NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
BINNENLAND.
DE SCHIMMELRIJDER.
No. 63.
Woensdag ïf Augustus 1905.
Vier-en-dertigsten jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad f 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk f 1.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken intezenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langestraat 77. Telephoonno. 69.
ADVERTENT1ËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7'/» Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
Mr. Goeman Borgesius is Zondag
avond met spoed naar Het Loo ver
trokken en Maandag voormiddag door
H. M. de Koningin ontvangen.
Na deze audiëntie is het te ver
wachten, dat de benoeming van het
nieuwe Ministerie zeer spoedig zal
volgen.
De te benoemen nieuwe ministers
zijn tegen hedenmiddag bij H. M. op
Het I.oo ontboden, ten einde over
's lands politieken toestand te beraad
slagen.
Het nieuwe ministerie.
Volgens gerucht zal het nieuwe
kabinet als volgt zijn samengesteld
prof. mr. G. A. van Hamel, hoogleeraar
te Amsterdam, justitie jhr. mr. R. de
Marez van Swinderen, gezant te Was
hington, buitenlandsche zakenkapi
tein ter zee W. J. Cohen Stuart,
marine; generaal-majoor H. P. Staal,
souschef van den generalen staf, oor
log; mr. Th. H. de Meester, vice-
president van den Raad van Indië,
financiënmr. P. Rink, lid van de
Tweede Kamer, binnenlandscbe za
ken; mr. D. Fock, lid der Tweede
Kamer en van Ged. Staten v. Zuid-
Holland, koloniën.
Het Departement van Waterstaat
zou worden gesplitst; als hoofd van
de eene afdeeling, omvattende waar
schijnlijk landbouw, handel en nijver
heid en arbeid (thans binnenlandscbe
zaken) zou optreden mr. J. D. Veegens,
lid vaD den Raad van Toezicht op de
Spoorwegdiensten, terwijl het tech
nisch gedeelte van het tegenwoordig
Departement zou komen te staan onder
het beheer van prof. J. Kraus, hoog
leeraar-directeur der Technische Hoo-
geschool te Delft en zou omvatten
waterstaat, spoorwegen en posterijen
en telegrapbie.
Ned. Heide-Maatschappij.
De jaarvergadering zal gehouden
worden te Zutphen op Dinsdag 12
September e.k.
Na afloop der middagvergadering
wordt een excursie gehouden naar de
vloeiwoide bij 't Graftel onder Warns-
veld.
De volgende dag is bestemd voor
een excursie naar de bosschen be-
hoorendfl tot »Het Huis Bergh" van
Z. H. den Vorst van Hohenzollern
Graaf van den Bergh, enz. en een
bezoek aan de borstelfabriek der firma
Heinen, Schulte Co. te 's Heerenberg.
Stof bestrijding.
Te Zeist is gevestigd de Nedor-
landsche Stofbestrijding-Maatschappij
welke haar aandacht wijdt aan het
belangrijke vraagstuk der stofbestrij
ding, ten bate var. de algemeene
volksgezondheid.
Het stofvrij maken en houden van
wegen wordt voor particulieren uit
gevoerd door deze Maatschappij, dio
in een brochure, getiteld »Stof bestrij
ding een nationaal belang", nadere
bijzonderheden omtrent de kosten enz.
mededeelt.
Voor villabewoners langs druk be
reden stoffige wegen kan het werk
van deze Maatschappij misschien een
uitkomst wezen.
Bij gelegenheid van het bloemen-
feest te Soestdijk op 2 dezer is door
bovengenoemde Maatschappij destraat-
weg nabij het paleis Soestdijk stofvrij
gemaakt.
Van het eiland Wieringen schrijft
men aan De Tijd:
Tijdens de jaarlijksche kermis is hier
nog altijd een plechtigheid in ge
bruik, die stellig dagteekent uit de
Middeleeuwen. Nadat namelijk op den
eersten kermisdag al heel vroeg de
klokken het feest hebben ingeluid,
begint te 10 uur het gebimbam op
nieuw en begeven vele Wieringers,
behoorende tot allerlei gezindten, zich
naar de oude Hypolituskerk, waar zij
onder de plechtige tonen van bet
orgel door eenige notabelen worden
ontvangen. Dan luistert men een weinig
naar het orgelspel en verlaat het ge
bouw aan de rechterzijde in een lange
aaneengesloten rij. Aan den uitgang
ontvangt ieder bezoeker een broodje
ter grootte van 7 h 8 centimeter.
Het is een vierkant stukje gebak,
alleen aan de bovenzijde wat afge
rond, en draagt den naam van luul.
Zulke tulen worden er op Wieringen
tijdens den kermistijd heel wat ge
geten. Het is het luxe- of feestbrood
der eilanders.
Vermoedelijk is het gebruik ont
staan tijdens het betalen der koren-
tiend aan de kerk en is bekend als
tulenmarkt. De kerk ontvangt nu
geen tiend meer en betaalt ook niet
de tulen. Deze worden bekostigd door
een particulier. De tulenmarkers loo-
pen met hun feestgave in de hand
over het kerkhof en begeven zich
verder huiswaarts.
De Hypolituskerk is een oorspronke
lijk Katholieke kerk, dateert uit het
jaar 1040 en is der bezichtiging
overwaard. Zij is ter halver lengte
aan de koorzijde uit tufsteen opge
trokken, evenals de helft van den
toren. Het bovengedeelte van den
toren en het middelgedeelte van de
kerk is van gewonen baksteen, dateert
van 1675 en is minder mooi dan het
tufsteenen deel. Eenige jaren geleden
was de kerk zeer vervallen, maar is
toen, dank zij vooral de milde tus-
schenkomst van den bekenden Heer
P. W. Janssen te Amsterdam, weer
gerestaureerd. Een zwart marmeren
steen meldt in verguld schrift:
«Het is een edele, zoo niet de
edelste vorm van weldoen, die den
mensch de gelegenheid opent aan
zijn verhevenste aspiraties te voldoen.
Door de milde schenking van den
Heer P. W. Janssen te Amsterdam
werd dit kerkgebouw na jaren van
vruchteloos pogen in het geheele land
met een bijdrage van het Rijk en de
Algemeene Synode in den jare 1895
gerestaureeerd en in den oorspronke-
lijken vorm teruggebracht.
Heil den belangloozen gever P. W.
Janssen."
De optocht te Maastricht.
Men schrijft uit Maastricht:
De Historische Optocht, die op 13
en 15 Augustus a.s. alhier zal gehou
den worden en waarvan men zich veel
voorstelt, begint vorm aan te nemen.
Althans als voorlooper van het offi-
cieele programma, dat binnen enkele
dagen zal uitkomen, kunnen we alvast
de voornaamste groepen opgeven,
welke in den optocht zullen voor
komen. Als tafereelen uit Maastricht's
roemrijk verleden: de Bouw der Pons
Mosae; feestelijke ontvangst van den
H. Servatius; groep Noormannen onder
Vikings Godefridus en Harold met
bun buit terugkeerend naar hun kamp
prediking van den tweeden kruistocht
in O. L. Vr. kerk door den H. Ber-
nardus van Clairvaux; Heymo, de
beroemde kapileelen beeldhouwend
der - O. L. Vr. kerk stichting der
St. Mathiaskerk door de gilde der
Lakenweversterugkeer van Willem
van Gulick uit den slag der Gouden
Sporen; vervoer der groote klok van
St. Servaaskerkblijde inkomst van
Keizer Karei VEtiënne de Geloes
met zijn gevolg Karei V huldigend;
intocht van den stadhouder Frederik
Hendrikhet leggen van den eersten
steen van het Stadhuis; Lodewijk XIV
trekt met zijn gevolg door de stad,
gezeten in zijn gouden Statiekaros;
stichting der wereldberoemde Glas-
en Aardewerkfabriek door Petrus
Regout; apotheose der Stedemaagd.
Koopmanschap I
Hierbij eenige wenken, die de heer
G. Muller, bekend voorman van de
Amsterdamsche middenstandsbewe
ging, in een boekje «Het winkelbedrijf
en wat daarmee in verband staat"
aan collega's en winkelpersoneel geeft:
«Er vertoont zich een bezoeker aan
den ingang. Indien niet alle bedienden
op dat oogenblik met den verkoop
bezig zijn, bewijze één hunner den
adspirant-kooper al dadelijk de eerste
beleefdheid door de deur voor hem
te openen, een lichte buiging te
maken en na 't binnenkomen ook
weer de deur te sluiten."
«Bij slecht weder ontlaste men den
bezoeker onmiddellijk van de para-
pluie."
«Bij 't doen van zijn inkoopen is
de Hollander zeer penibel en verlangt
beslist een beleefde en goede bedie
ning. Is hem iets onaangenaams in
een winkel overkomen, dan kan hij
't niet onder zich houden en zonder
babbelziek te zijn bazuint hij 't overal
rond tot groot nadeel van den win
kelier. En dan eerst de dames bij de
theevisites!
«Is een zaak soms na lang praten
beklonken, men slake alsdan geen
zucht als blijk van opluchting en zette
ook niet plotseling een blij gezicht,
alsof men zeggen wilde: zie zoo, dat
is eindelijk afgeloopen"
«Komt er bij slecht weer een rijtuig
voor den winkel aangereden, men
spoedde zich met een gereedstaande
parapluie naar buiten Een derge
lijke kleine galanterie wordt altijd
gaarne aanvaard."
«Zoolang er bezoekers in den win
kel zijn, mag het personeel evenals
de patroon slechts op gedempten toon
onder elkander een gesprek voeren".
«Het komt wel eens voor, dat dames
bij het delibereeren over den aankoop
plotseling in een andere taal beginnen
te sprekende verkooper houde zich
dan, alsof hij die taal niet verstond,
al is hij ze nog zoo goed machtig"
Er zijn onder onze kostgevers,
of laat ik liever zeggen, «kostgeef-
sters", velen die zich niet tevreden
stellen met het noodzakelijke «kauf-
mannisché"; ze verlangen dat er een
gezellig praatje bij gehouden wordt
In dat geval kan ik den verkoopers
slechts toeroepen de woorden welke
generaal Koeropatkine bij zijn vertrek
naar bet oorlogsterrein den heeren
journalisten toeriep: «Geduld, mijne
heeren en nog eens geduld 1"
Dan moet men bij «burger-aristo-
kraten", die vlugge afwikkeling ver-
langen, niet te veel pratenbij lach-
Oorspronkelijke novelle van TII. STORM.
37)
Dan daalde haar stem; het klonk, alsof zij
■weende. »In zee, in 't haff. O, lieve God, ik
zie hem nooit weer!"
Toen keerde hij zich om en schoof de baker
voor haar bed weg; hij viel op zijn knieën,
sloeg de armen om zijn vrouw en trok haar
naar zich toe«ElkeElke herken mij dan
toch, ik ben immers bij je!"
Maar zij opende de van de koorts gloeiende
oogen en zag als reddeloos verloren om zich
heen.
Hij legde haar weer neer in de kussens
daarop klemde hij de handen in elkaar«Heere,
mijn God," riep hij uit, «ontneem mij haar
nietl Gij weet, dat ik haar niet kan missen I"
Daarop was het, alsof hij zich bedacht, en
zachter voegde hij er aan toe «Ik weet het
immers wel, Gij kunt niet altijd, zooals Gij
wilt, ook Gij niet altijd, Gij zijt alwijs; Gij
moet volgens uw wijsheid doen o Heer,
spreekt slechts tot mij door een ademtocht!"
Het was, alsof het plotseling stil geworden
was, hij hoorde slechts een lichte ademhaling;
toen hij zich naar het bed omwendde, lag zijn
vrouw in een rustigen slaap, maar de baker
keek hem met verschrikte oogen aan. Hij
hoorde de deur gaan
«Wie was dat?" vroeg hij.
«Ann' Grethe, de meid, ging er uit, haas;
zij had den vuurkorf binnen gebracht."
«Wat zie je mij zoo ontsteld aan, vrouw
Levke
«Ik? Ik hen van uw gebed geschrikt.
Daarmee kunt gij niemand van den dood vrij-
biddenl"
Hauke keek haar met zijn doordringende
oogen aan.
«Bezoekt gij' misschien evenals onze Ann'
Grethe, de bidstonden bij den Hollanschen
kleerenlapper, J antj e
«Ja, baas, wij hebben beiden het levend
makende geioof'"
Hauke antwoordde haar niet. De toenmaals
sterk in den smaak vallende afscheiding had
ook onder de Friezen wortel geschoten; ver-
loopen ambachtslieden of wegens dronkenschap
afgezette schoolmeesters speelden daarbij een
hoofdrol, en meisjes, jonge en oude vrouwen,
luilakken en van alle verlaten menschen lie
pen vlijtig naar de geheime bijeenkomsten,
waar een ieder voor priester kon spelen. Uit
het huis van den dijkgraaf brachten Ann'
Grethe en de op baar verliefde knecht hun
vrije avonden ddar door. Wel is waar had
Elke hare bezwaren daartegen voor Hauke niet
verzwegen, maar hij was van meening geweest,
dat men zich met geloofszaken van anderen
niet moest bemoeienzoo iets deed niemand
kwaad en beter ddar dan in de herberg.
Het was dus daarbij gebleven en ook nu
had hij gezwegen. Maar over hem zweeg men
niet; de woorden van zijn gebed liepen van
huis tot huis «hij had Gods almacht bestreden
want wat was dan toch een God zonder al
macht? Hij was een Godloochenaar! Die ge
schiedenis van het duivelspaard kon dan toch
ten slotte best waar zijn!"
Hauke vernam daar niets van; hij had in
deze dagen slechts ooren en oogen voor zijn
vrouwzelfs zijn kind bestond voor hem niet
meer.
De oude dokter kwam dikwijls terug, kwam
iedereu dag, soms tweemaal, bleef ze!fs eens
den geheelen nacht, schreef weer een recept, en
de knecht Iven Johns moest daarmee spoorslags
naar de apotheek rijden. Allengs werd zijn ge
zicht vriendelijker, hij knikte den dijkgraaf
vertrouwelijk toe«Het gaat uaar wensch
Het gaatMet Gods hulpen op zekeren
dag of nu zijn kunde de ziekte heeft over
wonnen, of dat de goede God op Hauke's ge
bed toch nog een uitkomst had kunnen vin
den toen de dokter met de zieke alleen
was, sprak hij haar toe, en zijn oude oogen
lachten; «juffrouw," zeide hij, «nu mag ik
het gerust zeggen, vandaag is het een feest
dag voor den doktergij waart er erg aan
toe, maar nu behoort gij weer tot ons, tot de
levenden!"
Het was, alsof haar donkere oogen een zee
van licht uitstraalden: «Hauke! Hauke, waar
ben je?" riep zij en toen hij op haar luid ge
roep de kamer binnenstormde, sloeg zij de
armen om zijn hals; «Hauke, man, gered! Ik
blijf bij je
De oude dokter haalde zijn foulard uit den
zak, streek ër mee langs voorhoofd en wangen
en ging met het hoofd schuddend de kamer uit.
Op den derden avond na dezen sprak
een vroom redenaar het was een door den
dijkgraaf van het werk gejaagde leeglooper
in de bidstond bij den Hollandschen lapper,
toen hij zijn toehoorders Gods hoedanigheden
uiteenzette«Maar wie Gods almacht ontkent,
wie zegt: ik weet, gij kunt niet altijd zooals
gij wij kennen dien ongelukkige immers
allenhij drukt als een steen op de gemeente
die is van God afgevallen en zoekt den
vijand Gods, den vriend der zonde tot zijn
trooster; want immers moet de hand des
menschen naar een steun grijpen. Maar gij
lieden, neemt u in acht voor hem, die aldus
bidzijn gebed is een v'oek