NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
L
FEUILLETON.
lel en zoniet Cbilisalpeter.
HIJ WAS HIER GEBOREN.
No. 15.
Woensdag 20 Februari 1907.
Zes-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Binnenland.
Amersfoortsche Courant
j
r 1
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad f 0.75;
Franco per post door bet gekeele Rijk f 1.
Afzonderlijke Nnmmers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langestraat 77. Telephoon no. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 7'/a Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
ZONDER.
Peer Houtmans is eigenaar van een
hoefje met 50 gemet zavelgrond, dus
ongeveer 20 bunder. Kwade tongen
zeggen, dat alles zwaar belast is, dat
Peer al lang aardig wat hypotheek op
zijn huis en land heeft staan; eenigs-
zins overdreven zegt men, dat er geen
steen en geen kluit grond meer van
hem is. En tóch was Peer Houlmans,
toen hij nog twintig, dertig jaar jonger
was een welgesteld en rijk man Van
zijn vader erlde bij het hoefje onbe
last; er was toen nog een groote
weide bij, van ongeveer 2 a 3 Hectare.
Ook waren er eenigszins afgelegen
van zijn huis, nog eeriige blokken vrij
zwaren grond. De weide en dien vérren
grond verkocht hij al gauw. En
waarom? «De weide was slecht," zei hij.
»de beesten gingen dood van honger
Natuurlijk, was dan het ant
woord van den een of anderen vriend,
die hem terecht wou wijzen, na
tuurlijk levert do wei niet veel op,
maar slecht is ze niet, ze ligt niet te
hoog en niet te laag, dus het gras
kan goed zijn, maar ge moet ze een
beetje onderhouden; 't is lang hooi
land geweest en je vader deed er geen
mest op en jij niet. Begin maar eens
met op die weide in het voorjaar een
baal of 10 chiliralpeter te gooien.
«Chilisalpeter? Op de weido chilisal-
peter? Ben je gek? Ze moet ge
scheurd worden. En daar heb ik
geen trek in. Ik verkoop ze en daar
mee uit. En de dwaze, koppige Peer
Houtmans verkocht zijn wei; aan zijn
buurman, die ze niet scheurde, maai
er in het najaar kaïniet aan gaf en
in het voorjaar chilisalpeter en super-
phosphaat. Hij gaf in werkelijkheid
100 K.G. per gemet en later heeft
Peer Houtmans dikwijls gedacht: »ik
wou, dat ik die wei maar niet ver
kocht had."
Zoo ging het ongeveer ook met dien
vérren grond. »Er gaat een dag mede
om, eer ik er een kar stalmest ge
bracht heb," beweerde hij, »dat kan
onmogelijk zoo voortgaan." Dat
behoeft ook niet zoo voort te gaan,
was de raad van den vriend, wiens
woorden toch altijd in den wind wer
den geslagen, dat behoeft ook niet.
Ge behoeft toch elk jaar, zelfs niet
elke twee of diie jaar daar met de
stalmestkar te komen. Er bestaat
toch kunstmest. Het is nog al zware
grond. Zaai er suikerbieten of mangel-
wortels op, zet er zelfs aardappelen,
maar geef kunstmestchilisalpeter en
super in 't voorjaar. Je behoeft hel
om het geld niet te laten.
Kom, neem b v van elk een derde.
Eén derde suikerbieten, één derde
mangels en één derde aardappelen.
Begin dan nu al vast, 't is nu Maart,
met dadelijk de noodige superphos-
phaat le koopen en geef alles ook
chilisalpeter b.v. de suikerbieten 150
K.G. op 't gemet (daar heb je nog
tijd mede, want je geeft het in
drieën, en de eerste partij pas bij
het zaaien), de mangels evenveel of
een beetje meer op dezelfde manier,
ais de suikerbieten en de aardappelen
geef je minder, b.v. slechts 100 a 75
K.G., maar die geef je in de plaats
nog 50 K.G. patentkali. Als je dat
doet, kun je den stalmest dit jaar
toch zeker missen. «Loop naar
de maan met jullie kunstmest. Kunst
mest? Jullie zijt allemaal gek, met
je goede geld in den grond te smijten.
Ik doe het niet." maar je ziet
toch wel, Peer, dat we het tienvoudig
terugkrijgen? Ben ik er armer van
geworden? Is Jan Dijkstra niet juist
door den chilizak de man geworden,
dien hij is? «Kan wel," antwoordde
koppige Peer, ik koop geen chilisal
peter, 't is geld weggesmeten. Ik doe
dal vérre land weg."
En zoo deed hij En Peer bleef
werken alléén met de stalmestkar
en met de beerton. Hij deed wel zijn
best, om zijn land bij te houden, om
piijs. En als er veel aardappelen
waren, was de markt laag. En veel
vee kon hij niet houden, want mangels
en aardappelen en hooi, alles gaf maar
een matigen oogst. En ging bij de
buurlui de opbrengst omhoog en leden
ze geen schade door den soms lageren
marktprijs, bij hém bleef de oogst op
het oude. Maar Peer Houtmans had
een koppigcn aard. Kunstmest, chili
salpeter koopen? Dat dure chilisalpeter
daar bedankte hij voor. Liever
bezwaarde hij zijn land, als de oogst
slecht was geweest en zijn groot huis
houden geld noodig had. Zoo werd
langzamerhand Peer Houtmans van
een welgesteld man, een arm keutel-
boerke, die hard, zeer hard rnoest
wei ken en toch achteruitging, maar.,
chilisalpeter gebruikte hij niet. Van
al dat nieuwe moest hij niets hebben
En dat was juist zijn oudergang.
De Vredes-Conferentie.
Uit Den Haag wordt gemeld
In eeri onderhoud heeft geheimraad
De Martens verklaard, dat hij verwacht,
dat de tweede vredesconferentie reeds
begin Juni a.s. zal bijeenkomen, hoogst
waarschijnlijk onder presidium van
den Russischen ambassadeur te Parijs,
geheimraad Nelidow, die benoemd is
tot eersten gedelegeerde van Rusland
ter conferentie. De zittingen der con
ferentie zullen niet openbaar zijn.
Morgen confereert de Heer De Mar
tens weder met onzen Minister van
Buitenlandsche Zaken.
Het gerucht dat wegens den tegen
stand van Duitschland het voorstel
tot gedeeltelijke ontwapening van het
program der conferentie zal worden
afgevoerd, moet allen grond missen,
daar, al is bekend dat Rusland zelf,
benevens Frankrijk, Duitschland en
wellicht nog andere mogendheden de
quaestie der ontwapening niet rij
overal eens te komen, maar het gingpachten ter beslissing door de aan-
niet. En het graan werd minder in staande conferentie, niemand beletten
kan dit punt op de agenda te plaatsen
en in debat te brengen. Engeland en
Amerika hebben, naar 't schijnt het
voornemen ter conferentie een voorstel
tot beperking van de bewapening te
doen.
De Ruyter-hcrdcnking.
Het nationaal comité voor deRuytcr-
herdenking heeft tot de verschillende
kerkgenootschappen in ons land het
verzoek gericht de nationale herden
king van den 300en geboortedag van
M. A. de Ruyter niet onopgemerkt
te doen voorbijgaan in de kerken.
liet heeft zich gewend tot de Re
geering om hulp en medewerking,
teneinde 23 Maart a.s. te doen zijn
een algemeene vacantiedag voor de
schooljeugd en mocht de voldoening
smaken op dit request de beschikking
te ontvangen, dat Z. E de Minister
van Binnenlandsche Zaken in dien
geest de commissarissen der Koningin
had aangeschreven.
Bovendien riep het comité de hulp
in van de verschillende onderwijsver-
eetiigingen, ten einde ook in de ge
meente waar zich onverhoopt geen
comités mochten vormen voor de
feestelijke herdenking van De Uuytei's
geboortedag, 23 Maart te maken tot
een feestdag voor de Nedei landsche
schooljeugd.
Onder de plannen welker verwezen
lijking, als blijvend huldebetoon aan
de nagedachtenis van den grooten
zeeman en vaderlander, het Nationaal
Comité hoogst gewenscht toeschijnt,
behoort het stichten van een «Natio
naal Maritiem historisch Museum" te
Amsterdam een museum waarin aan
schouwelijk wordt weergegeven de
ontwikkeling van onze oorlogs- en
koopvaardijmarine en van de overige
bedrijven ter zee.
Voor de verwezenlijking van dit
plan kunnende rekenen op de mede
werking van B. en W. van de Hoofd
stad, ook voor zooveel betreft het
tegen matigen huurprijs beschikbaar
stellen van een voor dat doel geschikt
en aan de gemeente toebehoorend
gebouw, heeft het Nationaal Comité
zich gewend tot de Regeering.
Het wilde toch toeschijnen dat ook
al zoude het mogelijk blijken uit de
nationale bijdragen de voor de op
richting van zoodanige instelling
noodige gelden af te zonderen, wat
intusschen hoogst twijfelachtig is
een Museum, als hier bedoeld, juist
zijne groote waarde en hooge be-
teekenis zou ontleenen aan het feit,
dat het ontstond door een Regeerings-
daad en krachtens een door de Staten-
Generaal verleend krediet.
Voor zooveel de opgaven van enkele
locale comités een gevolgtrekking is
te maken, kan hot toevloeien van
giften voor de blijvende huldeblijken
alsnog niet ruim worden genoemd.
Het Nationaal Comité verwacht even
wel dat hierin verbetering zal komen.
Het standbeeld van onzen Stad
houder Willem III, koning van En
geland, dat de Duitsche Keizer aan
Koning Edward ten geschenke heeft
gegeven, zal tegenover het Paleis van
Kensington geplaatst worden.
Vereenvoudiging der schrijftaal.
«De «vereeniging lot vereenvoudi
ging van onze schrijftaal" en een
aantal onderwijsorganisaties hebben
zich met een adres tot den Minister
van Binnenlandsche Zaken gewend,
waarin zij er op wijzen, dat sedei t
1892 de bewening tot vereenvoudiging
van de Noderlandsche spelling voort
durend in kracht heeft gewonnen.
«Het zwaartepunt van de spelling-
quaeslie en het brandpunt van de
belangstelling ligt, zegt het adres,
begrijpelijkerwijze in het onderwijs.
De gematigde voorstellen Lot vereen
voudiging kwamen voort uit rijp over
leg, en kregen na langdurige gedachten-
wisseling en toetsing aan de invoer
baarheid hun eindvorm. In de laatste
jaren werden dan ook bijna geen be
zwaren, hetzij van paedagogischen
hetzij van wetenschappelijken aaid,
meer geuit tegen de voorgestelde
vereenvoudigingen.
NAAR HET ZWEEDSCH
door
4)
-WITS 3k£^.l>T.
Slot.
Maar toen det derde jaar begon en haar
onderbaas nog steeds dezelfde kalme, gelijk
matige vriendelijkheid jegens haar in acht
bleef nemen, wist zij zich niet langer te helpen.
Op een avond toen hij bezig was de uitkomst
van het dorschen in het boek te noteeren,
kwam zij onverwachts bij hem in de kamer:
«Mijn beste Vaandrig, ik schaam mij de
oogen uit het hoofd, maar ik moet het toch
maar zeggen; het is geen leven voor mij op
die manier, als je mij geen greintje lief hebt
en
Wat er later tusschen hen gesproken werd
kon geen van beide zich herinnerenmaar
een paar weken na dit onderhoud verhuisde
Pihl naar het stationsgebouw in de buurt.
Twee brave harten dreigden dood te bloeden
het zijne over het verlaten van Storkebo en
dat van Anna Karin, die den éenigen man
van wien zij ooit veel gehouden had, zag weg
gaan.
Zoo bleef het gaan tot het volgende voor
jaar. Toen kwam de Vaandrig op een mooien
dag warm aandraven; hij stormde dadelijk
naar Anna Karin in de keuken en riep over
luid
«Neen, ik kan mijn mond niet langer hou
den! Die drommelsche Per August zaait slecht,
onvruchtbaar haverzaad, waarin het bederf
al zit, op Uddatrlidanen op Halsaker wer
ken zij met de harde, zware Thomasklornpen,
die er pas tegen den herfst uit moeten; en
dan jagen zij het vel over de ooren van de
ossen, die reeds in Februari hadden moeten
verkocht zijn aan de slachters!"
Anna Karin zag hem eenvoudig verbaasd
aan. Er zijn omstandigheden die ook eene
boerenweduwe met gezond vleesch en krachtige
spieren te machtig kunnen worden.
«Je moest je met je eigen landen bemoeien,
Vaandrig I"
«Maar, vrouw Anna Karin, zoo gaat het
toch niet
«Het zal best gaanik zal mij zonder
«spector" zien er doorheen te slaan. Als Stor
kebo dan misschien ook niet het meeste op
brengt, dan heb ik toch, Goddank, mijn vijf
tien duizend bij de Bank, waarvan ik de renten
krijg enga maar door
Er was iets zonderlings in hare stem gekomen;
iets dat veel overeenkomst had met «tranen
in de keel" bij andere, gewoone zenuwachtige
vrouwen.
Gustaf Pihl zette nu op zijne beurt groote
oogen op. Nu ontdekte hij pas, dat de klee
deren Anna Karin los om het lijf hingen,
bepaald slordighet ronde volle gelaat was
verbazend smal geworden en rood waren die
wangen nu volstrekt niet meer. Kom
die vrouw zou er zich nog onderwerken met
haar verdriet; en Storkebo, zijn dierbaar oud
Storkebo, zou op die manier ook geheel ver
armen en te gronden gaanEn dat
zij vijftienhonderd bij de Bank had hij waar
lijk nooit kunnen denken
Vaandrig Pihl deed drie stappen rechts-om
«Hmja, hmAls Anna Karin
nog iets over heelt van haar gunstige meening,
waarmede zij mij vroeger heeft beschouwd,
dan zou misschien
«Misschien wat?"
«Dan zou het misschien maar het beste
zijn dat wij naar geestelijke reden, met ons
beiden. Het is Vrijdag. Wil je, Anna Karin?
«Ja Lieve Hemeltje zeker ja Wij
zijn waarlijk te oud om nog langer te treu
zelen. Een winter zoo als dezen laatsten, heb
ik nooit beleefd. Dien had u ik wilde
zeggen, dien had je mij wel kunnen besparen
«Komaan, Anna Karin wat gebeurd
is, daar is 'niet meer aan te veranderen, mijn
hmmijn liefste."
Heel voorzichtig legde hij zijn arm om haar
middel, kuste met een zekere aangename ge
waarwording haar frisschen rooden mond en
drukte haar tegen zijne borst
Maar plotseling liet hij Anna Karin los,
met een vaart, alsof zij een roodgloeiende
strijkijzerwas,holdedelceukenin enschreeuwde:
«Pernilla, loop was je loopen kunt naar
Uddatriidan, en zeg van mij aan Per August,
dat de Drommel hem halen zal, als hij éen
enkel korreltje meer van dat slechte haverzaad
in den grond brengt; en draaf dan naar
Halsaker en zeg aan Nisse dat de geteekende
ossen dadelijk op stal moeten worden gebracht
en dat zij geen juk op hun nek mogen heb
ben zoolang als zij leveno, mijn
liefste ik ben zoo blijde dat je veel van
mij houdt!"