NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
Vervloekt en tatooten.
N. 61.
Zaterdag 30 Juli 1887.
Zestiende Jaargang.
V00RL00PIG BERICHT.
Lise ïlenron floor George Otaet,
Een praatje over de mammon.
VOOR
abonnementsprijs:
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
BINNENLAND.
F euilleton.
iMERSFOORTSCIE COURANT.
Per 3 maanden 1Franco per post door het peheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Van 16 regels 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Aangemoedigd door het succes met
het onlangs bij deze courant gegeven
premiewerkConway, Teruggeroepen,
heeft de uitgever besloten binnen
kort zijnen abonné's een minstens
even degelijk werk als premie aan
te bieden.
Deze roman, eene vertaling van
schrijver van de „Industrieel van Pont Avesnes,"
zal in het begin der volgende maand
verschijnen en tegen betaling van
slechts 50 centsuitsluitend voor de
abonné's op de N. Amersf. Courant
verkrijgbaar zijn. Ditmaal zal de bon
niet in de Courant zelve worden af
gedrukt, maar kan deze van lieden
af door eiken abonné aan 't Bureau
dezer Courant worden afgehaald.
i.
Een der oorzaken, die het meest
bijdragen tot den onvasten toestand
van den handel, en dientengevolge
ook op de nijverheid een verzwak
kende werking hebben, bestaat in
de onzekere waarde van het ruil
middel, het geld.
Met een weinig nadenken zal men
ons die stelling gereedelijk toegeven.
De waardeverhouding van de ver
schillende artikelen, die de voorwer
pen van den handel uitmaken, wisselt
natuurlijk onophoudelijk; zij hangt
af van den omvang, dien de vraag
tegenover het aanbod verkrijgt,
elke vermeerdering of vermindering
van de behoefte, elke uitbreiding of
inkrimping van de voortbrenging
wijzigt haar. Die verhouding op een
gegeven oogenblik wordt uitgedrukt
door middel van de cijfers der een
heden van den aangenomen waarde
meter. Daarbij is het noodig, dat
die meter of maatstaf een zuiver,
nauwkeurig begrip vertegenwoordigt.
Evenals een kilogram, een liter over
de geheele aarde en onder alle
omstandigheden volkomen denzelfden
inhoud uitdrukt, mag er ook geen
onzekerheid bestaan omtrent de be-
teekenis van de woordeneen pond
sterling, een franc, een gulden.
Ware iedere handel een Transactie
a contant, zoodat de verkooper
onmiddellijk een bepaalde waarde
terug ontving, dan zou onzekerheid
van de waarde der munteenheid wel
haar onaangename zijde hebben, en
tot moeielijkheden in de praktijk
aanleiding geven, maar toch niet
van zoo ingrijpenden invloed zijn op
de handelsbeweging, als nu het ge
val is. De kooper kon dan weten,
wat hij op het oogenblik der over
eenkomst geeft, en welke andere
waarden op datzelide oogenblik er
mee gelijk staanof de verkooper,
wanneer hij er later toe overgaat
voor het geld dat hij nu ontvangt,
een van die waarden te nemen, er
nog hetzelfde voor zal kunnen be
komen als toen hij het door hem
algegeven voorwerp van de hand
zette, dat is de kans, de eerlijke
kans dien ieder handelaar heeft, op
winst of verlies. Doch verreweg de
meeste handelsovereenkomsten ge
schieden op crediet, en nu heeft
men volstrekt geen waarborg, dat
de som, op een bepaalden dag be
dongen, dezelfde betrekkelijke waarde
zal hebben op den vervaldag. De
risico is dus dubbel; twee kansen
werken tegen elkander in, en volko
men onafhankelijk van elkander. De
koopman moet zich tegen beide
trachten te dekken, en dat verplicht
hem tot een behoedzaamheid, die
den handel in zijn vlucht belemmert;
of wel, en deze weg wordt helaas
het meest bewandeld, hij moet
zich noch aan 't eene, noch aan 't
andere storen, de gebeurtenissen
eenvoudig afwachten, en van zijn
bedrijf een speculatie maken, een
waagstuk, dat, als 't gelukt, hem
op eens schatten in den schoot werpt,
dat, bij mislukking, hem tot niets
onaangenamers verplicht dan zich
failliet te verklaren, een accoord aan
te gaan met de schuldeischers, en
dan maar weer van meet af te be-
We mogen als bekend vooronder
stellen, waarom een der beide meest
voorkomende edele metalen uitslui
tend in aanmerking komt als waar
demeter van de handelsvoorwerpen.
Een zeker aantal hectoliters graan
worden betaald met een kilogram
fijn goud, omdat men voor datzelfde
kilogram fijn goud kan verkrijgen
een bepaald aantal kilogrammen
tabak van gegeven hoedanigheid.
De muntstempel is de officiëele
waarborg van gewicht en gehalte
van de stukken metaal, die als ruil
middel in omloop worden gebracht.
De zoo hoogst eenvoudige waar
heid, dat gewicht en gehalte van de
gangbare munt nauwkeurig bepaald
moeten zijn en niet willekeurig ver
anderd mogen worden, is minder
oud dan men wel zou denken. Het
is mogelijk, dat de vorsten in de
veertiende en vijftiende eeuw er een
flauw begrip van gehad hebben,
maar dan staat het toch vast dat
bij hen dikwijls de natuur boven de
leer is gegaan. Inzonderheid de
koningen van Frankrijk namen, als
zij behoefte hadden aan geld om
oorlog te voeren, dikwijls hun toe
vlucht tot muntverzwakking: geld
stukken van verminderde zwaarte
en verlaagd gehalte moesten tot de
volle waarde in ontvangst genomen
worden. Tegenwoordig kan elke
schooljongen vertellen, welke gevol
gen zulk een maatregel moest hebben
voor den handel met het buitenland,
en hoezeer hij niets andere was dan
het opleggen van een zeer zware,
en voor de welvaart der bevolking
uiterst schadelijke belasting.
Is, zouden we geneigd zijn te
vragen, nu niet de vorst des lands
de munt verzwakt, maar gemis aan
samenwerking tusschen de volken in
zeker opzicht dezelfde werking teweeg
brengt. de économische toestand niet
insgelijks vrij gevaarlijk?
Ter beantwoording van deze laatste
vraag moeten we den feitelijken
toestand eenigszins in bijzonderheden
nagaan, wat we in een volgend
nummer wenschen te doen. Vooraf
ga nog deze opmerking:
De maat of eenheid, waarmede
de waardeverhouding der handels-
voorwerpen wordt bepaald, moet
overal één zijn; niet dus hier b. v.
de waarde van een gram zilver,
elders die van een gram goud. Dat
zou alleen kunnen, wanneer er tus
schen die beide een vaste verhouding
bestond, wat het geval niet is.
Men drukt dit uit met te zeggen
De algemeene grondslag van het
muntstelsel moet zijn i>f de gouden,
of de zilveren standaard, niet de
dubbele.
Welke van de twee is de meest
bruikbare, en is deze voldoende?
Zoo niet, wat zou er kunnen gedaan
worden, om in de leemte te voorzien
Daarover nader.
Bij besluit van 25 Juli heeft, naar
wij vernemen, Z. M. den Koning aan
allen, zonder onderscheid, die ter zake
van het palingoproer nog gevangenisstraf
ondergingen, gratie verleend.
- H.H. M.M. de Koning en de Koningin
komen 17 September te 's-Gravenhage
en zullen tot den 28sten aldaar verblij
ven, om dan zich naar het Loo te be-
De enquêtecommissie is bijeenge
komen tot vaststelling van het verslag.
De Regeering heeft den heer J. J. van
Kerkwijk, lid van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, benoemd tot haren ver
tegenwoordiger op het congres van afge-
I vaardigden van verschillende landen en
gedelegeerden van spoorwegmaatschap
pijen, dat van 17 tot 25 September e. k.
te Milaan zal plaats hebben.
De fort-manoeuvres nabij Willem
stad zullen uithoofde der groote on
kosten slechts op kleine schaal plaats
hebben en een vier- of' vijftal dagen
duren.
Muiderberg zal aanstaanden Zondag
een vorstelijk bezoek ontvangen. De prins...
uit het sprookje van Moeder de Gans
heeft zich voorgenomen te paard met ge
volg een ontdekkingstocht te gaan hou
den naar het verblijf der Schoone Slaap
ster, wier paleis, gelijk men weel, thans
op de lommerrijke wandelplaats Rustrijk
staat.
Eene ton gouds zou, naar men wil,
door de Mangkoe-Negaran opgenomen
zijn, om de kosten te bestrijden eener
waardige ontvangst van Z. E. den Gou
verneur-Generaal.
Wanneer dat waar is, dan kan men
zich ongeveer een denkbeeld vormen van
de schitterende wijze, waarop het hoofd
van genoemd huis den Opperlandvoogd
wenscht te recipieeren.
De heer C. Coer.en, van Utrecht,
zal de eer hebben, met zijn orkest op
2 Augustus a. s., Hr. Ms. verjaardag, een
groot concert te geven op het Koninklijk
Paleis te Soestdijk voor HH. MM. den
Koning en de Koningin.
Naar wij vernemen, zullen aan het
galadiner, ter gelegenheid van den ver
jaardag van H. M. de Koningin op liet
lustlot Soestdijk te geven, de volgende
gasten deelnemen: graaf Schimmelpen-
nir.ck van Nijenhuis; jonkheer en mevrouw
Hartsen, te Hilversum mr. E. ff. s'Jacob,
commissaris des Konings, met echtgenoot
en dochterluit.-generaal. adj. in b. d.
Jacksonjlir. van Weede, kamerheer
in b. d., te Soest; Mr. Croockewit, kan
tonrechter, Amersfoort jlir. de Beaufort,
kamerheer in b. d., burgemeester van
Baarn mr. Loten van Doelen Grotlie,
burgemeester van SoestJhr. van Beyma,
intendant van Soestdijkverder de op
Soestdijk aanwezige dienst.
D. v. Z.-H.
33) «Komaan," riep MurawiefT haar toe
«bet geldt het leven uws vaders
Aan geheel haar lichaam bevend, wan
kelde Sara op haar vader toe en zonk
voor hem op hare knieen.
«Vader, vader!" riep zij met bevende
stem, «vloek mij niet!"
«Ik zal niet vervloeken," antwoordde
hij met teedere stemsik heb genoeg
geleden, dat ik u in mijn onverstandige
verbolgenheid uit het huis onzer vaderen
verstiet. Maar ook niet zegenen kan ik
een kind, dat mijne grijze haren niet ont
ziende, schande en oneer op mijn grijs
hoofd heeft gebracht, dat het geloof des
vaders verloochenen wil I"
«Genoeg, wij behoeven je joodschen
zegen niet; dus voorwaarts ten doop!
Vervolgens, eerwaardige heer, voltrekt ge
dadelijk het huwelijk van dit meisje met
den heer graaf Dewbinsky, opdat hem
de stoutste droomen van Russische
vorstendochters vergaan I" spotte Mu
rawiefT.
Nu richtte Baruch Levi zich hoog op,
zijne oogen vonkelden, en daarin scheen
nu de profetische geest der helden van
zijn volk te schitteren.
«Wee u, sprak hij tot MurawiefT ge
wend, >wee u die list en geweld aan
wendt om het hart van dit meisje te-
breken, om een afvallige van haar te
maken! Folter mij, dood mij!" riep
hij in geestvervoering, «en gelooft dat de
jood ook voor zijn door u veracht geloof
weet te sterven
«Maak het kort, zei nu Dewbinsky,
«breng mij ter dood Rusland walgt mij,
welks beulen een grijsaard en een weer
loos meisje mishandelen."
Met een blik waarin woede en grim
migheid lagen, aanschouwde MurawiefT
den moedigen spreker. «Ik wil u niet ter
dood laten brengen," spiak hij, «lang
zaam zult ge sterven, de verschrikkingen
van Siberië wachten u. Dag aan dag
zullen daar honger en kou aan uw hart
knagen, dag aan dag zult ge langzaam
verkwijnen en daarbij aan mij denken
Ordonnans-officier; Laat den jood en
graaf Dewbinsky dadelijk in het straf
register inschrijven, en met den heden
nacht vertrekkenden trein escorteeren,
beiden zijn levenslang naar Siberië ver
bannen. Dit meisje echter moet binnen
vier-en-twintig uren Warschau verlaten
hebben, en mag zich niet, onder welk
voorwendsel ook, bij het transport aan
sluiten.
Met den uitroep «genade, genade
wierp Sara zich voor MurawiefT op de
knieën. Diepe stilte heerschte, alles scheen
ontsteld, maar de generaal lachte haar
duivelachtig in het gezicht en verliet de
kapel.
XVIII.
Twee dagen waren sedert de audiëntie
der joden bij den cheT der politie ver
streken. De klokken der Warschauer
kerktorens verkondigden zooeven het
middernachtsuur. De huizen der stad
verhieven zich in de lange straten als
groote graTsteenen, en alleen de voet
stappen der Russische patrouilles dreun
den dof galmend door de eenzame
straten.
Aron en Mozes Teweles stonden reeds
sedert een half uur in Aron's kleinen
tuin, die den lezer door Sara's vlucht
bekend is hun harten klopten van ang
stige verwachting. Eindelijk werd zacht
aan de kleine tuindeur geklopt en met
bevende hand opende Aron.
Een man in Poolsche kleederdracht
trad binnen.
«Polen en Sobieskyvroeg hij zacht.
«Vrijheid en de dood voor de ver
drukkers gaf als wachtwoord Aron
ten antwoord.
«De leus is accoord," zei de aangeko
mene, volgt mij
Stil slopen Aron en Mozes den voor
uitgaande na. Toen zij eenige straten
doorgegaan waren, ontwaarden zij een
rijtuig, bespannen met twee groole
paarden, welks koetsier scheen te
wachten.
Hun gids beduidde hen in te stappen.
Spoedig daarop rolde het rijtuig door de
stad en voorstad, eindelijk hield het stand
voor een laag huis.
«Wij zijn aangekomen; stapt uitbe
val de vreemde. De twee joden gehoor
zaamden.
Het was een donkere nacht, even zoo
donker als Polen's toekomst. De leids
man klopte aan een deur driemaal snel
achtereen de deur werd geopend zon
der dat iemand gezien werd, door middel
van een geheime veer, en sloot zicli
weder zoodra de gids met de twee per
sonen binnengetreden was, Een lange,
flauw verlichte gang voerde naar een
deur, die zich even zoo stil opende als
de eerste. Groote breede met tapijten
bekleede treden liepen afwaarts naar een
ruime, helder verlichte zaal. Een gemurmel,
als van een aantal stemmen, trof de
ooren der drie personen. De gids ging
steeds voorwaarts en 'nu betraden Aron
en Mozes de zaal.
In het midden er van stond een groote
tafel met een zwart laken [bekleed, dat
door een wit groot kruis in vieren was
gedeeld. Met papier en schrijfgereedschap
was ze bedekttot hare verlichting dien
den verscheidene kaarsen op zilveren
kandelaars. Twaalf mannen zaten zwijgend
aan de tafel, terwijl op een soort van
troonzetel een groot somber uitziend
man plaats had genomen het was de
president der geheime regeering, Op het
voorhoofd van dien man stond de roeping
voor groote werken geschreven. Een
zware zilverwitte baard bedekte lippen
en kin. Evenwel was die man niet zoo
oud als het bij den eersten aanblik
scheenzulks bewezen zijne haastige
krachtige bewegingen, het vuur zijner
oogen, die vol plechtigen ernst waren, de
huid, die nog strak het wel magere
maar volstrekt nog niet verwelkt gezicht
overspande. Hij scheen even vijftig jaren
te zijn.
Langs de wanden der zaal zag men
een aantal tafeltjes, op welke flesschen
en glazen met wijn gevuld stonden.
Wordt vervolgdV
