NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
USE FLEURON
Voor Bregenz.
N. 78.
Woensdag 28 September 1887.
Zestiende Jaargang.
VOOR
abonnementsprijs:
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
Georges Ohnet,
BINNENLAND.
Feuilleton.
FOORTSCHE COURANT.
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Kijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag
Van 16 regels 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Abonné's op onze
courant in het bezit
van eene bon op bet preiuie-
werk
door
kunnen tegen inlevering daar
van bovengenoemd werk aan
ons bureau afhalen.
[let heeft Z. M. den Koning be
haagd Hd. adjudant in luitengevvonen
dienst J. C. J. Smits, generaal-comman-
dant van het Koloniaal Militair Invaliden
huis, bij eigenhandig geteekend telegram
dd. 24 dezer onder de meest vleiende
bewoordingen te benoemen tot Ridder
1e kl. van den Gouden Leeuw van
Nassau, als een bewijs voor Hd. uitste
kende tevredenheid voor de diensten
gedurende vijf en twintig jaren in die
betrekking bewezen.
De insignes dezer Orde zijn den daar-
opvolgenden dag door Zr. Ms. ritmeester
ordonnance-oiïicier Jonkh. Van de Poll,
op officieele en plechtstatige wijze aan
genoemden commandant ter hand gesteld.
Bij Kon. besl. is Zr. Ms. adjudant
in buitengewonen dienst, de gep. Iuit.-
ger.. van het leger in Ned.-Indië K. van
der Heyden, met '19 Febr. 1888. benoemd
tot commandant van het Kol. Militair
Invalidenhuis te Bronbeek.
H. M. de Koningin liet verleden
week bij haar bezoek aan het Kinder
ziekenhuis op het Prins Hendrikplein te
's-Hage aan elk der jeugdige verpleegden
een prentenboek uitreiken.
Het Kamerlid de heer Goeman
Borgesius is buiten bezwaar van 's lands
schatkist benoemd tot vertegenwoordiger
van de Nederlandscbe regeering op het
congres voor volksgezondheid te Weenen.
Naar het Vad. verneemt, zijn
tegen de begrooting van marine, gelijk
die voor den dienst 1888 bij den Raad
van State is ingediend, in dat college
ernstige bezwaren gerezen, wegens de
vermeerdering van het eindcijfer.
Prinses Albert van Saksen-Alten
burg (vroeger Prinses Hendrik der Neder
landen,) die dezer dagen te Berlijn ten
bezoeke van baar moeder, prinses
Friedrich Karl, werd verwacht, is in
haar reisplan verhinderd door een keel
aandoening.
Van Mei tot October 1888 zal te
's Hage eene nationale tentoonstelling
van oude en nieuwe kunst-nijvei heid
gehouden worden. Het waai boigfonds
groot f70,000 is door 1100 deelnemers
ruim volteekend. De gemeente 's Hage
schonk eene subsidie groot f5000,be
nevens liet vrije gebruik van het terrein
de Koekamp.
Daar ook onder de ingezetenen dezer
gemeente vele industrieelen en fabrikan
ten zijn, die met succes kunnen mede
dingen, laten wij hieronder eene opgave
volgen der verschillende groepen, waarin
deze tentoonstelling is verdeeld.
Groep 1. Kunst toegepast op de ver
siering van gebouwen, bevattende, wer
ken in Steen, Kunststeen, Marmer, Terra
cotta, Cement, Pleister, enz.
Groep 2. Kunst toegepast op de Stof
feering van gebouwen, bevattende werken
in Hout, machinaal Timmer- en Meubel
werk, Meubelen, Kunstdraaiwerk, Spiegel
en Schilderijlijsten in hout, Carton-pieire
en aanverwante grondstoffen, decoratief
Schilderwerk, Glasschildering, Behangsel
papier, enz.
Groep 3. Kunst toegepast op de be-
weiking der onedele metalen, bevattende
werken in gegoten en gesmeed Ijzerwerk,
Koper, Lood, Zink, Brons, Tin, enz.;
Ciseleer- en Emailleerwerk op Wapens,
Haarden en kleine huishoudelijke voor
werpen, enz.
Groep 4. Kunst toegepast op de be
werking der edele metalen en gesteenten,
bevattende werken in Goud en zilver
Emailleerwei k, Bijouteriën, gevatte Ju-
weelen, enz.
Groep 5. Kunst toegepast op Glas- en
Aardewerk, bevattende voorwerpen in
Aardewerk, Porcelein, Glas, Glasgravure,
Email, enz.
Groep 6. Kunst toegepast op stoffen
voor Kleeding en Huishoudelijk gebruik,
als Tapijten, voortbrengselen in Wol,
Linnen, enz. Borduurwerk in Zijde en
Goud, vrouwelijke Handwerken, enz.
Groep 7. Kunst toegepast op vervoer
middelen, als: Rijtuigen, Sleden, Tui
gen enz.
Groep 8. Kunst toegepast op voorwer-
I pen van allerlei aard Ivoor, Perle d'amour,
j Schelpen enz.
I Groep 9. Kunst toegepast op de grafische
kunsten. Hout-, Steen- en Metaal-gravure,
Letteivonnen en stempels, Calligrafie,
Boek- en Wapenversiering, Photografie,
Oleo- en Chromolithografie, enz.
i Groep 10. Kunst toegepast op Leder
werk, Boekbinderswerk, lederen Galan-
teiiën, Behangsels, enz.
Gioep 11. Middelen ter verspreiding
van Kunstzin en goeden smaak als Gips
afgietsels, Onderwijsmethoden en Leer
middelen.
De kosten aan het tentoonstellen ver
bonden, die dooi den inzender moeten
worden gedragen, zijn als volgt
f 25.per vierkante Meter of minder
vrije ruimte in de middengalerij voor
voorwerpen die van alle zijden moeien
bezichtigd worden.
flO.per vierkante Meter salon
ruimte.
f 15.per vierkante Meter of minder
tafelruimte of grondvlak met één Meter
diepte, bij drie Meter hoogte of, zoo moge
lijk, meer.
f3.50 per vierkante Meter of minder
wandvlakte.
f3,per vierkante Meter of minder
in de open lucht op hel Tentoonstellings
terrein.
Nadere inlichtingen worden gaarne
door het Comité verstrekt. De blieven en
stukken moeten daartoe geadresseerd
worden aan het Centraal-bureel van het
Comité Kapelsburg, 1 te 's Hage.
Te Huisen (Gelderland) kwam Vrijdag
de heer Kovisky, afgevaardigde der Rus
sische regeering, belast inet eene studie
over de Nederlandsche tabaks-cultuur.
Na verschillende tabaksplantages bezocht
te hebben, nam hij de koninklijke sigaren
fabriek iilnsulinde" in oogenscbouw en
onderzocht de fabricage in al hare bij
zonderheden.
De vN. Zutph. Ct." brengt hulde
aan den rusteloozen arbeid en de vaak
met levensgevaar ondernomen nasporin
gen der geneeskundigen, waardoor de
algemeene gezondheidstoestand is verbe
terd. Maar toch gaat de gezondheidstoe
stand des volks achteruit. Niettegen
staande wij tegenwoordig onder zooveel
voordeeliger omstandigheden leven, gaat
de weikelijke, krachtige, forsche gezond
heid achteruit. En daar is reden voor.
Een stedelijke bevolking moet onder
nadeelige omstandigheden leven: voor
een samengeperst leven van duizenden
in een bepeikte hoeveelheid lucht is het
menschelijk organisme niet bestemd. Daar
nu in deze eeuw, om verschillende rede
nen, eene voortdurende verhuizing van
het platteland naar de steden en
vooral naar de groote steden wordt
waargenomen, volgt hier reeds uit, dat
de krachtige gezondheid des volks moet
afnemen.
Deze factor werkt meer direct op den
stand der handwerkslieden. De met
ruimere middelen gezegende burgers zijn
daardoor in slaat, zich ook in eene stad
de levensvoorwaarden te verschaffen,
welke noodig zijn, en gaan dus althans
minder gebukt onder de nadeelen, al
laten die zich ook voor hen voelen.
Maar die meervermogenden lijden op
hunne beurt weder ontzaglijk veel onder
de tweede kwaal: de geestelijke over
spanning.
Kan een gezonde geest alleen huizen
in een gezond lichaam, dan moet er dus
evenwicht zijn, doch dit evenwicht wordt
vaak verbroken door de liooge eischen,
aan den geest gestelden wederkeerig
kan men dan tot deze slotsom komen
een lichaam, waarin een ongezonde
geest woont, kan niet gezond blijven.
Middelen daartegen aan te wijzen,
het valt buiten ieders bereiktenzij
middelen die niet kunnen worden toege
past. Zooals de maatschappij thans is
en leeft, kan men de kwaal Hoogstens
matigen, doch hare oorzaken zijn niet
weg te nemen.
Toch is er veel te doen voor die
matiging, en veel dat verzuimd wordt.
Een groot geneesheer zeide eens: »De
drie grootste doctoren zijn water, bewe
ging en matigheid." Voegen wij daarbij:
rust, dan liggen in die vier woorden
aanwijzingen te over voor hetgeen ten
nutte der volksgezondheid nog kan ge
daan worden en maar al te veel
verzuimd wordt.
Het N. v. d. D. bevat de volgende
advertentie: uNedeilanders Helpt me in
mijn strijd tegen overmacht en onrecht I
(Zie Open Brief in het Vaderland dd.
heden.)
W. E. WILLINK KETJEN.
Den Haag, 24 Sept. 1887.
Op valsche bescheiden en in strijd met
de wet eervol ontslagen en van zijn
eigendom beroofd kapitein der inf. O.-I, L."
Een nieuw tooneelspel in 5 bedrij
ven van Justus van Maurik Jr. zal r.og
dit jaar door «Het Nederlandsch Tooneel"
worden opgevoerd.
Naar het vD. v. N." verneemt, heeft
Berend de pseudoniem is voor velen
doorzichtig een tooneelstuk voltooid,
getiteld »De Zilvermijn", dat door den
schrijver zelve in het Duitsch is vertaald
en aan Possart opgedragen. Munten de
eerste bedrijven uit door levendigheid
j van handeling en lossen dialoog, het
i derde bedrijf bevat een vol gloed geschre-
I ven dramatische scène. De verwikkeling
gaat geleidelijk en de ontwikkeling is
logisch en natuurlijk. Het onderwerp,
ontleend aan de moderne bankierswei eld,
is scherp waargenomen.
De politie te Hilversum heeft
proces-verbaal opgemaakt tegen drie
jongens, wegens dierenmishandeling. Zij
hadden een hond aan een touw opge
hangen. Twee vermaakten zich daarna
met het dier te mishandelen, en de
derde bracht het met een mes eene
snede toe in den uitgestrekten hals.
De Minister van oorlog heeft be
velen gegeven om den voorraad verduur
zaamde levensmiddelen, die door het ver
bruik bij de gehouden manoeuvres zeer
verminderd is, aan te vullen. De inten
danten in de afdeelingen zullen daartoe
op 30 dezer eene aanbesteding houden.
Op de Indische begrooting komt
onder de afdeeling Oorlog een post voor
van f 100,0O0 voor gratificaties bij het
verlaten van den dienst van gegageerde
militairen, nl. van f60 tot f 120 per hoofd,
naarmate van den rang aan Europeanen
die den dienst verlaten met recht op,
of in het genot tredende van gagement,
wanneer zij wegens ziekte het leger
moeten verlaten, vóór dat zij hun eerste
Een verhaal uit den Dertigjarigen
Oorlog.
naar
HERMANN LINGG.
12) Jaren van kommer en zorg en de
pokken, die door den oorlog in het land
gebracht waren, hadden het gelaat van
den oude verminkt; de kleedij als slot
voogd droeg het hare bij om hem voor
den zoon onkenbaar te makenmaar
toch was er in dezen iets ontwaakt, wat
hij niet van zich kon werpen. In de
wijze waarop de oude man tegenover
hem stond, in den toornigen toon zijner
stem, lag iets wat het wapen van den
jongen krijgsman, misschien in 't laatste
oogenblik zou hebben weerhouden, als
zulks niet door Marfisa was geschied.
»Hoe vreeselijk als ik hem in mijn
drift geslagen had" dacht Falkenburg
niemand had mij er een verwijt van
kunnen maken, en toch, waarom moest
juist Marfisa mij daarvan afhouden? En
hij vraagde haar: nWat hebt gij met
hem gehad?"
»Hij verzocht mij iets, wat ik hem
weigerde. Deze man heeft eene bijzon
dere affectie voor u, eene bijkans vader
lijke genegenheid."
Falkenburg lachtte luide.
Marfisa nam weder het woord en
zeideWilt ge mij een verzoek toestaan
»Ge hebt mij nimmer te vergeefs iets
gevraagd" was het antwoord.
Juist keek Flanquin om den hoek der
deur.
Marfisa zeide: iDe aanval op de stad
Bregenz vordert als gewichtig feit de
bestorming van de vesting. Ge weet
dat, en zult, ik twijfel er niet aan, de
inbezitneming van dit veelbeteekenend
punt voor u vorderen."
dAIs daaromtrent reeds niet anders
beslisd ware."
»Het is echter mijn verlangen, dat ge
het kommando voor u vraagt, wie er ook
tegen moge zijn."
ïGeloof mij, Marfisa" jzeide Falken
burg ernstig, ik zal uw verlangen ver
vullen."
ilk had niet anders verwacht. Nie
mand zal ons de eer van den dag ont-
rooven."
«Zij wierp hem een veelbeteekenende
blik toe en ging naar binnen. Thans
naderde Flanquin den peinzende Falken
burg.
ïBravol" riep hij. »Bravo!" ik wensch
je geluk. Weet je wel dat ik aan je
biographie bezig ben? nKijk nu eens
aan, als gij een verheven heldendood
steift wat zal dat dan een geluk voor
mij zijn!"
sik gun het je gaarne," zeide Falken-
i burg.
sTwijfel er niet aan, dat ik je dapper
heid behoorlijk in het licht zal stellen,
maar een ding zou ik wel willen weten,
over een donker punt van je leven zou
ik gaarne helderheid hebben, een nauw
gezet historiograph verlangt zulks. Zeg
mij eens, is niet hier ergens in den
omtrek je geboorteplaats?"
»Och, spreek mij daar niet over"
zeide Falkenburg baisch. Maar Flanquin
ging voort:
sik heb het reeds uitgevischt, daar
ginds bij het woud lag je vaderlijk huis.
Owees maar niet bezorgd, dat je
afkomst van eerzame boeren bekend zal
worden. Alles is door het vuur vernietigd
en je famielje is dood. Ik zal dat in je
biographie met een geheimzinnige sluier
weten te omkleeden."
sJa," zeide Falkenburg, szij zijn dood."
Verdriet over mij heeft hen naar het
graf gebracht. Zij zijn dood, maar mijne
schuld leeft I De raven fladderen om de
plaats, waar het huis stond, en de vloek
sluipt mij na. Marfisa, gij hebt welge
daan, om van mij te verlangen, dat ik
het bevel voor mij zou vorderen. Gij
hebt gekozen, gij wenkt, ik volg ui
De versterking was aangekomen, de
bezetting van het slot Hofen rustte zich
uit voor den aanval op de vesting. De
ruiters zadelden hunne rossen, de muske
tiers brachten hunne geweren in orde;
hier beproefde men de scherpte van een
sabel, daar de sterkte van een ijzeren
helmkap of harnas. De middag was ver
streken, de zon was weder achter nevelen
verborgen; een gids door het woud ten
einde de vesting om te trekken scheen
noodzakelijk; en deze gids was gevonden.
Wiltnur Heltmann stond voor generaal
Wrangel.
»Wat is je bezwaar?" vroeg de Zweed.
De slotvoogd boog en zeide»Een
uwer lieden heeft een krusifix gestolen."
Wrangel lachte. sHet was er zeker
een van hout."
sHet was zilver" antwoordde Heltmann.
»Die vervloekte berenhuiden! Dat had
je zeker bewaard, net als je andere
kostbaarheden! Ben je van het oude of
nieuwe geloof?"
sWij hebben het oude geloof weder
aangenomen."
sDat wil zeggen, men heeft je daartoe
gedwongen?"
sZeker men dwong ons de mis te
gaan hooren. Zij in de stad deden het
niet, maar het landvolk schikte er zich
in."
sSchikte er zich in, zoo"! stoof Wran
gel op, sen onderging geduldig dwang
en vervolging."
sGeduld is het erfdeel van het volk"
zeide Heltmann.
»En toch houdt het den strijd met
ons vol. Die berg is immers door je
lundgenooten bezet, dat weet ge!"
sJa, Heer! van alle bergen kwamen
de mannen met hoopen bijeen; allen
gewapend om het land te verdedigen.
En zij zullen het ook doen, want zij
verdedigen hun erf en goed."
sDat landvolk kan erf en goed krygen.
Je moet hun dat zeggen, ik geef hun
mijn woord daarop."
Heltmann schudde het hoofd: sZij
zullen het niet gelooven."
De generaal liep het vertrek op en
neer, ging toen vlak voor Heltmann
staan en zeide:
stiet is mij alleen om Bregenz te
