NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT en GELDERLAND
PREMIEWEM
Tweeërlei overluiging"
Vijftig Cents
WERELD-TENTOONSTELLING
HOTEL- en REISWEZEN.
BANJAERT.
No. 56.
Zaterdag 13 Juli 1895.
Vier-en-twintigste jaargang.
4.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG
Bjj dit nummer behoort
een BIJVOEGSEL.
Aan onze lezers.
BINNENLAND.
F euilleton.
AMEBSFOOBTS
CODBANT.
VOOB
abonnementsprijs:
Per 3 ii.«auden 1.Franco per post door het geheele Rijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. ,T. SLOTHOUWER. Amersfoort.
advertentien:
Van 16 regels f 0,40 iedere regel meer 5 Cent.
Advertentien viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend
ftroote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Bij den aanvang van het nieuwe
kwartaal wensclien wij onzen lezers
weder eens een
aan te bieden en kozen daartoe den
geheel nieuwen roman
naar het Italiaansch van E. CASTELNU0V0.
Dit boeiende werk 1390 pagina's
groot, hetwelk in den handel f'2.50
kost, bieden wij onzen lezers aan
voor slechts
naar buiten de stad met 15 cents
verhooging voor porto.
Wij twijfelen dan ook niet of zeer
velen zullen zich dit werk van blij
vende waarde willen aanschaffen.
Tegen inlevering van achterstaan
de BON onder bijvoeging van het
bedrag kan het bij den uitgever dezer
worden afgehaald.
VAN
V.
De Tentoonstelling heeft eigenlijk ge
zegd twee «clous". De eene is het schil
derachtige Oud-Holland; de andere is de
mailboot tPrins Heudrik," in het aan
genomen spraakgetiuik kortaf «het schip"
genoemd.
Het schip ligt of liever staat, want
is geheid op palen, evengoed als het
stadhuis op den Dam, in een bassin, ge
legen tusschen den wereldbazar en het
hoofdgebouw. Geheel in nabootsing eener
.echte boot, maakt het een uitmuntend
«Heet: trotsch en statig ligt het daar, als
gereed om te vertrekken. Wat wij echter
betreuren is dat het Uitvoerend Comité
sedert een dag of 14 goedgevonden heeft
het bassin te bevolken met eenige jonge
eendvogels. Hoe gaarne wij die diertjes
in een sloot of in een vijver zien, hier
zijn zij volstrekt r.iel op hunne plaats. In
deze grootsche omgeving mag niets de
illusie wegnemen.
Tegenover den Wereldbazar geeft een
vaste brug toegang tot het dek. Vooraf
hebben wij echter aan een der beide
Kiosken ter weerszijde van de brug ge
plaatst, onze passage te nemen, in den
vorm van een entreékaartje A 10 cents.
Na deze formaliteit vervuld te hebben
wandelen wij het dek op, dat geheel en
al is ingericht evenals het beneden
schip lot café-restaurant. Een tent,
over bet geheele schip, dat 90 meter lang
en 20 meter breed is, gespannen, behoedt
ons voor de zonnestralen.
We gaan hier om te beginnen even
zitten om op ons gemak wat rond te
kijken, wat te meer de moeite waard is,
daar men van hieruit een prachtig ge
zicht heeft over het geheele terrein.
Aan een dertigtal vlugge kelluers in
keurige zwarte rok met zilveren knoopen
en rood vest ook met dito knoopen, onder
toezicht van een zeker aantal oberkellners
in dezelfde livrei, met deze uitzondering
dat zij een wit vest dragen, is de be
diening van het publiek toevertrouwd,
terwijl bcvendien een tiental Javaansche
jongens hebben te zorgen voor de rijst
tafel.
Alles zint er hier even keurig uit: fraaie
stoeltjes ven gebogen hout uit de fabriek
der gebrs. Thonet, keurig geslepen kristal
en glaswerk, fijn tafelgoed; alles first
class. De pachter van het schip, de Hr.
O. Reints heeft alles ingericht naar den
aard, of liever gezegd, zooals hy hem te
doen gebruikelijk is". Van iemand zooals
hjj, die zich als confiseur-glac/w en kok
eene bijzondere reputatie verworven heeft
in geheel Nederlandsch-Indië. Immers hij
was eenige jaren lang te Soerabaya geves
tigd en heeft o.a. in 1891, toen de gouver
neur-generaal Pijnakker Hordijk een reis
door Java maakte, al de dejeuners en
diners geleverd, welke toen noodig waren
en waarover de Indische kranten wonde
ren verhaald hebben.
Maar, wandelen wij op.
Midden op het schip komen wij de
keuken de kombuis langs, waar
een negental koks en banketbakkers
voortdurend ijverig in de weer zijn met
koken, bakken en biaden onder leiding
van den Hr. Cliapelle, indertijd chef de
Cuisine, eerst bij Prins Willem van Oranje,
later bij Prins Alexander.
Alles wordt gereed gemaakt op een
groot, in het midden slaand kookfornuis
met een daarmede één geheel uilmaken
den, dubbelen banketbakkersoven, uit de
reeds jaren lang gunstig bekende fabriek
van den Hr. G. Riricken alhier.
Naar achter wandelende komen we
aan een keurig rooksalon, o. a. versierd
met een drietal paneeltjes van den kunst
schilder Ch. Dommershuizen. Overigens
doet dit salon tevens dienst tot reklame
voor onze groote Stoomvaai t-maatscliap-
pijen.
Wij gaan nu den breeden trap af naar
beneden en ontwaren in de eerste plaats
een wèl gelijkend portret van onzen ge
liefden, helaas te vroeg gestorven Prins
Hendrik. Beneden strekken zich twee
groote zalen uit, uitsluitend dienende voor
restauratie. In de eene zaal dineert men
voor ƒ1.50; in de andere voor ƒ2.50.
Link- bevinden zich, behalve een win
kel waar photographiën, kaarten, en wat
dies meer zij een soort van boek
winkel is het verkocht worden, de
bureaux van den Hr. Reintz, van den
administiateur, enz.
Rechts komt men om te beginnen in
een even keurig als praktisch door den
Hr. Th. van Heemstede Obelt, alhier, in
gerichte badkamer, daarna in een paar
huiten, elk met 3 slaapplaatsen en ge
heel volgens het model van d e welke
men vindt op de stoombooten der maat
schappij «Nederland." Vervolgens in een
van teakhout, van de Indische fiimaBu-
walda Co., door de maatschappij «de
Zwaluw" te Helder gebouwd leessalon,
welke o. a. voorzien is van een telephoon
van geheel nieuwe constructie systeem
Miiiizi geleverd door de firma Gau-
verit \lc .Kuiper, alhier. Aan de wand
staat een piachlige jpiaoino uit de fabriek
van Steinweg, te Brunswijk', terwijl wij
er voorts een ets op perkament van
professor C. L. Dake opmerkenhét-
portret van H. M. de koningin.
Achter dit salon ligt een rjjk in Louis
XV stijl, door de firma Gescher Kern
per, alhier, gemeubeld damessalon een
ware bonbonnière, zooals de Franschen
zeggen. Hier staat een pianino geleverd
door de firina Hach te Barmen en ver
sierd met een medaillon waarop op gou
den grond door mejThérèse Schwarze
een zeer wèl gelijkend portret van de
koningin is geschilderd.
Nu komen we de eetzalen weer binnen,
welke prijken met een vijftigtal paneeltjes
van de hand van den kunstschilder G. A.
de Lange, en in ongeloofelijk korten
tijd ge-childerd.
Zeggen wij voorts dat overal prachtige
spiegels zijn aangebracht door de firma
van Erven Dorens, te dezer stede, en
dat wij nog een kast met kostbaar zil
verwerk, uit de fabriek van den Hr.
van Zanten, voor groote diners aantreffen.
De geheele stoffeering der boot, welke
opgedragen is geweest aan de firma Ge
scher Kemper, alhier, is even de
gelijk als smaakvol. In geen enkel opzicht
zijn voor de inrichting kosten gespaard
en het is werkelijk te betreuren dat het
geheele schip en zijn inventaiis slechts
bestemd zijn om een ophemirisch bestaan
van een maand of 6 te hebben. Het
maakt niet alleen op de Tentoonstelling,
maar in geheel Amsterdam furore. Ieder
die hier een dinertje heeft te geven, geeft
dit op het schip. Het is iets nieuws, en
bovendien, het is er goed, dank zij de
beleidvolle besturing van den Hr. Reintz.
Zeggen wij ten slotte nog, dat bij de
opening der Tentoonstelling, den 15 Mei,
het schip zoowat het eenige was, dat ge
heel en al gereed was. Toch was de
boot der pachter slechts 4 dagen te voren
opgeleverd.
De plannen voor de versiering der
stad bij het aanstaande bezoek der Ko
ninginnen aan Zwolle beginnen meer en
meer vasten vorm te kiijgen.
Van gemeentewege zal een eereboog
worden opgericht bij de Nieuwe Haven-
brug en een muziektent op de Groote
Markt; voorts zullen er fonteinen worden
aangebracht in de gracht bij den Stations-
weggen op het Ter Pelkwijk park. Op
een hondenJ»unten van de stMd lulle"
vlaggemasten met Wtft°„e"sch''den en wim
pels verrijzen.
De gevel van het stadhuis, de vestibule
en de trouwzaal zullen worden versierd;
het zal teveDS met gaslicht worden ge-
illumineerd. Ook in het Sophia-ziekenhuis,
dat door H.H. M M. wordt bezocht, zal
eenige versiering worden aangebracht.
Nog zal er van stadswege op sommige
punten van de stad voor illuminatie wor
den gezorgd.
Door de leden der feestcommissie is
tot nog toe ongeveer een bedrag van
f 8500 ingezameld.
De optocht der vereenigingen belooft
schitterend te zullen worden. Minstens
10 praalwagens zijn in bewerking, waar
onder zeer interessante, terwijl ongeveer
900 personen zich voor den stoet dispo
nibel hebben gesteld en het geheel op
geluisterd wordt waarschijnlijk door 3
muziekkorpsen.
Voor sommige vrijwilligers voor het
Reservekader, vooral voor hen, die leerling
zijn van eene Hoogere Burgerschool of
van een Gymnasium, kan eene gelijkma
tige verdeeling van den verplichten wer-
kelijken diensttijd var. 8 maanden over
3 achtereenvolgende jaren soms bezwaren
hebben. Zij worden daardoor b.v. ver
plicht, in het eerste dienstjaar, minstens
twee maanden, om in het tweede en
derde dienstjaar telkens minstens drie
maanden te dienen.
Door den minister van oorlog is thans
bepaald, dat, indien hunne belaDgen zulks
voideren, zoodanige vrijwilligers voortaan
ook kunnen volstaan met minstens ééne
maand werkelijken dienst in het eerste
en minstens twee in het tweede dienst
jaar, wanneer op goeden grond kan wor
den verwacht, dat, door vrijwillig verblijf
onder de wapeneD, aan de verplichting
zal worden voldaan de 8 maanden wer
kelijken diensttijd in 3 achtereenvolgende
jaren te vervullen.
«Tot aartsbisschop van Utrecht, als
opvolger van den onlangs overleden Mgr.
Snickers, is benoemd Mgr. H. v. d. We
tering, tot heden bisschop-titulair van
Gaza eu pastoor te Hilversum."
Omtrent den nieuw benoemden aarts
bisschop, meldt De Tijd het volgeode
Mgr. H. van de Wetering werd den
26n November 1895 te Hoogland, bij
Amersfoort, geboren en heeft dus thans
den leeftijd van ruim 44 jaar bereikt.
Na op 5 Augustus 1874 de piiesterwij-
OORSPRONKELIJKE NOVELLE
DOOR
A. J. C. KREMER.
3)
»Kunt gij u door lectuur nog al amu
seeren," vroeg hij, terwjjl hij met zijne
pijp naar het boek wees.
Zoo hjj dadelijk naar het boek gegre
pen had, zoude de jonker zeer zeker
snel hem zijn voorgekomen en het ver-
"wjjderd hebbenthans moest Banjaert
wel een antwoord geven. Hij vermoedde
niet, dat de dominé besloten had het
werk ter hand te nemen, wanneer de
inhoud hem onbekend was en dat hjj,
hoe eenvoudig en zonder arglist in het
dagelijksch leven, om dat doel te berei
ken, in staat was de fijnste diplomatieke
streken in het werk te stellen.
«Ik heb een boek van boven laten
halen,' zeide Banjaert, «maar Eva heeft
geen verstand van boeken. Ze heeft een
van mijn grootvaders oude prullen ge
bracht, in het geheel niet interessant,
«n ook niet amusant, neen, volstrekt
niet geleerd," voegde hij er bij, «mets
bijzonders, Duitsch lorregoed." «Eva, ge
moest het maar weer wegbrengen I'1
De jonker kwam een oogeriblik te laat.
De dominé had de har.d op het boek.
«Mag ik zoo vil) zijn?" vroeg hij
en zat al te lezen.
«Jawel," bromde zijn gastheer, terwijl
Eva inwendig gloeide van genot, «daar
is hij aan den slag, hem nu het boek
te ontnemen, is even onmogelijk als dat
men een hongerigen leeuw zijne kluifjes
zou willen ontfutselen. Nu spreekt hij
misschien den geheelen avond geen woord
meer. Als hij een pijp en een boek heeft,
vergeet hij de geheele wereld, zegt
zijne vrouw hij is een man zooals ik
mij voorstel dat mijn grootvader was, die
al lezend bijna verbrandde, en niet merkte
dat zijn schanslooper in vlam stond, voor
dat zijn knecht het hem zeide."
»Hé I" mompelde Hanszen, die gedu-
tende al de murmureeringen van den
edelman het boek doorbladerde, «dal is
waarlijk een aardig boek neen, maar
een zeer merkwaardig boek. Ik wist
wel dat het bestond, maar had het nooit
gezien."
«Ale 't u aanstaat, kunt ge 't wel van
mij ter leen krijgen," zeide jonker die
hierdoor het hem dreigend noodlot trachtte
te bezweeren.
«Waarlijk? ik dank u, gaarne, als
je blieft, met veel genoegen," antwoordde
Hanszen, die reeds weder aan het lezen
was, in de grootst mogelijke verstrooiing,
want hij hoorde nauwelijks wal de jon
ger zeide. Hij was geheel en al in het
boek verdiept, deed nu en dan een duch-
tigen trek aan zijne pijp, die al sedert
lang uit was, en sprak geen enkel woord
«Dominé 1" riep Banjaert eindeljjk;
dominé I Hélal dominé 1 Hoor eens!"
«Wat is er?" vroeg de predikant, die
Banjaert aanstaarde alsof hjj uil een
droom opschrikte.
«Kom, leg nu, als je blieft, dat boek
weg, gjj moogt het medenemenals ge
er zoo bijzonder mede ingenomen zijt,
wil ik het u wel schenken, laat ons
nu wat praten of een partijtje schaken
of dammen."
De dominé lei met grooten weerzin
het boek weder op tafel en klopte zuch
tend zijn gouwenaar uit, uit voor
zichtigheid hield hij zijn linker elleboog
op het boek. Nu eerst bespeurde hij,
dat bij had zitten trekken zonder tabak.
Reeds voor eenige minuten was het klok
huis op den rand der vuurplaat neder-
gevallen.
»'t Is eene verzameling van korte ver
handelingen over oude duitsche wetten
en rechten, door Dr. Scholtellus," zeide
hij opnieuw zijne pijp stoppende. nEeiT"
aardig boekske, vol zonderlinge geschie
denissen en opmerkingen. Ik had juist
een begin gemaakt met het eerste caput,
't is wezenlijk merkwaardig, 't Handelt
over «het Hagestoltzen recht
«Hagestoltzen recht? Wat is dat Ha-
gestolt? Ik ken geen Hagestolt?" zeide
de jonker.
De dominé glimlachte, met dien fijnen
listigen glimlach, die aan geleerden eigen
is, hoewel ze gewoonlijk onschadelijke
eenvoudige lieden zijn; met den glimlach
dien ze krijgen door het lezen en waar-
deeren der fijne geestigheden uit de
klassieke oudheid. »De schrijver zegt,"
begon bij, op het komfoor met zijne pijp
een glimmende kool zoekende, «Hagestoit
sive Hagestoltz est superbus et separatus
in eo de jonker schudde met het hoofd,
terwijl de dominé een duchtigeu haai
aan zijne pijp deed, welke poging op zijn
lang, mager gezicht de spotachtige uit
drukking verhoogde, «in eo, quod si bi,"
vervolgde hij, «prae aliis placet." De
jonker krabde zich heel onfatsoenlijk ach
ter het linkeroor, «en later geeft hij in
het hoogduitsch de verklaring dat een
Hagestolz iemand is, die den ongehuwden
staat verkiest, hoewel hij in staat is te
huwen."
«Maar dau ben ik, godbetert, een Ha-
,TF0„-'>estoltzt
ii hebt het gezegd," zeide de dominé
met zulk dïin, deft'gen ernst> da'Baajaerd,
die begon driftig \e, worden, zijne drift
beteubelde. 1 i,
»En wat zegt die heer wT.-Q Hage
stoltzen?
»'t Is wezenlijk aardig, zeer merkwaai*^
dig zelfs, en zoo ge wilt zal ik u alles,
verbo-tenus woordelijk in het Hol-
landsch overbrengen," De jonker was
nieuwsgierig geworden, hij begreep ook
dat het voorstel van den dominé geschikt
was om beiden den avond zoo al niet
aangenaam, dan toch nuttig te doen
doorbiengen en maar de dominé was
ai begonnen met zijn cursus over het
«jus misogamorum."
Hanszen vertaalde vlot en duidelijk
de belangstelling des jonkers, eens op
gewekt zijnde, werd meer en meer ge
spannen. Eva begon te luisteren, en
weldra hoorde men in het ruime vertrek
de heldere welluidende stem des predi
kers, die thans door het verklaren welke
wetten onze voorouders tegen hen ge
maakt hebben, die zich niet belasten
wilden met de zorg voor vrouw en kin
deren, het huwelijk aanprees.
Eva begon langzamerhand al meer en
meer berouw te gevoelen, dat zij om
den jonker te kwellen juist dit boek ge-
