B IJ O E G S E L
van ZATERDAG 26 SEPT. 1903.
behoorende bij de
GEMENGD NIEUWS.
Advertentie n.
NIEDVE AMERSFOOBTSCHE GODRANT.
Najaar*manoeuvres om Amersfoort.
Woensdag 23 September namen de
"kleine manoeuvres een aanvang, nadat
reeds van af Maandag oefeningen op
kleine schaal waren gehouden, waarbij
de generaal majoor Prins tegenwoordig
was. Begunstigd door heerlijk September-
weder rukten het 5e Regiment Infanterie,
een escadron cavalerie en een batterij
veldartillerie tot dat doel uit. Drie ba
taljons marcheerden om 7 uur de kazerne
uit onder de toonen van Van Aken's
kapel de Leusderweg op om na een
marsch van ruim twee uren hun aange
geven plaats van ageeren te hebben be
reikt. Dat punt was daar, waar de wegen
van Doorn naar Amersfoor en Doorn de
Treek elkaar verlaten. De bosschen aan
aan weerszijden van den weg beletten
den vijand hen te zien. Na een rust van
een uur zou de eigenlijke opmarsch be
ginnen. Het doel was om het water
reservoir „de Stomperd" te bezetten,
hetgeen een bataljon infanterie met ar
tillerie en cavallerie moesten beletten.
De afstand was gróót genoeg om een
mooie aanval te kunnen verrichten en
tevens, wat misschien ook wel een
voornamen punt zal zijn geweest, n. 1.
de troep voor een flinke oorlogsmarsch
te oefenen. De heide leende zich voor
beide doelen uitstekendzelfs voor cava
lerie en artillerie op sommige plaatsen
gevaar opleverend. Om tien uur precies
marcheerde de troep met veiligheids
maatregelen de vlakte op om zijn op
dracht te volvoeren. Al spoedig had de
spits de hoogte van de Pyramide bezet,
van waaruit vijandelijke cavalerie spoor
loos verdweenaldus was de boel spoe
diger verkend, dan zij zullen gedacht
hebben. De rechter doorzoekings patrouille
sloot zich al meer bij den troep aan. Het
terrein werd dichter, door de dennebe-
planting en de hooge heide droeg het
zijne er toe bij de taak der voorhoede te
verzwaren. Om 10s/i uur werd door mij
het eerste schot uit de vijandelijke stel
ling vernomenspoedig daarop volgden
meerdere schotendaar kwam een or
donnans den commandant der voorhoede
mededeelen, dat de vijand gezien was.
Ik begaf mij naar de vijandelijke verster
king, die ik na ruim een groot uur tip
pelen door de met diepe gaten behepte
heide, bereikte. Van daar uit zou ik 't
naderen der 3 Bataljons met z'n artillerie
beter kunnen beschouwen. Hier en daar
lagen diep in de heide verscholen kleine
patrouilles in afdeelingen der stelling, die
ter beveiliging waren vooruitgeschoven.
Leuk was 't om te zien hoe of een bruin-
band (zoo zal ik de verdedigende stelling
aanduiden) over de heide marcheerende
als of er geen gevaar te vreezen was,
terwyl op een heele kleine afstand de
vijandelijke afdeelingen hunne doorzoe
kingen voortzetten. Toen ik hem opmerkte
dat de vijand hem zoo wel eens kon
pakken, zeide hij, ach mijnheerJongens
van het 5e Regiment Infanterie kennen
geen gevaarIk zeide niets maar dacht
zoo een honderd of wat meer op Atjeh
en dan was 't allang gedaan geweest
op een heerlijk plekje van de door de
oranje-zon beschenen hei, zette ik mij.
Duidelijk kon ik de troepenmacht zien
naderen.
Eindelijk kwamen voortroep en pa
trouille in linie en de aanvang was dus
in zijn begin. De vijandelijke stelling
onder commando van een majoor van
het 5e Regiment Infanterie strekte zich
ten westen van het Konijnenbosch tot
aan de oude Zeisterheide.
Typisch verspreid lagen zijne man
schappen den aanval af te wachten. De
een verlustigde zich aan een bokje, die
niet trekken wiide, de ander aan zijn
kemies zooals hij zijn soldaten broodje
of wel turf noemde. Lui lummelend
lagen zij op hun rug, sommigen de oogen
dicht. En dat alles onder 's vijands vuur
Nu en dan deed zich een geweerschot
hooren ten teeken van leven. Even een
cavalerist op de een of ander hoogte en
weg was hij. Allo vooruit die artillerie
in stelling, vlug watl Zie daar voor uit
bij het bosch. Vuur op Infanterie com
mandeerde de majoor En daar vertoonde
zich de geheele voorhoede, onopgelost.
De artillerie was eere, wie eere toekomt,
spoedig in stelling en de noodige schoten
toonden weldra dat zijn vuur begrepen
was. De oprukkende vijand dekte zich
door plat op den grond te gaan liggen.
De commandant der verdedigende stelling
had een zeer mooie positie ingenomen.
Voor hem een groote ruime onafzienbare
vlakte, achter hem lagen alle afdeelingen
gedekt voor 's vijands vuur en ook voor
z'n verkenning.
Om half twaalf werd er tijdelijk staken
van de manoeuvre geblazen,' hetgeen
naderhand volgens verklaring van ande
ren werd toegeschreven aan 't verkeerd
ageeren der oprukkende troepen. Hoe|
of de artillerie op een 400 k 600 meter
verwijderde troep ook schoot, van wijken
wisten deze troepen niet. Hoe anders
zou zulks in de werkelijkheid kunnen
geweest zijn. Zeer zeker zou dat op
rukkend bataljon geen milicien of reser
visten meer in z'n gelederen geteld
hebbenHet signaal officiers-appel
deed dan ook bewijzen, dat er zeker
een fout was begaan. Om 12 uur werd
de aanval opnieuw begonnen, nadat de
aanvallende troepen in hun vorige stel
lingen waren teruggetrokken. Laat hen
als de bliksem de linker flankdekkingen
achter de versterkingen omtrekken en
naar de achterflank loopen, want daar
van daan verwacht ik de aanval. Een
snel wegrijdende luitenant-ordonnans gaf
deze order over aan de betrokken afdeelin
gen en op ruim tien minuten afstand kon
ik het schreeuwen hooren van den aan
voerder dier troepen Buk je toch kerel
LooppasBuk je toch snauwt de in ze
nuwachtige spanning verkeerende ser
geant-majoor! Doe die bliksemse bajo
netten dan ook afVlug watloop wat
aan buldert de compagnies-commandant.
Na verloop van een kleine tien minuten
lag alles op zijn plaats en stak de wak
kere stelling-commandant bedaard zijn
sigaartje opwelk voorbeeld goed
voorbeeld doet goed volgen door vele
achter hem liggende infanterie manschap
pen werd gevolgd. De artillerie-com
mandant mee bewust van zijn positie
durfde nu niet te rooken, of zou hij mis
schien tot de niet rookers behooren Daar
komen ze al aan. Zie je wel dat ik goed
heb gedachtriep de commandant. Allo
laat uw geschut op de Infanterie daar
aan dien boschrand richten artillerie-com
mandant 1 beval de aanvoerder. Een da
delijk daarop volgend geschiet uit de twee
stukken toont den vijand hun opmerk
zaamheid. De vijandelijke artillerie doet
zich nu ook hooren, en vuurt op zijn eigen
wapen van de tegenpartij. „Artillerie
commandant stelling nemen achter bij
dien boschrand ten westen van het Ko
nijnenbosch," en na vijf minuten reed de
artillerie terug naar zijn nieuwe stelling
waaruit zij nu na een kleine tien minu
ten vuur gaf. Aardig is 'torn te zien,
hoe spoedig de manschappen van dat
zware wapen, hunne stukken bedienen.
En elk heeft zijn vaste plaats, 'tls alsof
de paarden van hun taak bewust zijn.
Allengs waren de vijandelijke infanterie-
troepen opgemerkt en hadden een uitge
breide linie gevormd, waaruit een goed
onderhanden geweervuur de bruinbanden
een zware taak bezorgden.
De artillerie, onverwachts achteruit ge
rend zijnde, stond op haar nieuwe stand
plaats zonder dekkingstroepen, hetgeen
zeker moet gezien zijn door een escadron
cavallerie, die langs den Utrechtschenweg
deze in den rug trachtte aan te vallen.
Aan de opmerkzaamheid van de verde-
digings-aanvoerder was dit niet ontgaan,
ter juister tijd bracht een seetie infanterie
die afdeeling cavallerie, die ongedekt een
eindweegs zich moest voortbewegen, zulk
een geducht vuur toe, dat de omtrekking
mislukte. Spoedig daarop klonk het sig
naal staken der manoeuvre, 't Was kwart
over een geworden en de troepen mar
cheerden naar het oude kamp, alwaar
de cantines zich hadden opgesteld ter
lafenis der vermoeide manschappen. De
bespreking, die half twee een aanvang
nam, eindigde om 2'/» uur waarna zich de
officieren vergastten aan een lunch, door
eenige officiers-dametjes aangericht. (Wa
ren er voor de soldaatjes maar eens zulke
buitenkansjesDe muziek deed zich nu
en dan eens hooren hetgeen de stemming
zeer verhoogde. De lunch, duurde tot
drie uur. 't Is toch wel typisch dat een
officier in den oorlogstijd zijn maagje
geen schade behoeft te laten lijden en
hij een lunch, door het schoone geslacht
aangeboden op zijn gemak kan gebruiken,
terwijl de oppassers de paarden kunnen
vasthouden en toe kijken en de muzi
kanten hun longen kunnen pijnigen Zoo
is altijd 't verloop van een manoeuvre. De
troep marcheerde onder vrolijke marschen
der zoo beroemde kapel van Van Aken
huiswaarts en kwam met flinken tred de
kazerne binnen, alwaar vele der vermoeide
manschappen uit konden rusten van de
zware diensten dien dag van hen gevor
derd. Nog hoorde ik later, dat om zes
uur, dus ruim één uur na terugkomst
der troep, het signaal: wachtparade, de
op wacht moetende trekken kader en
manschappen, bij elkander riep. Wel
hard is zulks. rest de vraag le. is
't uit 't oogpunt van gezondheid verloofd?
2e. Is de veiligheid voor de kazernes ge
waarborgd als er doodvermoeide man
schappen op wacht moeten trekken?
3e. Kan er nu geen „vrij van dienst" wor
den gegeven aan de op wacht moetende
trekken militairenDie paar soldaatjes
minder op een dag zullen toch de ma
noeuvre niet in 't water doen vallen. Ik
hoop dat dit een wenkje mag wezen.
Donderdag de 2e dag.
't Was al weer vroeg dag voor allen.
Om 7'/» uur rukten de bataljons weder
op naar de hun aangegeven uitgangs
punten. Het doel van deze manoeuvre
was in 't kort het volgendespionnenbe-
richten meldden den commandant der
Zuidtroepen dat de opmarsch der Noord
troepen wegens noodzakelijkheid om de
munitie en verplegingsvoorraden aan te
vullen, op 24 September niet zal worden
voortgezet en dat de kantonnementen
van die troepen in Zuidelijke richting
door voorposten zijn gedekt. Hij besluit
die stelling nu door te breken. Drie
bataljons en de artillerie en cavallerie
werden hiervoor aangewezen.
't Was weer 10 uur toen alle troepen
hunne positie hadden ingenomen. Na een
kleine bespreking, die ongeveer een groot
kwartier duurde, marcheerde de voortroep
den weg op naar de Palz, en wilde tracb
ten over de Lange Duinen de bezetting
van Soest, (want op de lijn Soest— Baarn
Amersfoort was de Noordtroep gelegerd)
terug te dringen in de richting van Baarn
waardoor de verbinding Amersfoort
Soest zou verbroken zijn. 't Zal er wel
spannen, riep een milicien met een rood
gezicht, opgeblazen van vermoeidheid
Nog twee daagjes en dan zit ik weer
bij de meid zeg!Typische uitdruk[
kingen hoorde ik. Zoo zeide een sergeant
tot een van het blaasgilde, nou bonjour
hoor! ik ga nou naar den aanval!
Ging jij maar bij het afval!! riep de met
een broodje in de eene en een blinkend
instrument in de andere hand houdende
muzikant.
Voorwaarts bulderde een sergeant met
een stemmetje van een garnaal, die pas
op de wereld was gekomenVooruit
dan toch! Blijf vier aan vier loopen.
Erg pleizierig is zulk een sectie-com
mandantje zeker niet!! Al meer en meer
stelden zich de verschillende afdeelingen
in beweging, zoodat na verloop van een
half uur de troepen in veiligheidsdienst
marcheerend op den weg naar de Palz
gereed stonden om den vijand hun macht
te kunnen toonen. De aanvoerder der
voorhoede liet bij de entrée der heide, die
aan den gezichteinder opwaarts liep, even
halt houden.
De vooruitgezondene cavallerie, had
reeds voeling met den vijand gekregen.
Zulks was de aanvoerder gerapporteerd.
Eenige schoten gericht op den heuvel
deden de patrouilles terugdeinzen, doch
tevens was de plaats ontdekt van waar
uit de Zuidtroep oprukte, hetgeen den
commandant van den Noordtroep stelling
deed nemen.
Langzaam ging het de hoogten op en
af, door den Palz-weg tot dat de'overgang
van den spoorweg Utrecht—Amersfoort
was bereikt. Van daar uit kwamen nieuwe
berichten binnen en al spoedig kwam de
spits in verbinding met de vijandelijke
voorpostenwat aanleiding was dat na
korten tijd een voorpostengevecht gele
verd werd. Intusschen was een afdeeling
van de Zuidtroep naar de richting der
Stomperd gemarcheerd om de vijande
lijke postenketen te Amersfoort met- aan
vallen te dreigen en was hiertoe de ar
tillerie opgesteld ter hoogte van de Stom
perd. Door het zeer heuvelachtige terrein
was van de werkelijke aanval niet veel
te zien. De oefening eindigde ten onge
veer half drie, waarna de marsch naar
huis werd ondernomen, nadat eerst een
flinke rust werd genoten op de Bunt,
alwaar de cantines wederom gereed
stonden om de keelgaten te laten ma
noeuvreeren. Pruimen tabak verdwenen
achter de kiezen der manschappen van
daan en de eindjes sigaren, die intusschen
de levenslust van velen hadden gaande ge
houden, verdwenen eveneens om plaats
te maken voor lauwe soldaten-koffie
met turf of een krentebroodje dat de
vele verkoopers, bij massa's verkochten.
Om rond kwart over vijf uur stapten
de „jongens van Jan de Wit" het kazerne
terrein op.
N.B. Onder de terugmarsch hoorde ik
tot mijn spijt een geheele compagnie
liefst voor aan den troep de melodie zingen
van de socialistische vrijheidsmarsch, wat
me als een wanklank in de ooren heeft
geklonken. Zouden er nu geen andere
liederen te vinden zijn?
Vrjjdag, de laatste dag.
De sluitdag der Regimentsoefeningen
was dan aangebroken. Om half negen
bevonden zich de bruinbanden bij het
wachthuisje op de Leusderheide, alwaar
het gevechtsterrein begon. De onderstelling
kwam ongeveer hier op neer, dat. het ter
rein langs den boschrand van af de Soester-
straatweg tot aan Bavoort tot een ver
dedigende stelling moest worden vaardig
gemaakt, ten einde een groote troepen
macht, die verwacht werd tusschen Wou
denberg en Zeist het doordringen tot
Amersfoort te beletten. De werkzaam
heden dier beveiliging waren opgedragen
aan een werkelijk en 2 gemarkeerde batal
jons infanterie en 2 batterijen veldartillerie.
Daar er geen voldoende berichten omtrent
's vijands nadering en diens doen en laten
waren ingekomen, besloot de commandant
dier troepenmacht zjjn troepen vooralsnog
te laten rusten achter de kogelvangers,
alwaar zij aan 'svjjands oog geheel ont
trokken waren. De rechterflank gedekt
door de artillerie tot wier dekking een
compagnie infanterie werd medegegeven
leunde aan het Konijnenbosch terwijl
kleine afdeelingen den grintweg naar Doorn
waarnamen. Kleine patrouilles in het voor
terrein zoigden mede voor de veiligheid.
Op groote afstanden van de in rust ver
keerende troep hadden reeds patrouille
gevechten plaats. Leuk was'torn te zien,
hoe behendig een infanterist gebruik
maakte van een paal die op een hoogte
geplaatst was. Van daar uit kon hij met
een kijker het geheele voorterrein overzien.
Een vooruitgeschoven verkenningpa
trouille kwam al strijdende terug. Deze
was op kleine vijandelijke troepjes
gestuit. Dit was de inleiding voor het
werkelijke gevecht, waartoe eveneens een
escadron vijandelijke cavalerie op ver
kenning zijnde, aanleiding gaf. Of er al
ruim honderd patronen op die afdeeling
ruiterij waren afgegeven, toch holde deze
dapper door; hetgeen een officier den
moed ontnam, want zeide hij tot zijn
manschappen: „schiet maar niet meer,
die kerels zijn al driemaal doodgeschoten."
Ofschoon de vijand allengs meer naderde,
bleef het een gevecht op groote afstanden.
Om 12 uur was de manoeuvre reeds
geëindigd en waren de troepen om 1 uur
allen verzameld bij het schijvenhuisje op
het begin der Leusderheide. Een paar
tenten waren opgeslagen, dienende een
voor de officiers- en een voor de onder-
officiers-cantine. Aardige kiekjes zijn
gemaakt, die velen der miliciens tot
koopen zullen overhalen om aan vader of
moeder of ander familielid zijn herinnerin
gen in beeld over te brengen. De muziek liet
zich nu en dan hooren. Jammer is 't, dat
er zoo weinig liefhebberij bij het publiek
bestaat om dergelijke soldatentoneelen van
nabij te willen beschouwen.
Onder vroolijke muziek trok de troep
kazernewaarts na eerst nog eens flink
gedefileerd te hebben voor hunnen chef.
Zoo behooren de dagen van vermoeienissen
voor de jongens van Jan de Wit" tot
het verledene, waarop zij zeker nog wel
eens zullen terugzien. Want het waren
dagen waarin zij toch zeker wel geleerd
zullen hebben dat „Eendracht maakt
Macht" 't ware voor den soldaat is.
Nu die dagen voorbij zjjn en de oude
lichtingen naar hun haardsteden teruggaan,
en zij voor geruimen tijd H. M. vaandel
verlaten, spreek ik den wensch uit dat
zü in dagen van gevaar zullen toonen nog
tot de oude jongens van Jan de Wit te
behooren. Ten slotte nog een pluimpje
aan den len Luitenant Berkeljon en de
onderofficieren cantine-houders en menage
meester-soldaten voor de wijze waarop zij
steeds hebben getracht den rusttijd voor
den troep zoo aangenaam mogelijk te
maken, aan den muziekkapel van het
Regiment in 'c bijzonder voor de aan
gename oogenblikken, die zij den troep
heeft bezorgd. Leve 't 5eR,
Hoogland. Men is hier druk bezig
met aardappelen rooien. Algemeen
wordt geklaagd over de zuinige op
brengst en de smaak laat vpel to
wenschen over üok in de lage landen
worden veel zieken aangetiolfeu. Men
berekent een derde minder dan de
opbrengst van voiige jaien.
i.eusden. In het anders zoo wildiijke
Leusden met zijn bosch en velden
worden dit jaar zeer weinig fazanten,
el (hoeders en patrijzen aangetroffen.
Hazen, die in het voorjaar nog al
talrijk werden gezien, worden hier
en daar door landbouwers en arbeiders
dood gevonden en die nog leven zijn
veelal mager en kwijnend en worden
veelal met de hand gegrepen doch weer
los gelaten, omdat zij mager en ziek
zijn De oorzaak hiervan wordt toege
schreven aan den natten zomer,
waardoor die beesten leverziek, of
ook anders genoemd gellig zijn. Vele
andbouwers vreezen ook voor hun
vea wegens den natten zomer.
Zij die van een hazenboutje houden,
mogen wel toezien, wat zij koopen.
Natuurlijk worden er nog wel geschoten,
die zichzelve aanprijzen.
De minister van Buitenlandscho
Zaken heeft ingesteld een commissie
van advies en voor voorbereidende
maatregelen in zake den bouw en de
inrichting van een gebouw voor het
Hof van Arbitrage met bibliotheek
te 's-Gravenhage.
Vooi zitter is het Tweede-Kamerlid
jhr. De Savornin Lohman en leden
zijn de heeren Asser, lid van den
Raad van State; mr. Ruyssenaars,
secretai is-generaal van het Hof van
Artbitrage; dr. Cuypers, architect te
Roermond; Muijsken, architect te
Baarn; Salm Gz., voorzitter van de
Maatschappij "voor Bouwkunst le
Amsterdam; en Peters en Knuttel,
Rijksbouwmeesters. Jhr. Roel! zal als
secretaris der commissie optreden,
die heden door den minister is geïn
stalleerd.
Eene nieuwe attractie van de
Wereldtentoonstelling, te St. Louis
in 1904 te houden, zullen de op de
toppen van booinen gebouwde wonin
gen zijn. Deze zullen aan een inboor-
lingenstam van de Pliilippijnen tot
verblijf strekken.
Dergelijke woningen, die overeen
komen met het huis van Robinson
Crusoe, vindt men zeer talrijk op de
eilanden van Zuid-Westelijk Azië Om
hun lange haren worden deze boom
bewoners door de Engelsche hande
laars van Georgetown Absulons ge
noemd
De eenige reden waarom die inboor-
lingenstainmeu op de hoornen leven
is om te ontkomen aan de aanvallen
van wil le olifanten, ihinocerossen en
andere wilde dieren, die de «jungles
bewonen. De bewoners zijn nl. niet
in staat inet hun primitieve wapenen
die dieien te bestiijden.
De slain, die op de tentoonstelling
te zien zal zijn, zal geheel leven zooals
in zijn eigen land.
Bij alle boekhandelaren ligt
ter inzage de le aflevering van
prijs éfl Ctj peï 3 maanden,
franco,-oer dost ,&0 Ct.
Zij Jb'evati ONDER BOEREN-
door Lofiise Stratenus.
WecsKcIijkkijfLU het leven.
Ilets gcjicirti van den Kapi
tein. -V J|et dertien aan tafel.
Grcjptiho'fcders Kerstfeest.
DE VEOEK VAN IIET GOLD
door Ge^us. •-Moeders voor
beeld. Aneodoten. Gcdach
teil. Nuüige-.wenkeii. Ran
seis, enz.
P. STOKVISiSVATJ5»tftEUS,
Uitgever 's-Bosch.*"
Al de 28 jaargangenzijntotaal
uitverkocht, dit spreekt voor het
boeiende van zijn inhoud.
