nieuwe
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
N. 72.
Woensdag 8 September 1886.
Vijftiende Jaargang.
VOOR
ab onnementsprijs:
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
BINNENLAND.
F euillet on.
THEA.
1MERSF00RTSCRE COURANT.
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Eijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Van 16 regels 0,40 iedere regel meer B Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
De Staats-Courant bevat een ko
ninklijk besluit, waarbij wordt bepaald,
dat de tegenwoordige vergadering van
de Staten-Generaal zal worden gesloten
op Zaterdag '18 dezer, des nam. te 3 uur.
De minister van Staat, minister van Bin-
nenlandscbe Zaken wordt gemachtigd
zich op hel vermelde tijdstip te begeven
naar de vergadering der Staten-Generaal,
ten einde in een vereenigde zitting der
beide Kamers, de vergadering in 's Ko-
nings naam te sluiten.
Voor het doorgaand verkeer tus-
schen Parijs en Amsterdam is door de
Maatschappij tot exploitatie van Staats
spoorwegen in dienst gesteld een salon
rijtuig le kl. Dit rijtuig bestaat uit twee
afdeelingen, waarvan de beide uitersten
met drie uitschuifbare zittingen in elke
bank en een zeer lange salonafdeeling in
het midden met drie zitplaatsen, die door
omkanteling van den rug en de zitting
in bedden veranderd kunnen worden;
tegenover deze zijn nog twee gewone
zitplaatsen. Een deuropening geeft toe
gang tot een korte aangrenzende afdee-
ling, waai in een privaat en een wasch-
tafel aanwezig zijn. Het gewicht van'dit
rijtuig is 14 ton; het getal zitplaatsen
is 17, en het is vervaardigd te Neuren
berg door de maatschappij ïNurnberg."
Het Kuihaus te Scheveningen was
door tusschenkomst van de heeren C.
Janse en Co. te 's-Gravenhage, door
Hollandsche assuradeurs bij Amsterdam-
sche beurspolis in opbouw verzekerd. Na
de voltooiing deed gemelde firma eene
offerte van fl,50 per mille, nadat de
risico's door Amsterdamsche assuradeurs
in loco waren opgenomen. De directie
van het Kurhaus vond deze premie veel
te hoog, met het oog op de uitstekende
brandveiligheidsmiddelen, de goede brand-
kranen enz., waardoor brand bijna on
mogelijk was. L'Union Beige sloot de
verzekering tegen 75 ets. per mille. Wij
zullen hier niets bijvoegen. (Ven. bode.)
Een drietal telegrafisten van het
hoofdkantoor te Amsterdam hebben zich
aangemeld voor dezelfde betrekking in
Transvaal.
De Nederlandsche school voor Nij
verheid en Handel te Enschede is Maan
dag door den Burgemeester, in het bijzijn
var. raadsleden, commissie van toezicht
en belangstellenden geopend.
De zaak tegen Domela Nieuwen-
huis zal den 16 dezer voor het Gerechts
hof te 's Gravenhage behandeld worden.
Aan de verkiezing van een lid van
het Hoofdbestuur der Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen is door 98 depar
tementen, te zamen uitbrengende 330
stemmen deelgenomen, met den volgen
den uitslag: op Dr. J. Zaaijer te Leeu
warden zijn uitgebracht 310 en op Mr.
J. A. v. Gilse, te Rotterdam, 20 stem
men. Dientengevolge is eerstgenoemde tot
lid van het Hoofdbestuur gekozen.
De vacature-Boot, die voortduurde door
het bedanken van Mr. Mees, te Rotter
dam, is thans weder vervuld, daar de
Heer Zaaijer verklaard heeft de benoe
ming te zullen aannemen.
Den 18 en 19 September e. k. zal
op de baan achter het Rijks-Museum te
Amsterdam een internationale en natio
nale najaars-wieier wedstrijd worden ge
houden, waarvan het programma als volgt
is samengesteld
Feest-programma: Zaterdag 18 Sep
tember 1886, ll'/a uur reünie en ont
vangst der wielrijders in het paviljoen
«Vondelpark"; 12V4 uur optocht naar de
renbaan, voorafgegaan door een muziek
corps 1 'A u. optocht langs de baan van
alle mededingers voor den wedstrijd in
rscecostuum (verplichtend); 1'/» u. aan
vang der wedstrijden5"a u. gemeen
schappelijk diner 8'/a u. wedstrijd in het
kunstrijden enz. Maison Stroucken"10
u. prijsuitdeeling 10'/2 u. groot bal.
Zondag 19 Sept. 1886. 11 uur. Ge-
®mhnlijke rit naar Ouderkerk. Bijeen
komst Vondelpark voor de muziektent.
12'/a uur. Koffiedrinken in Ouderkerk.
3'/, a 4. ure Terugkomst in Amsterdam.
De hertog van Aumale, die zich
metterwoon te Brussel zal gaan vestigen,
maakt thans, terwijl zijn woning in orde
wordt gebracht, een reisje door Nederland
en zal ook een poos in Engeland vertoe
ven bij den Graaf van Parijs.
Door de besturen van de Maat-
Roman van KARL HEIGEL.
1)
De ijzergieterijen en smederijen van
Wisborg, het eigendom van een Duitsch
industrieel, liggen als een chaos van ver
weerde gebouwen, voor wier stijl en
materialen het doel waarvoor ze waren
bestemd alleen in aanmerking genomen
is, aan een der fraaiste meren van geheel
Zweden.
Het was zomer. Boven den hoogoven
hing een niet zeer dichte rookwolk en in
het inwendige van de gebouwen, die met
hun schemerachtig daarin heerschend
licht wel iets van een hel hadden, straalde
de gloed uit de luchtgaten der ovens,
maar de reusachtige stoomhamers waren
in rust, de gieters, smeden, draaiers en
bankwerkers, kortom al die honderden
arbeiders, die het hoofd van de beroemde
Duitsche firma bij zijn onderneming aan
't werk had, hadden een dag vrij-af,
want Erich Otto Wohlgemut vierde zijn
zilveren bruiloft.
Het weer was den feestvierenden gun
stig. Nauwelijks door een zuchtje bewogen
lag het meer met zijn blauwe oppervlakte
te midden van het woud, dat zich in zijn
wateren spiegelde en het met een steeds
groen blijvend festoen omgaf. De naburige
heuvelrijen straalden in violetkleurige
tint.
Op een eiland te midden van het prach
tige park verhief zich een statige villa,
't Was het zomerverblijf van den heer
Wohlgemut en zijn familiedaar ver
bond hij de zorg van het beheer zijner
ijzergieterij met de genietingen van een
verblijf op het land. Daar weerklonken
de stemmen van vroolijke menschen van
achter boschje en struik en 's avonds
waren alle vensters van het heerenhuis
feestelijk verlicht en drongen de toonen
der muziek naar buiten. Wohlgemut ge
leek, om eens aan zijn betrekking een
vergelijking te ontleenen, de stoomhamer
in de ijzergieterijen en pletterijen van
den tegenwoordigen tijd, die even goed
een stuk smeedijzer van duizend pond
gewicht meester wordt en bewerkt als
hij zeer netjes een noot kan kraken. De
moeilijksten technische quaesties behan
delde hij en bracht hij tot een bevredi
gende oplossing, en daarbij was hij toch
een vriend van de gezelligheid, een aan-
j gename, vroolijk schertsende gast aan
tafel.
Op gezegden dag ging het op het
schappij ter bevordering van Nijverheid
en van de Vereeniging voor fabrieks- en
handwerksnijverheid is eene commissie
benoemd tot het onderzoeken van de vol
gende vragen:
1. Kan de ontginning der heidevelden
dienstbaar gemaakt worden tot verschaf
fing van werk? 2. Wat leert de ei varing
op dit gebied in Nederland en elders?
o. a. in Belgic en Hannover? 3. Is het
wenschelijk in Nederland pogingen tot
verwezenlijking van dat denkbeeld in het
werk te stellen? 4. Van wie moeten
zulke pogingen uitgaan, en op welke
wijze moet men trachten dit doel te be
reiken?
Om die vragen goed te kunnen be
antwoorden, wendde de commissie zich
per circulaire tot de burgemeesters van
gemeenten waar heidevelden zijn, met
het beleefd verzoek om te willen mede-
deelen
1. Of eventueel de aan de gemeente
toebehoorende heidegronden voor zooda
nig doel ter ontginning zouden kunnen
worden afgestaan. En zo„ ja, tot welken
prijs
2. Hoe groot de uitgestrektheid en
welke de hoedanigheid dier gronden is
en hoe zij gelegen zijn ten opzichte van
spoor- en waterwegen
De commissie vertrouwde, dat met het
oog op het doel, waarnaar het onderzoek
streefde, nl. het pogen om eenigszins te
voorzien in den arbeidsnood, die in
meerdere of mindere mate alom in den
lande heerscht, de burgemeesters die
vragen zoo spoedig mogelijk zouden
beantwoorden. Men meent echter, dat
slechts de helft der betrokken burge
meesters zich gehaast heeft, aan het
verzoek der commissie te voldoen. Van
anderen wordt het antwoord nog inge
wacht.
Het is te wenschen, dat hunne ant
woorden zich niet te lang laten wachten.
Ulr. crt.
In de Vrijdag j.l. te Harderwijk ge
houden bijeenkomst van eigenaars van
gronden aan de zeestranden en belang
hebbenden bij het nemen van maatrege
len om de zeeoevers te beveiligen tegen
overzetting van zand en afspoeling door
de zee, en verder om tot verbetering te
komen van de waterlossing, is in begin
sel besloten te trachten een waterschap
1 op te richtenreeds is eene commissie
j benoemd, om hiervoor de noodige plan-
i nen op te maken.
De Amst. Ct. bevat weder eenige
mededeelingen over de grondverschuiving
bij het centraalstation te Amsterdam.
Wij ontleenen daaraan het volgende
Thans wenschen wij een en ander om
trent de fundeering der bekapping te
zeggen, naar aanleiding van-de ons we
derom van vertrouwbare en deskundige
zijde gedane mededeelingen. Gelijk uit
ons artikel van 12 Aug. bleek, waren de
heipalen onder de stationsbekapping reeds
belangrijk van den loodrechten stand af
geweken.
Het spreekt van zelf, dat verplaatsing
van de houten fundeering afwijking van
de daarop gemetselde pijlers, die de kap-
spanten dragen, tengevolge heeft. Bedroeg
de afwijking dier pijlers in de maand
Juni 15 centimeter, bij eene meting
den 31sten Augustus gedaan, was dit
cijfer reeds tot 27 centimeter gestegen
Hieruit ziet men dus, dat zelfs in den
tijd, toen er niet verder gearbeid werd
aan de bekapping, en alz«o de reeds
bezette pijlers niet verder bezwaard wer
den, de onderliggende grond alles behalve
in rust was. Eene omstandigheid, die wel
eenigszins pleit voor het algemeene ka
rakter van het verschijnsel: grondver
schuiving die het gansche terrein omvat.
Den 30. Augustus begon men met het
opvijzelen der kapspanten. Maar reeds
den volgenden dag moest het werk ge
staakt worden, zoodat de vraag zich
voordoet, of dit niet geschied is uit vrees
van den toestand nog te verergeren. De
breedte van het bovenvlak der pijlers,
waarop de spanten der kap rusten, zijn
in normalen toestand voldoende, maar bij
verplaatsing van het rustpunt zullen bin
nen korten tijd de ijzeren spanten hare
voeting verliezen.
Binnen korten tijd, want wie waar
borgt de onwrikbaarheid der bekapping,
indien de pijlers voortgaan zoo aanmer
kelijk IJ-waarts af te wijken, als in hel
zoo gering tijdsverloop tusschen Juni en
Augustus wordtde spanning in den kap-
boog te sterk; het is dan buigen of
barsten.
Nu reeds zijn de bovenvlakken der pij
lers aanmerkelijk van de horizontale
richting en de assen der pijlers evenre
dig van den loodrechten stand afgewe
ken. Uit de grootte der eerstgenoemde
afwijking wordt en met grond be
sloten tot de grootte van de afwijking
der heipalen. Deze afwijking zou zoo
doende, aan het benedeneinde dier pa
len, niet minder bedragen dan 1 meter
80 centimeter. Uit een schets, die het
blad geeft, kan men, in hoofdtrek, het
onderscheid zien tusschen den stand van
pijlers en houten fundeering, gelijk hij
zijn moet en gelijk hij is. Het vermoe
den ligt voor de hand, dat elke poging
om aan de kapspanten deugdelijker rust
punt te verschaffen, wat nimmer zonder
bezwaring van de pijlers kan geschieden,
eene beweging veroorzaakt, die de palen
nog meer zal doen afwijken.
De Haagsche politie heeft dezer
dagen de hand gelegd op een individu,
Huijgens genaamd, te Rotterdam woon
achtig, die er zijn werk van maakte, op
eene inteekenlijst, voorzien van valsche
handteekeningen, een bedrag van f400
te verkrijgen ten behoeve van eene niet
beslaande weduwe, wier man op ongeluk
kige wijze het leven zou hebben verloren.
Onder toevallige omstandigheden viel deze
persoon der politie in handen. Hij had
nl. het zoontje van een ingezetene der
residentie op straat aangesproken en het
knaapje op zeker uur aan het Plein ont
boden, waar hem eene boodschap zou
opgedragen worden. Het kind vertelde
dit voorval aan zijn vader, deze op zijn
beurt aan de poliiie, waarvan het gevolg
was, dat de oplichter door een recher
cheur werd gearresteerd op het oogenblik,
dat hij het knaapje een brief, gericht aan
graaf v. B., ter bezorging overreikte.
In de haven van den Helder en
langs de kust aldaar houden zich tegen
woordig millioenen kleine vischjes op,
van verschillende soort. Men heeft de
scholen van zulke vischjes zoo menig
vuldig nooit gezien. Sommige visschers
meenen dit verschijnsel te moeten toe
schrijven aan het niet rneer visschen met
de wonderkuil op de Zuiderzee.
Blijkt die meening waar te zijn, dan
zou de vraag, of door het befaamde net
nadeel veroorzaakt wordt, bevestigend
beantwoord moeten worden. {Rolt. Ct.)
Men schrijft aan de N. R. Ct.:
De ondervinding heeft geleerd, dat bij
eiland nog vroolijker en nog drukker toe
dan anders. Vrienden uit Duitschland,
Zweedsche heeren van de nabijgelegen
landgoederen en beambten van den heer
Wohlgemut waren om de welvoorziene
ontbijttafel gezeten, en aan de xSkal's"
kwam geen einde. Eerst laat in den
namiddag verspreidde het gezelschap zich;
de een zocht de biljard en rookkamer
op de villa, de andere de schaduwrijke
speelplaats in het park op, terwijl wéér
anderen met de bootjes te zamen uit
roeien gingen. Maar de heer des huizes
ging, nadat hij over de toebereidselen
voor het diner, dat 's avonds zou gege
ven worden, een wakend oog had doen
gaan, naar zijn werkkamer. Terwijl hij
daar den inhoud van de dien dag inge
komen brieven doorvloog en die welke
van zakelijken inhoud waren van de
massa felicitatiebrieven afzonderde, kwam
de jonge gouverneur van zijn kinderen,
Waldenaar Freiberg, bij hem binnen.
Deze was een jonge philoloog, dien de
fabriekheer meer uit medelijden met den
behoeftigen man dan wel om zijn kin
deren bepaald les te geven, nu reeds
voor den derden zomer naar zijn landgoed
in Zweden had meêgenomen. Zoo streng
als zijn dochters en zoons in den winter
gehouden en Jan met een massa leer
meesters en leeruren overladen werden,
zoo vrij liet hun vader hun des zomers.
Op Wisborg mochten ze naar hartelust
de vrijheid genieten en zwemmen en
gymnastiseeren voor het Engelsch had
den zij daar een M i ss voor het Fransch
een Mademoiselle. Freiberg behoefde
hun slechts gedurende een paar uren
daags in zaken van meer algemeen weten-
schappelijken aard les te geven en had
derhalve voor zijn eigen uitspanning vrijen
tijd genoeg. En de uitspanning, die de
jonge man zocht, was gemakkelijk te
bevredigen. Hij deed niets liever dan
alleen door het bosch langs den oever
van het meer dwalen of roeitochtjes
maken op het meer. Ook verliep geen
avond, waarop hij zich niet in de fabriek
bevond en als een oplettend toeschouwer
stond toe te kijken als de witgloeiende,
door blauwe vlammetjes gelekte en om
straalde massa uit den hoogoven golfde,
de stoomhamers dreunden en van de
ijzeren staven vonken spatten. Derwaarts
liet hij zich gaarne door iemand van zijn
leeftijd, den jeugdigen Swan JOnsson be
geleiden en door dezen in de eigenaar
dige bijzonderheden op dat prachtige ge
bied der industrie inwijden. Aan de uit
spanningen, die het gezelschap en het
verblijf in het op rijken voet ingerichte
huis opleverde, nam hij slechts een be
scheiden, en zooals de heer des huizes
zelfs vond, een al te bescheiden deel.
En toch gloeide een hartstocht in zijn
binnenste en was hij voor muziek en
schoone vrouwen, kortom voor alle ge
neugten der wereld volstrekt niet onge
voelig, integendeel. Als hij de vernede
ringen, die de armoede meèbrengt, ook
maar niet zoo scherp en pijnlijk had
moeten ondervinden Geschenken aanne
men valt dikwijls moeilijker dan geschen
ken geven. De herinnering aan de kom
mervolle kindschheid, die hij had door
leefd, de gedachte aan zijn moeder en
zuster, die thuis gebrek leden, drukte
zwaar op hem. Het kon niet missen of
een op die wijze gevormd karakter moest
in een kring, waar alles zoo gemakkelijk
en zoo harmonisch in elkander voegde,
meermalen miskend en verkeerd begre
pen worden. Waldemar scheen beschroomd
en hij was trotschhij ging voor ondank
baar door, terwijl hij het hem overwel
digende gevoel met de beschaamdheid,
die een man van fijne vormen gevoelen
kan, verborg; hij heette een droomer,
terwyl hij met hart en ziel naar weten
schap, naar daden dorstte. Zooals hij
bestond, kon hij moeielijk gelukkig wor
den, en toch bestond hij zoo, omdat de
eerste indrukken, die wij van het leven
ontvangen, dieper ingrijpend zijn en
meer invloed op ons hebben, dan velen
