NIEUWE Nieuws- en Advertentieblad voor de Provincie Utrecht. No. 6. Zaterdag 21 Januari 1899. Acht-en-twintigste jaargang. VERSCHIJNT WOENSDAG Ki\ ZATERDAG. G. Data's „Eiprimental-AMfi." FEILEETUON. EEN RAADSEL Amersfoortsche Courant ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden f 1.Franco per post door het geheele Kijk. Afzondert ij ke Nummers 3 Cent. Ingezonden stukken in tezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag. Uitgever G.' J. SLOTHOUWER, Amersfoort. ADVERTENTIËN: Van 1-6 regels f 0.40; iedere regel meer 5 Cent. Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend- Groote letters en vignetten naar plaatsruimte. (23 en 24 Jan. a.s. n.ni. 8 u. in Amicitia.) Tweede avondSpeclraal-Analyse. II. Niets kan ons dieper doen gevoelen de majesteit van het Scheppings woord: »Daar zij Licht!," dan de ontraadseling der wonderbare gehei menissen van het gewone zonnelicht, vooral in de laatste tientallen van jaren, door noeste studie en waarne ming verkregen. Geen verwonderlijker verschijnsel, onder de raadselen die de natuur den wijsgeer aanbiedt, dan de schijn baar roekelooze verkwisting waar mede de zon sedert ontelbare jaren licht en warmte door de ruimte ver spreidt. Zie eens, welk een glorie van lichtschittering een zonnige dag ons vertoont! Stel U voor, dat de halve Aardbol dan overstroomd is van zulk een lichtzee, vele duizende malen krachtiger dan het helderste licht, dat wij langs kunstmatigen weg ooit hebben kunnen vervaardigen. Denk U dan eens goed in, in het feit dat die lichtbron honderd-en-vijftig mil- lioen Kilometers van U verwijderd is; dat zij naar iedere richting op gelijke wijze, met kwistige hand, licht en warmte om zich heen strooiten dat de aarde slechts het twee-duizend- millioenste gedeelte van die totale hoeveelheid kan opvangen Overweeg eens, dat dit proces reeds plaats had gedurende de reusachtige tijdperken, ons door de geologische onderzoekin gen ontvouwd, en dat de voorwereld lijke plantengroei, waaraan wij bijv. onze steenkolen te danken hebben, onder en door het zonlicht welig gebloeid moet hebben. Erken boven dien, dat onze zon slechts één der millioenen en millioenen zonnen is, die door het heelal verspreid liggen, en die wij gewoon zijn sterren te noemen, wijl zij zóóveel verder dan de zon van ons verwijderd zijn, dat wij hun gelijksoortigheid met haar niet aanstonds hebben ingezien. Dan zult gij eenig begrip verkregen hebben van het Woord, zooeven ge noemd, wat betreft den omvang en de hoeveelheid van het licht. Wenden wij dan ons onderzoek in tegengestelden zin, d. w. z. dat wij in stede van die reusachtige afme tingen te willen doorgronden, de studie beperken tot de verschijnselen, die een enkele bundel zonnestralen oplevert, hetgeen het onderwerp is, dat door den heer Daline op zijn tweeden avond zal behandeld worden, dan stijgt onze verwondering ten top over alles wat uit die ééne bundel kan gevonden worden, en over de ondenkbaar kleine afmetingen die ons dan voor den geest worden gebracht. Wij zien een lichtstraal zich recht lijnig voortplanten. Ook weten wij, dat een lichtstraal gebroken wordt (d w. z. van richting verandert) als zij in een andere middenstot komt. Houden wij een stok voor een deel onder water, dan schijnt het ons toe dat de stok ter hoogte van het water oppervlak gebroken is. Het is echter de lichtbundel, van het ondergedom pelde deel der stok komende, die ge broken wordt vóór zij ons oog bereikt. Zoo zal ook een zeer smalle bundel zonlicht breking ondergaau bij haar doorgang door een prisma (d. een wigvormig, zuiver geslepen stuk glas). Doch nu doet zich een wonderlijk verschijnsel voorDe uittredende lichtbundel blijkt zich verbreed to hebben, omdat hare deelen niet ge lijkmatig, (d. i. alle stralen even veel) van richting zijn veranderden op een scherm opgevangen zien wij haar, in stede van een wit lichtende plek, een groot aantal aaneensluitende ge kleurde banden vertoonen de z.g ii. kleuren van den regenboog, te zamen den naam dragende van het zonne- spectrum. Wat was hiervan de oorzaak? Wij weten reeds (zie vorig num mer), dat Electrische golven zich in den Ether voortplanten, en dat licht en warmte zoodanige golfbewegingen zijn, doch met veel sneller trilling, d. w. z. met veel grooter trillings getal (aantal schommelingen per seconde). Het oog is alleen in staat zulk een golfbeweging als licht te onderkennen, als het trillingsgetal tusschen bepaalde grenzen ligt. Wor den de trillingen dan nóg sneller dan krijgen wij den indruk van luarmle. Welnu, de zaak van zoo even be rust op het feit, dat door het glas van het prisma, de snelste trillingen opvolgend het meest gebroken wor den, d. w. z. de meesieafwijking onder gaan. De witte lichtbundel bestond aanvankelijk uit tallooze dooréénwoe- lende golven van allerlei trillingsgetal. Het glas heeft heil gesorteerd, en netjes opeenvolgend naast elkander op het scherm gelegd, waar ons oog hen als speclrumkleuren onderscheidt, omdat een Ether-schommeling van bepaald trillingsgetal, op het netvlies, den indi uk geeft van een kleur, even als een IncAtgolving van een bepaald, doch veel kleiner, trillingsgetal door ons oor als een zuivere toon onder scheiden wordt. Een eenvoudige proef om het om gekeerde te laten zien is: Een van speclrumkleuren voorziene schijf snel rond te draaien, dan vormen de door eengemengde kleuren in ons oog wederom wit licht. Bestond nu maar het zonlicht uit een mengeling van even veel, regelmatig in snelheid aan groeiende trillingen, dan zou elke trilling, als overgangskleur op hel spectrum gerepresenteerd zijn. Dit nu is niet het gevalOp vele plaatsen ontbreekt er licht, waardoor het ons toeschijnt of ei- donkere strepen in de lichtbanden aanwezig zijn. Die donkere streepen heeten naar hun ontdekker »Fraunhofersche lijnen." Werden er aanvankelijk slechts weinig gevonden, thans blijkt, door verbeterde hulpmiddelen dat er ontelbaar vele zijn. Wat is nu de oorzaak van het ontbreken dier lichttrillingen? Om dit in te zien zij het volgende opgemerkt. Stel dat men tusschen twee ijzeren geleiders krachtige Electrische vonken laat overgaan. Laat men dan een lichtbundel van het daardoor ont staande licht, door een reeks prisma's breken, dan ziet het spectrum er ge heel anders uit dan dat van het zon licht: het bestaat uit een donker veld waai in zich op afstanden van elkander lichtende strepen bevinden, voorzien van de met hun ligging over eenkomende kleuren van het zonne spectrum. Die strepen zijn karakteristiek voor ijzer, het metaal dat men als geleider gebezigd, had voor den electrischen stroom, die de vonken veroorzaakte. Had men koper of eenige andere stof gebezigd dan zou men lijnen van andere ligging en kleur in het spec trum gevonden hebben, gelijk voor bijna alle stollen nagegaan is. Het merkwaardige is nu, dat men reeds van 35 grondstoffen de lichte spectrumlijnen heeft zien overeenko men met volkomen dezelfde plaats innemende, doch donkere lijnen in het zonnespectrum. Van ijzer b. v. waren er ongeveer 2000 overeenstem mende lijnen. Dat kan natuurlijk geen toeval zijn, doch moet een oor zaak hebben. Deze heeft men gevon den. De verklaring geeft men op de volgende wijze: Indien wit licht door een gloeiende metaaldamp passeert worden door haar juist die lichttril lingen onderschept en tegengehouden, die zij zelve vertoond zou hebben als lichtende strepen in haar eigen spectrum. Thans ontbreken dus die trillingen in het spectrum van het witte licht, waardoor op die plaatsen dedonkereFraunhofersche lijnen zicht baar worden. De electrische vonk van zoo even had bij het overspringen ijzerdampen meègevoerd ingloeienden toestand. Het ontbreken der ijzer- lijnen in het zonnespectrum bewijst dus dat het zonlicht, don dampkring der zon passeerende, aldaar ijzerdam pen heeft ontmoet. Zoo heeft men het bestaan van ijzer op de zon met volko men zekerheid kunnen aantoonen, gelijk dat der 35 bovonbedoelde grond stoffen, van de op aarde bekende elementen. Evenzoo heeft men stoffen kunnen ontdekken die zich op de sterren, kometen en nevelvlekken moeten be vinden, van welke lichamen men, bijna allen, op die wijze het licht onder zocht heeft. Ook opent het spectrum de gele genheid om den aard of de samen stelling eener stof te onderzoeken. Wit licht door gekleurd glas passee rende schijnt ons gekleurd toe, om dat het glas den doorgang aan een bepaalde trilling, dus aan een bepaalde kleur geweigerd heeft. De overblijvende kleuren van het spectrum vormen dan een kleur, die wij, ten onrechte, de kleur van het glas noemen, want het zijn juist de overblijvendo trillin gen geweest waaraan wij die kleur te danken hadden. Het spectrum ver toont dan ook geheele ontbrekende lichtbanden. Neemt men het spectrum van licht, dat bijv. door een bloedoplossing ge gaan is, dan vertoonen zich zoodanige donkere banden Daaruit kan men bepalen met welk soort van bloed men te doen heeft, en of het door kooloxyd vergiftigd is geweest. Zoo danig onderzoek is van groot nut voor de gerechtelijke scheikunde. Ten slotte zijn do donkere spectrumlijnen van de hemellichamen het eenig mogelijke, eerst korten tijd gele den ontdekte middel geworden, om de bewegingen dier hemellichten in de richting van onzen gezichtslijn te bepalen. Immers als wij een ster zien bewegen, dan zien wij niet hare werkelijke verplaatsing, doch enkel die, zooals zij zich aan ons voordoet gezien tegeri de achtergrond van het hemelgewelf. Men weet dus omtrent de grootte en richting dier bewegin gen niets met zekerheid te bepalen, Naar het Engelsch WALTER BESANT. 5) «Biet is meer dan afschuwelijk!» »Toen ging ik naar Londen. Ik nam een andere naam aan en leerde u kennen, Maggie.» Hij beproefde haar hand te nemen, maar zij trok ze terng. »Het was de gelukkigste dag van mijn leven, jij werd terstond verliefd op mij en ik op u.» »Gij verliefd op mij gij hebt niemand lief!» »Ik heb u lief. Als ik in moeilijk heden zit, bij wien zoek ik dan hulp Hier. Wien biecht ik alles? Aan u. Verberg ik ooit iets voor u Nooit, Maggie, mijn ziel licht open voor u, een reine en eerlijke ziel.» »Rein? Eerlijk? Gij legt een poel voor mij bloot, een zee van bederf en gij noemt dat een reine, eerlijke ziel?» "Geen bederf. Volstrekt niet, Maggie, Ge vergist u. Een gezonde, natuurlijke ziel, vrij van alle vooroordeel, vrij van een bemoeiziek geweten.» »Gij zijt opgeleid voor de kerk en ge spreekt op die wijze?» »Als ik niet opgeleid was voor de kerk, sprak ik misschien anders. Als een jongen dezelfde woorden iederen dag moet herhalen, zijn zij ten slotte voor dien jongen niet meer dan woor den. Wanneer gij dikwijls aandoening moet nabootsen, denkt gij ten slotte aan niets meer dan de aandoening, de oorzaak houdt op te bestaan. Maggie, indien ik opgevoed was als iedere andere jongen, zou ik nu zijn als iedere andere man. Gij beklaagt u over mij, omdat ik dingen doe, die gij vreeselijk vindt. Voor mij is niets van dien aard vreese lijk. Gebrek alleen is vreeselijk voor mij; begeerte is noodzakelijkheid begeerte is mijn eenige wet. Beproef het, indien gij kunt, mij een andere wet te doen eerbiedigen. Men leeft voor zichzelven, men moet zien te ver krijgen, wat men kan. O, ik zou u dingen kunnen vertellen, als ik wist, dat gij er belang in steldet «Ga verder,» antwoordde zij. "Vertel mij alles.» »Neen, neen. Ik heb u al genoeg verteld en ondanks al mijn daden stelt gij nog belang in mij. Ge durft mij niet aankijken, Maggie. Nu, wat men ook vau mij verteld, mijn hart is hier. Niemand kent mij, zooals gij.» «Niemand kan ook vermoeden, dat er zoo iemand als gij zijt, bestaat.» »Ik herinner mij, Maggie hij ging voor de piano zitten en begeleidde zijne woorden nu met een melodie ran Mendelssohn, dan van Schubert »ik herrinner mij zoo goed den dag, waarop ik u voor het eerst over mij zei ven sprak.» »Dat was de eerste dag, dat wij elkaar ontmoetten.» »Zoo spoedig reeds? Nu onwaar schijnlijk is het niet. Ik spreek tegen meisjes altijd over mijzelven. Daar houden zij van.» En terwijl hij speelde, zag het meisje, dat met een treurige uitdrukking op haar gelaat achterover in haar stoel leunde, den jongen man weer in haar verbeelding voor zich, zooals zij hem vijf jaar geleden voor het eerst had gezien. Hij was jong en schoon als een droom, en zijn stem klonk als hemelsche muziek; hij dweepte met de kerk, hij wilde zijn leven, zijn alles wijden aan de kerk. En hij was arm en zij was rijk. En zij ging naar haar voogd en smeekte hem den jongen man geld te geven. Hij kwam er achter, wie hem geld gaf, hij kwam om haar te bedanken en was tot tranen toe bewogen. En van dat oogenblik afaan scheen zij hem toe te behooren. Eerst maakte haar dit zeer gelukkig, hij was haar afgod. Maar langzamerhand viel haar afgod van zijn voetstuk. Zij merkte het onderscheid op tusschen zijn woor den en zijn daden, toen werd haar meer bekend, totdat de heilige verdwenen was en in zijn plaats was gekomen een man voor wien zonde en schuld en schaamtegevoel woorden waren en niets dan woorden, evenals eer en ver trouwen. En zij voelde zich gebonden aan dien slechten, gewetenloozen man. »Gij kunt niet zeggen, Maggie, dat ik u ooit onwaarheid heb verteld. Het is mij altijd een troost geweest, dat ik iemand had, die de waarheid van mij kon verdragen.» »Gij hebt mij verteld, dat gij onge lukkig waart, omdat uw hart hing aan de kerk en gij geen geld hadt om geestelijke te worden. Gij zeidet, dat als gij geen geestelijke kondt worden, gij tenorzanger in het koor zoudt worden Ja, en dat was waar. Ik voel mij nergens zoo gelukkig als in de kerk. Ik wou, dat ik als Roomseh-Katholiek geboren was. Die sehoone, lange dienst bevalt mij beter dan de onze. Ik ben eigenlijk in de wieg gelegd voor een Roomseh-Katholiek priester. Als ik mijn brood had moeten verdienen met op concerten te zingen, was ik te gronde gegaan. Gij hebt mij echter gered en geld gegeven om naar Ox ford te gaan. Daar heb ik vrienden gemaakt „Die u den rug toedraaiden, toen zij er achter kwamen, wie gij waart." „Mijn vrienden verlaten mij soms, maar ik maak weer nieuwe." „Eu nu staat gij door uw eigen schuld buiten de kerk." „Dat is nog zoo zeker niet. Ik heb nog nooit zoo in de klem ge zeten als nu, dat is waar. Maar ik zal er wel iets op vinden." Hij speelde nog eenige oogenblikken voort, toen sloot hij de piano en stond op. »Ik moet weg,» zeide hij. «Spreek

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1899 | | pagina 1