NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
N. 85.
Zaterdag 23 October 1886.
Vijftiende Jaargang.
VOOR
VERSCHIJNT WOENSDAG EN' ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
Eerste Blad.
AMERSFOORTSCHE KERMIS
^Feuilleton.
THEA.
BINNENLAND.
AMEBSF00RTSC3E COURANT.
abonnementsprijs:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken cn berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
advertentien:
Van 16 regels 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
Advertentiën voor het nummer van a. s. WOENSDAG
worden vroegtijdig verzocht.
Als de weersgesteldheid de aan
staande week een beetje gunstig mag
zijn, zal de stad onzer inwoning voor
enkele dagen een levendig voorkomen
vertoonen.
Ze komt laat in 't jaar, de Amers-
foortsche kermis, en meer dan eenige
andere staat zij bloot aan velerlei
wisselvalligheden. Loopt het mee,
dan kunnen de afscheidsdagen van
den herfst verrukkelijk schoon zijn;
stedelingen en landbewoners voelen
zich dan opgewekt om er nogeens
uit te gaan, en, alvorens zich met
gelatenheid over te geven aan het
bewustzijn, dat het nu winter is ge
worden, een genoegen te smaken
dat aan de beste dagen van het
schoone jaargetijde herinnert. Dan
is het op onze kermisdagen levendig
en prettig; en de laatste zonnestra
len, die beurtelings het gelaat van
een glundere dorpelinge in Zondags
gewaad, een vroolijken, op kermis
vermaak verzotten schoolknaap en
het leuke gezicht van den »kermis-
reiziger" beschijnen, dwalen dan ook
weieens af naar de sombere binnen
kamer, waar de kermishater zich
half ziek zit te ergeren, omdat zelfs
daar het heerlijk concert van de
mallemolen-instrumenten zijn oor be
reikt, en met wrevel zit te bepeinzen
hoe hij hét zal aanleggen, om zijn
mede-ingezetenen te winnen voor het
denkbeeld, dat afschaffing van de
kermis een hoogst verdienstelijke
daad zou zijn.
Niemand wenschen we eenig kwaad
toe; maar dat die goeie menheer
Roman van KARL HEIGEL.
dezelfde teleurstelling nog zeer vele
jaren zal ondervinden, ja, dat
gunnen we hem van harte.
Waarom zouden we ons halsstarrig
verzetten tegen een maatschappelijke
noodzakelijkheid? En dat is ontegen
zeggelijk de kermis: een door de
traditie, die oneindig sterker is dan
wetten en verordeningen, geijkte,
officiëele tijd, waarin de menschen
eens gezellig en gemeenschappelijk
pleizier kunnen maken. En indien
gij, mijn vriend, daar geen gebruik
van wenscht te makenoch, dat
moet ge zelf maar weten, maar
dat doet u geen duimbreed in onze
acnting rijzen, evenmin als het iets
afdoet aan de sympathie, welke wij
voor de kermis voelen.
Natuurlijk niet voor alles wat der
kermis is, of eigenlijk, wat men door
een noodlottigen samenloop van
omstandigheden er aan vasthaakt.
Men zegt dat er dan weieens dron-
lcenlui worden gevonden; nu, zoodra
men ons kan aantoonen dat zulks
op andere tijden niet het geval is,
zullen we daar eens een zeer ernstig
woordje over praten. Voorts wordt
door sommigen verschrikkelijk uitge
varen tegen de zoogenaamde «orgiëen
en bacchanaliën" van de kermis;
doch als men hun dan nauwkeurige
feiten vraagt, dan komt er zelden
iets meer voor den dag dan dat een
stuk of wat lui boven hun theewater
zijn geweest, of dat de een of
andere landelijke schoone, door niet
de striktste onzijdigheid te bewaren
tusschen twee naar haar gunsten
dingende peenharige aanbidders, de
onschuldige en lieftallige aanleiding
was tot een vechtpartij.
Men meene niet dat wij die dingen
goedkeuren of toejuichen: volstrekt
niet ook een afgewezen minnaar
moet zijn fatsoen weten te houden
en moet niet gaan vechten, allerminst
met messenmaar we vinden het
niet eerlijk, dat men ze er altijd
bijhaalt als men de kermis een schop
wil geven. Schaf haar af, en dezelfde
14)
Driftig keerde Thea zich om. «Inspan-
ning van mijn geest?" zei ze bits. «Wat
bedoelt u, mijn dansen op de koord
van gisteren of dat vervelende diner van
vandaag
«Maar de baron was toch, dunkt mij,
bijzonder galant.
»Zoo galant als heeren van zijn slag
tegenover dames zooals wij. «Een glas
champagne, mijn waarde mejuffrouw?"
Alsof al de champagne van de wereld
in staat was de gal te verzoeten, die de
blik en de toon, waarmee al die heerlijk
heden ons aangeboden worden, bij mij
doet opkomen Zoudt u denken dat hij
zich thuis, als er andere dames aan tafel
zijn, op zulk een manier in zijn stoel
werpt als hij heden deed Hebt u gezien
hoe netjes bij den anderen kant uitkeek
toen zijn zusters ons op de wandeling
voorbijreden? En hoe hij met een on
uitstaanbaar lachje over zijn baard en
knevel streek, toen een van zijn kamera
den langs ons heen reed? Waarom heeft
hij ons niet in zijn rijtuig mee naar de
wedrennen genomen. Och, laat me met
vrede Ik haat dat slag van menschen."
«Maar mijn allerliefste Thea, waarom
neem je dan dergelijke invitaties aan
vroeg haar moeder op jammerenden toon
De hemel weet, dat ik op mijn jar-en
en ze bracht de hand aan haar mond
om een geeuw te verbergen «het
liefste thuis blijf."
«Dat verbeeldt ge u maar. U kunt
die pretjes net zoo min missen als ik.
Wij kunnen niet buiten gezelschap."
«En dat waarom dan niet?"
«Omdat wij elkander niets, volstrekt
niets hebben te zeggen. Omdat we niet
weten hoe we die vreeselijk lange uren
tot het tijd van naar bed gaan wordt,
zullen zoek brengen. Omdat ieder mensch
ten minste den schijn behoeft, dat hij
vriendschap, achting en liefde geniet in
de wereld."
«Je bent vandaag weer met het ver
keerde been eerst uit het bed gestapt, en
daarvan is die brief van den directeur
de schuld; daarvan ben ik overtuigd.
Waarom heb je hem vernietigd zonder
hem mij te laten lezen, Thea? Wat
stond er in, dat ik niet mocht weten?"
Thea werd nog bleeker dan zij reeds
waszij beet zich op de lippen en wrong
de vingers krampachtig in elkander.
zaken zullen in dezelfde mate blijven
voorkomen.
Ons stads- en dorpsleven zal vree
selijk eentonig worden, als men alles
wegjaagt wat van de volkszeden en
gewoonten uit den ouden tijd is over
gebleven. En neem daarbij in aan
merking, dat we voornamelijk de
wenschen bepleiten van den kleinen
burgerstand en van de werkende
klasse, voor wie de gelegenheid om
zich eens feestelijk te ontspannen niet
zoo heel ruim is. Gij, menheer, met
uw meer verfijnd kunstgevoel, zult
misschien zeggen«Laat die menschen
hun geld in den zak houden en straks,
als het wintersaizoen ons concerten
en tooneelvoorstellingen geeft, daar
nu en dan eens gebruik van maken.
Dat doet men eenvoudig niet. De
werkman en zijn huisgezin komen
nooit in de «comédie", of 't moet
kermis zijn.' En waarom niet? Dat
is zijn zaak, en geenszins de uiue.
Familieleden, vrienden, bekenden,
plaatsgenooten, ze zijn nooit fidee-
ler met elkaar, dan wanneer 't ker
mis is, en zelfs schooljongens laten
hun veeten rusten, 't Is een soort
van stilzwijgende overeenkomst, dat
men elkaar slechts vroolijk mag aan
kijken; en 't gebeurt soms dat ker
misbezoekers, die door een regenbui
overvallen, en als door panischen
schrik bevangen, met hun kroost een
goed heenkomen zoeken, toch pleizier
hebben in hun leven.
We zouden ook nog kunnen spre
ken van het groteske, dat de kermis
vertoont, en dat wezenlijk beantwoordt
aan een trek van het Nederlandsch
volkskarakter. Kijk eens even bij
onze oude schilders, bij Jan Steen,
bij Frans Van Mieris, bij Adriaan
Brouwer en Van Ostade, wat grap
pige, echt lollige gezichten bracht
hun penseel niet te voorschijn, en zeer
gemakkelijk kunnen we ons voorstel
len, dat deze onze vaderen schater
den van lachen bij het hooren van
de grollen van een paljas. Helaas!
dat komische gaat meer en meer
verloren, en daarmee ook de smaak
voor het grove zout, dat als een
onschadelijke specerij door den ker-
mispotsenmaker met mildheid in het
rond werd gestrooid. En toch,
zijn er ook onder de zeer beschaaf
den, die er van gediend zijn, wat
wij hun geenszins kwalijk nemen
maar wel kunnen wij 't sommigen
hunner moeielijk vergeven dat zij,
de kermis met haat of met onver
schilligheid bejegenende, er toch wel
voor te vinden zijn, als het tooneel
niet is de openbare straat, maar
een afgesloten terrein, en het
ding niet meer platweg kermis heet,
maar kermesse d'été!
Er is een tijd geweest, dat men
gerust van een kermis-afschaffings-
woede kon spreken. Op die acte is
stilstand gevolgd, die wellicht spoedig
in reactie zal overgaan, als wanneer
alle kermissen, die door de beschre
ven vaderen der verschillende ge
meenten met een veroordeelend
vonnis zijn geslagen, plechtiglijk in
eere hersteld zullen worden. Als dan
zullen er deputatiën uit de gemeen
tebesturen gezonden worden naar de
spullebazen, bezitters van «natuur-
merkwaardigheden" enz. met het
verzoek, of zij alsjeblieft weer komen
willen, en het verleden bedekken met
den mantel der vergevensgezindheid.
Opdat aan het bestuur van onze
gemeente deze vernedering zal wor
den bespaard, laat ons zelf zorgen
dat onze burgerij en de kermis goede
bekenden blijven
Het Koninklijk lustoord Oranje
Nassau's-Oord, te Renkum, zal belangrijk
worden verfraaid. Op een der lanen,
loopende langs de grachten, is een begin
gemaakt met het vellen van boo men en
struikgewasde laan zal over haar ge
heele lengte met Amerikaansche noten-
boomen worden bezet. Ook achter het
Paleis, bij de vijvers en langs de beken,
wordt dit zeldzaam houtgewas geplant.
De nieuw benoemde hoogleeraar
in de faculteit der godgeleerdheid aan de
Rijks-hoogeschool te Groningen dr. C. H.
van Rhijn, opvolger van wijlen den heer
S. S. de Koe, aanvaardde Dinsdagmiddag
te twee uur zijn ambt met het uitspre
ken van eene inwijdingsrede over traditie,
kritiek en ideaal in de geschiedenis van
het christendom en de christelijke kerk.
De plechtigheid werd bijgewoond door
heeren curatoren, hoogleeraren, studen
ten en een vrij talrijk publiek.
Naar men meldt, is bij de thans
gesloten inschrijving op het aandeelen
kapitaal der Nederlandsche Landbouw-
bank liet vereischte bedrag niet voltee-
kend. Er worden echter pogingen aan
gewend om het ontbrekende nog aan te
vullen.
De directie der Wageningsche gas-
vei lichting-maatschappij heeft den prijs
van het gas, dienende tot beweegkracht
of verwarming, verminderd tot zes cent
per M3.
Domela Nieuwenhuis, wiens straf
zaak bij den Hoogen Raad nog steeds
aanhangig is, bevindt zich, volgens het
Hbl., op 't oogenblik buitenslands, waar
schijnlijk te Basel.
Volgens het Vad. is zijn bedoeling niet,
om aan de gevolgen van zijn eventueele
veroordeeling, ook door den Hoogen Raad,
te ontkomen, doch de waarheid is een-
voudig, dat hij zijn zoon, die te Lausanne
zijn studiën zal voltooien, daarheen heeft
gebracht.
Door de algemeene synode is Woens
dag tot kerkelijk hoogleeraar aan de
rijks-universiteit te Utrecht, in de plaats
van wijlen prof. E. II. Lasonder, benoemd
de heer E, H. van Leeuwen, theol. doet.
en pred. te Zutphen. Deze benoeming
geschiedde met op één na algemeene
stemmen.
Te Sneek is bij de herstemming
voor een lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal gekozen Mr. P. J. G. van
Diggelen (lib.J met 2086 stemmen Baron
Brantzen van de Zijp (anti-rev.) verkreeg
1977 stemmen.
Bij de eerste stemming had Mr. van
«Stil!" zei ze daarop op bevelenden toon.
«Herinner mij niet aan dien brief, ver
lang niet den inhoud te kennen. Hij was
voor u evenzoo beleedigend als voor mij.
't Is al voldoende dat ik hem las.
Overigens heb ik Hahnenkamm doen
weten dat ik niet langer bij hem blijf
De weduwe bleef verstomd van schrik
staan.
«Wel wat is er nu? Dacht u dan, dat
ik plan had eeuwig aan dat Apollino-
theater te blijven?" Wederom liet
zij den blik naar den spiegel dwalen en
het krullen harer lippen ging in een
lachje over. «Voor mijn naaste toekomst
ben ik niet bezorgd. Als ik wil heb ik
morgen een nieuw engagement. Waar,
komt er bij ons half Zigeunerleven weinig
op aan. Dus zullen we daar maar niet
verder over spreken
«Hahnenkamm zal je niet laten gaan,"
troostte de weduwe zich zelve.
«Dat zal hij wel. En dat wel net zoo
zeker als hij Feretti liet gaan. Het nieuwe
trekt aan. Daarmee hebt ge de geheele
wijsheid op het gebied der kunst van
die soort van schouwburgdirecteurs. En
zijn wij dan beter Ik sterf van verveling,
't Zijn steeds dezelfde gezichten, zoowel
op de planken als bij het publiek, dat
den schouwburg bezoekt. Kom, weg van
hier Weg Geef eens een ander gezicht 1"
De moeder stond zoo geheel en al
onder de plak van haar dochter dat zij
al haar vragen en zuchten onderdrukte.
Ze legde Thea, die zich op een chaise
lonque uitstrekte, zorgvuldig een kussen
onder het hoofd en nam zelf een bankje
aan haar voeten voor lief.
De hond, die zijn jonge meesteres al
dien tijd met een wantrouwend oog had
aangekeken, kwam nu kwispelstaartend
naderbij en werd door haar op schoot
genomen.
«Als je werkelijk voornemens bent je
contract te verbreken, moest je morgen
zeggen, dat je ziek bent," zei de weduwe
een poosje later.
«Dat zou ik wel kunnen doen, maar
dan miste ik de zegepraal, waarvan ik
zoo zeker ben als Pitty, dat hij klap
pen krijgt," liet ze er op volgen terwijl
ze den hond dreigde, die zich onrustig
oprichtte en de ooren spitste. «En
zoudt u soms denken, dat er overmorgen
al niet een andere is, die haar hals en
beenen waagt om mij te verdringen? De
tooneelduirel is ook een nijdduivel. Ik
ken hem.
Buiten klonk de schel. De hond gaf
door een vergenoegd kwispelen met zijn
staart te kennen wat hij dacht en werd
voor die aardigheid met een tik be
loond.
«Wie zou dat op dit uur kunnen zijn?"
vroeg mama Freiberg met iets angstigs
in haar houding en blik.
«Kom, maak u toch niet ongerust 1 U
weet zoo goed als ik wie het is 1"
«De vaandrig! Sta hem wat ik je bid
den mag niet te woord I Ik kan bijna
nagaar., wal zijn vader je betreffende
hem heeft geschreven. Jij zult je opwin
den, Thea en sinds eenigen tijd is die
jongen zoo zonderling in zijn gedragingen.
Laat mij alleen met hem spreken
Dewijl de meid op hetzelfde oogenblik
het hoofd [door de spleet van de deur
stak, zei Thea zonder zich aan de smeek
bede harer moeder te storen«Ik ben
thuis."
Onmiddellijk daarop trad de jonge
Hahnenkamm in politiek gekleed binnen.
Dat stond hem nog slechter dan uniform.
Thea was overeind gaan zitten en
streek, terwijl zij zich eenigszins voor
over boog, zacht haar japon glad Pitty
wilde zijn vriend tegen gaan, maar werd
onmiddeiijk weer op zjjn plaats neerge
drukt.
{Wordt vervolgd.)
