NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
IN HET VUUR.
No. 41.
Woensdag 21 Mei 1890.
Negentiende jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
BINNENLAND.
FEUILLETON.
1MEBSF00RTSCHÏ COURANT.
VOOR
abonnementsprijs:
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentien:
"Van 1 6 regels 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Bij Kon. besluit is vrijstelling van
port verleend voor de briefwisseling over
dienstzaken, tusschen besturen der bijzon
dere lagere scbolen en de besturen der
bijzondere kweekscholen en normaallessen
ter opleiding van onderwijzers en onder
wijzeressen ter eene, en de inspecteurs
van het lager onderwijs, de districts- en
arrondissements-schoolopzieners binnen
het resort ter andere zijde, alsmede tus
schen de besturen der bijzondere lagere
scholen ter eene en de Commissarissen
des Konings en de Gedeputeerde Staten
der provincie ter andere zijde.
Het openbaar debat tusschen de
heeren W. Bax, predikant te Zaandam
en F, Domela Nieuwenhuis zal heden
Woensdag 21 Mei a. s. in de bovenzaal
van café Suisse te Zaandam, 's avonds
om half negen uur, worden gehouden.
Dit debarwördt gehouden naar aanleiding
van de onlangs door den heer F. Domela
Nieuwenhuis te Zaandam uitgesproken
rede: «de eischen der arbeiders" De heer
Bax zal het debat beginnen met de uit
eenzetting der stelling: «de aankweeking
van het gemeenschapsgevoel en de beoe
fening van zelfbeheersching, zelfverlooche
ning, vlijt, eerlijkheid, de beste weg tot
behartiging van het wezenlijk belang der
arbeiders", Toegangskaarten zijn a 10 et.
verkrijgbaar.
De commissie voor de ziekenver
pleging van Het Roode Kruis brengt ter
kennis, dat op 1 October a. s. gelegen
heid bestaat tot plaatsing van 4 onge
huwde vrouwen, als inwonende leerling
pleegzusters van Het Roode Kruis, in het
ziekenhuis aan den Coolsingel te Rotter
dam. De voorwaarden zijn verschenen in
de Staats-Couraiit no. 114.
De gepensioneerde generaal der
cavalerie jhr. B. van Merlen, wonende te
Haarlem en gerechtigd tot het dragen
van het zilveren kruis van Waterloo, heeft
in het D. v. Z.-H. eene oproeping geplaatst,
■waarin hij verzoekt hem opgaven te doen
van minder bemiddelden onder de dragers
van dat kruis, aan wie een kleine onder
steuning op dien dag, welkom zal zijn.
De heer van Merlen, wiens vader op het
slagveld sneuvelde, wil gaarne de behulp
zame hand bieden, om de schoone herin
nering aan den 18 Juni voor hen in
1890 een blijde dag te doen zijn.
Ter vervanging van den overleden
Ingenieur ELfers, is door het Transvaalse!)
gouvernement, de bouw van de groote
brug over de Vaalrivier te Standerton
opgedragen aan den heer D. E. Wentink,
van Schalkwijk, die in Februari II. met
jhr. mr. T. A. J. van Asch van Wijck
naar Transvaal vertrok.
Slag op de Mookerheide. De hee
ren Mr. P. W. Alstorphius Grevelink, oud-
hoofd-inspecteur bij het Ministerie van
Justitie, te EllekomB. W. Wittewaall
van Wickenburgh, oud vrijwillig jager van
1830, te UtrechtJ. G. Gijsberti Hodenpijl,
kapitein der genie, te Haarlem, en A. J.
Meerburg Snarenberg, predikant te Heu-
men, Malden en Mook, hebben tot hunne
landgenooten een oproeping gericht om
gelden bijeen te brengen voor de oprich
ting van een gedenkteeken op de Mooker
heide, gewijd aan de nagedachtenis van
de graven Lodewijk en Hendrik van Nassau,
die in den bloedigen slag van 14 April
1574 het leven lieten. Van ieder, die met
hun denkbeeld instemt, vragen zij slechts
een bijdrage van één gulden. Reeds moch
ten bovengenoemde heeren de voldoening
smaken de mededeeling te ontvangen, dat
Z. M. de Koning zijne ingenomenheid met
hun plan betuigd heeft.
Door den Koning is afwijzend be
schikt op het verzoek om gratie, inge
diend door den wegens moedwillige brand
stichting veroordeelden F. O. Wijbrandi
te Leeuwarden.
De Leidsche hoogeschool heeft we
derom een verlies geleden door het afster
ven van een harer hoogleeraren. Aldaar
is namelijk overleden dl. E. A. van der
Burg, sedert 10 September 1877 hoog
leeraar in de artsenijbereidkunde aldaar.
Te Oosterhout is op 61-jarigen
leeftijd overleden de gepensioneerde luit.
der infanterie von het O.-I. leger E. E.
L. De Petit, ridder der Militaire Willems
orde 4 klasse, welke onderscheiding hem
werd toegekend ter zake van zijn dapper
gedrag bij de krijgsverrichtingen in het
Palembangsche in de jaren 1849 en 1850.
De gunstige bepalingen voor de be-
bevrachtingen van militaire verhuisboe-
dels zijn thans door de Staatsspoorweg
maatschappij ook van toepassing verklaard
voor het vervoer van verhuisboedels der
zee- en marine-officieren, der gehuwde
onderofficieren en minderen en van het
verder personeel der marine, bij ver
plaatsing of garnizoensverandering.
Zou, vraagt de Haagsclie Ct., de
Nederlandsche Bank nu niet eens willen
doen wat voor het Rijk onmogelijk schijnt
te zijn, nl. den waren weg inslaan om
zoo spoedig mogelijk de valsche mun
ters te betrappen?
Reeds meermalen gaven wij dien weg
aan. Het middel kost eenig geld, maar
is afdoende, nl.afkondiging dat aan ieder,
die een valscb biljet (of geldstuk) vrij
willig aanbrengt, met gegevens omtrent
den persoon van wien hij het ontving,
de volle geldswaarde wordt terugbetaald.
Thans wordt een valsch stuk eenvoudig
in beslag genomen ten nadeele van den-
gene, die op 't bezit betrapt wordt. Van
schadevergoeding is geen sprake, hoe
billijk deze ook zou zijn, reeds omdat
ook het onvoldoende politie-toezicht me
deschuldig is aan de mogelijkheid der
verspreiding.
Het gevolg van den bestaanden toe
stand is misschien niet eerlijk, maar
toch menschkundig zeer verklaarbaar
dat ieder, die ontdekt dat hem valsch
geld in handen is gespeeld, zich daarvan
zoo spoedig mogelijk weer tracht te ont
doen, de schade op zijn volgman schui
vende. En zoo loopt dat valsche geld met
groote snelheid van hand tot hand en
heeft doorgaans, wanneer het wordt aan
gehouden reeds zulk een omweg afgelegd,
dat de eerste uitgever niet meer is uit
te vinden en intusschen al weer tijd
heeft gehad om nog meer van zijne waar
aan den man te brengen.
Men moet de menschen niet plaatsen
tusschen hun beurs en hun geweten.
Een kleine premie op de eerlijkheid is
veel beter en komt in dit geval, per
slot van rekening, misschien nog goed-
kooper uit ook.
Drankmisbruik. In de jongste ver
gadering van het Ned. Genootschap tot
zedelijke verbetering van gevangenen, zei
prof. Fabius o. a.
«Het matig gebruik heeft nooit zooveel
genot gebracht als liet misbruik schade.
De statistiek heeft geleerd dat niettegen
staande verbeterd en gemakkelijk ver
krijgbaar, goed onderwijs, het aantal
gevangenen, wanneer sterke drank blijft
geschonken worden. Slechts verbodswet-
ten kunnen baten. De sterke drank moet
worden afgeschaft. Zoolang dat niet ge
schiedt, zal het getal misdadigers klimmen.
Zoolang wij daartoe in eigen kring mede
werken, zijn wij aansprakelijk voor de
misdrijven ten gevolge van drankgebruik
gepleegd. Zoolang wij ons laten terug
houden om openlijk te verklaren dat de
sterke drank moet worden afgeschaft en
daartoe niet medewerken, zijn wij er mede
aansprakelijk voor dat er zoovele misda
digers zijn. Dat wij aldus besloot spre
ker zijne toespraak dat wij niet schro
men de taal der waarheid te spreken.
De natiën hebben de misdadigers die zij
verdienen."
Gedurende de maanden Juni toten
met September zal de Nederlandsche
Rijnspoorweg aan de stations Amsterdam,
Rotterdam, Den Haag, Scheveningen en
Leiden, verkrijgbaar stellen retourkaarten
tegen veel verminderde vracht, geldig
voor den dag van afgifte, waarmede de
reis naar keuze te Wageningen of Arn
hem' kan worden geëindigd en weder
aangevangen, evenals te Arnhem en Wa
geningen zulke retourkaarten worden
uitgegeven naar Amsterdam, Rotterdam,
Den Haag, Scheveningen en Leiden, voor
den terugkeer naar keuze tot Wagenin
gen of Arnhem geldig.
Onder Ede is gisterenmiddag de
I3-jarige V. d. P., bij het uithalen van
vogelnesten, uiteen hoogen boom gevallen,
tengevolge waarvan hij ernstige verwon
dingen bekwam en ook een zijner armen
brak.
Donderdagochtend vervoegde zich
ten huize van den president van het ge
rechtshof te 's Hertogenbosch een welge
kleed heer, die verzocht den president
even te mogen spreken. De dienstbode
liet hem in eene kamer, waarna zij de
boodschap aan haren heer ging over
brengen. In de wachtkamer bevond zich
een kastje, waarvan eene der laden,
waarin eenige zilveren voorwerpen lagen,
openstond. De bezoeker, aan de verlei
ding geen weerstand kunnende bieden,
nam een dier voorwerpen weg en ver
trok, toen hij vernam dat aan zijn ver
zoek door den president geen gevolg kon
worden gegeven. Na zijn vertrek werd
de diefstal ontdekt. De politie deed on-
middelijk onderzoek, doch het is nog
niet mogen gelukken den dief in handen
te krijgen.
Het vereischte kapitaal (9 ton) voor
den herbouw van den Stadsschouwburg
te Amsterdam, is ook Maandag nog op
verre na niet volteekend.
Bij Kon. besluit is met ingang van
16 Sept. e. k.aan mr. C. W. Opzoo-
mer, op zijn verzoek eervol ontslag ver
leend als hoogleeraar in de faculteit der
letteren en wijsbegeerte aan de Rijks-
Universiteit te Utrecht met dankbetuiging
voor de door hem gedurende vele jaren
den lande bewezen diensten; en in zijne
plaats benoemd om onderwijs te geven
in de geschiedenis der wijsbegeerte, de
logica, de metaphysica en de zielkunde,
jhr. mr. B. H. C. K. van der Wijck,
hoogl. aan de Rijks-Universileit te Gro
ningen tevens is aan hem eervol ont
slag verleend als hoogl. aan genoemde
Rijks-Universiteit aldaar.
Te Amsterdam had eergister de 3e
vergadering plaats van het comité-gene
raal der veiligheids- en hygiëne-tentoon-
stelling. Door den voorzitter werd een
overzicht gegeven van de werkzaamheid
van het comité van uitvoering, en wer
den de verschillende inzendingen en platte
gronden der tentoonstelling toegelicht.
Daaruit bleek, dat ongeveer 230 vereeni-
gingen, firma's, industriëelen, ingenieurs
en doctoren tot de inzending zijn toege
treden, waaronder een 150-tal Nederlan
ders. Daaronder komen verschillende, be
langrijke inzendingen voor, en alzoo mag
men het slagen der tentoonstelling ver
zekerd achten. Ook de financiëele ver
houdingen bleken gunstig, daar nagenoeg
f23,000 bijeengebracht is. 25 juryleden
werden gekozen. Het congres voor nij-
verheidshygiëne en reddingswezen zal in
den aanvang der maand September plaats
hebben; het programma zal spoedig wor
den openbaar gemaakt.
Boven Rotterdam woedde eergister
een hevig onweder. De bliksem sloeg in
een schoorsteen in de Jonkerfransstraat.
Naar het Zweedsch,
VAN
H. KOOS.
(5)
Ieder persoon, dien hij tegenkwam, deed
hem opschrikken, telkens meende hij
Bertha daarin te herkennen. Op ééns
keerde hij om en ging vastberaden naar
huis terug; het diende nergens toe om
op deze manier te zoeken; hij moest den
nacht rustig laten verloopen en later andere
maatregelen nemen.
Onder het opgaan van de trap hoorde
hij op het portaal eene deur voorzichtig
sluiten. Hij snelde zoo vlug mogelijk naar
de tweede verdiepingdaar stond hij voor
de slaapkamerdeur, maar zij was op nieuw
gesloten.
Bertha was dus thans op die kamer!
Zij had zich slechts ergens verstopt om
hem ongerust te doen worden niets anders
dan een ellendige kuur, een kleingeestige
wraakneming zijner jaloersche vrouw
Hij bleef aan de deur staan luisteren en
van lijd tot tijd hoorde hij eenig gestommel
daarbinnen. Die geluiden ergerden hem
en op ditoogenblik betrapte hij zich op den
wensch, dat Bertha voor goed zijne woning
mocht hebben verlaten.
Zonder de minste poging om in de
slaapkamer te komen ging hij naar
zijne eigene kamer terug en viel daar ge
heel gekleed op een canapé neer. Spoe
dig was hij ingeslapen en van vermoeidheid
en overspanning sliep hij zoo vast, dat
hij niet ééns merkte hoe Bertha den
ganschen nacht zijne deur bewaakte en
gedurig eens voorzichtig naar binnen zag.
Den volgenden morgen wachtte hij met
een gemengd gevoel van nieuwsgierigheid
en vrees zijne vrouw aan het ontbijt. Hij
had een afschuw van scènes, maar toch
wilde hij tot eene verklaring komen, die
aan deze onuitstaanbare verhouding een
einde zou maken. Als hij gedacht had
Bertha terneergeslagen en bersuwvol te
zien verschijnen, had hij zich leelijk ver
gist. Zij zag er uit als een onweerswolk
toen zij, een uur later dan gewoonlijk
aan de ontbijttafel kwam en Melcher een
ijskoud «goeden morgen!" toevoegde, zon
der hem zelfs de hand toe te steken.
«Neen Bertha I" riep hij wanhopend
uit «niet aldus! Geen van ons beiden kan
dat op den duur uithouden. Je bent erg
onbillijk jegens mijhet is niets anders
dan eene verkeerde opvatting van je,
waardoor je ons geluk verstoort
Bertha richtte haar kleine gedaante
rechtop en haar «lieve duivenoogen"
wierpen hem een zoo valschen, hatelijken
blik toe, dat hij er van schrikte.
«Je hebt gelijkzeide zij schamper
t>ik tenminste kan het zoo niet langer
volhouden en ik wil dit ook niet. Daar
zijn toestanden en feiten die men niet
kan herhaald zien."
«Maar wat heb ik dan gedaan? In
welk opzicht heb ik je beleedigd? Het
is waarlijk te gek om er over te spre
ken
«In welk opzicht je mij hebt beleedigd?"
herhaalde Bertha. «Dat zal ik je zeggen,
want je schijnt nietkiesch genoeg te zijD
mij daarvan te ontheffen Dat je gis
teravond zoo weinig rekening met mijn
smaak hield om drie uren achtereenvol
gens mijne ooren met pianomuziek en
vioolgejammer te pijnigen, die voor ieder
die geen muziekdwaas is, niet anders dan
zenuwfolteringen kunnen zijn dat je
mij hebt gedwongen menschen bij mij
aan huis te ontvangen, die niet in mijn
stand tehuis behooreD dit alles ver
geef ik je en dat zou ik je ook volstrekt
niet hebben verweten. Maar dat je zoo
weinig achting voor je vrouw toont en
dat je haar gevoel zoo weinig ontziet, om
onder hare oogen zulk een tooneelscène
met zoo'n mensch van de comedie op te
voeren, dat
«Stil Bertha!" viel Meieher haar streng
in de rede, «het jonge meisje, aangaande
wie jij je zulke ongepaste en minachtende
uitdrukkingen veroorlooft is in de hoog
ste mate eene fatsoenlijke en achtens
waardige dame
«Wel mogelijk" antwoordde zij koeltjes
«ik heb nooit bijzondere belangstelling
gevoeld voor de meerdere of mindere
fatsoenlijkheid van »de dames van liet
tooneel" en ook nimmer speciaal onder
zoek naar hare deugd gedaan. Voor mij
is het voldoende, dat zij eene tooneel-
speelster is, eene vronw, die avond op
avond verliefde scènes met vreemde man
nen speelt. Ik zeg je, Melcher, als ik je
nog eens met haar samen zie, zooals je
mij gisteravond gedwongen hebt jelui te
zien, dan laat ik haar door mijn knecht
het huis uit zetten."
Melcher werd bleek.
„In Gods naam, Bertha, ga op dien
toon niet verder!" riep hij zenuwachtig.
«Je weet niet wat je zegt. In je drift zeg
je zulke leelijke, onkiesche diagen, dat
je er later zelfs over zoudt blozen.
«Als ik ruw ben of oukiesch, zooals jij
je uiterst fijngevoelig belieft uit te druk
ken" antwoordde Bertha en trok aan
haar zakdoek zoodat zij dien, zonder het
zelve te weten doorscheurde «dan is het
jouw schuld. Iemand die zich gemeen ge
draagt, sleept zijne vrouw mede in zijn
kring
Melcher zeide niets meer. Zij zaten
zwijgend tegenover elkander; geen van
beiden gebiuikte iets. Bertha zat strak
voor zich te staren en raakte het ontbijt
niet aan. Melcher schonk zenuwachtig
een kop koffie in, deed er twee of drie
maal opnieuw suiker in, smeerde boter
hammen, maar at geen stukje. Tenslotte
stond hij op en ging naar zijne kamer.
Een doffe, wanhoop maakte zich van
hem meester. De illusies, waar mede hij
tot nog toe alle booze vermoedens had
trachten te verjagen, waren weg en met
onbarmhartige duidelijkheid vertoonde de
waarheid zich thans voor hem dat hij een
groote fout had begaan door zijn huwe
lijk met Bertha; een van die fouten, die
diep ingrijpen in ons leven en daaraan
eene scheeve, verkeerde richting geven.
Hij moest thans kiezentwee dingen
kon hij doen: rif zich onderwerpen, rif
zich verzetten, dat wil zeggen een stiijd
aanvaarden tegen jaloezie en wantrouwen,
eer. strijd, waarin hij misschien de macht
van den lieer en meester, die hem uit
de handen dreigde te glippen, zou her
winnen, maar waardoor hij, zeer waar-
