Sammy, maar bedenk dat uw levensge
luk hiermede in een nauw verband staat,
wanthoewel ongevraagd, heb ik toch
een diepen blik geslagen in uw eerlijk
hart en er het verlangen naar Emy's be
zit in gelezen... niet waar?... Welnu,
ik eerbiedig dat verlangen, want 'tis de
natuurlijke uiting van uw jong hart, en
ik vraag slechts de vergunning om uw dat
streven zoo gemakkelijk mogelijk te ma
ken en zooveel mogelijk te bespoedigen.
Maurits Ilaze verhaalde mij van u zon-
nelooze jeugd, van uwe ontberingen, van
uwe moeder... en zie, mijn jongen, met
dat treurig verhaal ontwaakte tegelijker
tijd de sluimerende behoefte in mijn ziel,
u iets terug te geven van 'tgeen het leven
aan uw jeugd onthouden heeft en ik
dankte den hemel dat hij mij u deed