NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
FEUILLETON.
BUITENLAND
BINNENLAND.
Plaatselijk Nieuws.
ACHTERBUURT.
No. 34.
Zaterdag 27 April 1907.
Ze#-en-dertisste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
o
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk f 1.
Afzonderlijke Nummers 8 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Langestraat 77. Telephoon n«. 69.
ADVERTENTIËN:
Van 16 regels 0.60; iedere regel meer 7'I, Cent.
AdvertentiSn viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte
De toestand in Rusland.
Zelfs al konden wij er op rekenen
dat al onze lezers met sterke zenuwen
waren toegerust, dan nog zouden wij
schromen in bijzonderheden datgene
weer te geven, wat de Doema-com-
missie te voorschijn heeft gebracht
omtrent de martelingen, die de ge
vangenen te Riga te verduren hebben
gehad. Slechts dit: alles wat de bladen
daarover reeds hadden medegedeeld
blijkt volkomen juist geweest te zijn:
om de menschen tot bekentenis te
brengen van feiten die hun het leven
zouden kosten, werden zij met knup
pels geslagen tot bloedens toe. de rib
ben gebroken, de baren uitgetrokken
en zoo meer. Ja, kinderen werden
gemarteld om van hen de verblijfplaats
der ouders te weten te komen. Dat
alles gebeurde niet op rechterlijk be
vel, maar eenvoudig door de politie,
door bet gevangenispersoneel. En
wanneer men vreesde bij den een ol
ander wat ver gegaan te zijn, welnu,
dan werd hij in stillen nacht m de
buurt van de gevangenis doodgescho
ten en snel onder den grond gestopt
Dat is geschied in Europa in de
twintigste eeuw! Een goede eeuw
geleden gebeurden wel is waar der
gelijke dingen nog wel in de andere
deelen van Europa (en wjj wisten reeds
dat Rusland juist ongeveer dien tijd
ten achter is), maar daar was het
tenminste de officieele manier van
doen; ieder was toen van de nood
zakelijkheid er van overtuigd. Hier
echter waren de armen overgeleverd
aan de willekeur van een wreedaardig
en dom gevangenispersoneel hier had
alles in het geniep plaats. Het doet
daarom goed te vernemen, dat alles
openbaar is geworden, dat wellicht
de schuldigen gestraft zullen worden,
dat in elk geval men zich meer in
acht zal nemen. Dit is zeker een goed
werk, door de Doema tot stand ge
bracht.
Het gerucht dat de Russische Doe
ma, die nu op recès is, den 30sten
April ontbonden en het nieuwe ont-
werp-kieswet (afschaffing van alge
meen en invoering van proportioneel
kiesrecht) ingevoerd zal worden. Het
bericht wordt waarschijnlijker door bet
artikel van Staatsraad Martens, die
ontbinding der Doema onvermijdelijk
acht.
Vacantie-kolonies.
Verschenen is het jaarverslag over
1906 van het Centraal Genootschap
voor Kinderherstellings- en Vacantie-
kolonies.
Daaruit blijkt, dat het ledental een
langzame stijging toont. Het Genoot
schap telt thans afdeelingen in vier-
en-dertig plaatsen van ons land ter
wijl nog in verschillende plaatsen
plannen tot oprichting van afdeelingen
in uitvoering zijn.
In de laatste helft van Mei zal de
opening plaats hebben van het nieuw
aebouwde koloniehuis teEgmondaan
Zee, dat het bestuur besloot den naam
te geven van «Koloniehuis Kerdijk"
Door het Genootschap werden in
het afgeloopen jaar 261 kinderen
verpleegd, tegen 31 in het voorgaande
jaar.
De Gezondheidskolonies van hel
Genootschap hebben ten volle beant
woord aan de verwachtingen.
De gemiddelde toename in gewicht
per kind bedroeg 3 pond 3'/i ons
ruim; de maximum gewichtstoename
9 pond 3'It onsde minimum gewichts
toename i'h ons.
De verpleegkosten waren voor het
jaar 1906 vastgesteld op f 0.80 per
kind en per dag, welk bedrag, even
wel, zoolang het Genootschap niet be
schikt over meer eigen gebouwen, iets
te laag is.
Voor 1907 is de verplegingsprijs
dientengevolge gesteld moeien worden
op f0 90 per dag en per kind.
Het vorig boekjoar besloot met een
kassaldo van f684.22. De inkomsten
vermeerderden
De afdeelingen brachten f75 aan
contributie op, de leden f 522.50 tegen
f352 50 in het vorige jaarde contri
butie der begunstigers verminderde
van f46 tot f41. Het aantal stichters
nam met vijftien toe. De uitgaven
vermeerderden 't vorig jaar echter m
nog veel grooter mate. Het nadeelig
saldo bedraagt f 1772 137». dat echter
veel van zijn schrikaanjagend uiterlijk
verliest, omdat de aard van verschil
lende uitgaven meebrengt dat die
uitgaven eigenlijk niet op één jaar
moeten gebracht worden.
De ondersteuningskas die aange
groeid was tot 774.38 is voor het
bestemde doel geheel gebruikt nl
tot bijpassing voor tekort in de ver-
plegingsgelden. Achttien kinderen
werden bovendien hieruit geheel kos
teloos verpleegd.
Het Bouwfonds Koloniehuis is bui
tengewoon toegenomen. Terwijl 't
vorig jaar sloot met een kapitaal van
ƒ152 81'/, bedroegen de gezamelijke
on tvangsten op 31 Dec. 1906 17,922.69,
waaronder ƒ314 17 aan gekweekte
rente. Behalve verschillende ingekomen
giften werd bovendien tegen April
1907 door eén dame nog ƒ4000 en
tegen April 1908 door dezelfde f3000
toegezegd.
't Bestuur durfde door deze giften
gesteund, den aankoop van een ter
rein en den bouw van een nieuw
Koloniehuis aan, waarvoor een be
drag van ƒ10.55080 uit het Bouw
fonds genomen moest worden en dus
nog ƒ7371.89 overbleef. In het ver
slag wordt de hoop uitgesproken
dat 1907 aan deze som nog een groot
bedrag moge toevoegen vooral met
het oog op de meubileering van 't
Koloniehuis «Kerdijk" te Egmond aan
Zee en van de stichting van nieuwe
koloniehuizen elders.
Dit verslag zal worden uitgebracht
in de door het Genootschap op Zon
dag 28 April te houden algemeene
vergadering in een der zalen van
Krasnapolsky te Amsterdam, in welke
vergadering o. avoorts zal behandeld
worden een voorstel van het bestuur
te machtigen tot het zoo noodig aan
gaan van eene geldleening, al of
niet onder hypothecair verband, voor
het nieuwe koloniehuis te Egmond
aan Zee, tot een bedrag door het
bestuur vast te stellen.
Geboorte en Sterfte.
Aan een statistiek der geboorten
en der sterfte naar den leeftijd en de
oorzaken van den dood in Nederland
over Januari 1907, opgenomen in een
bijvoegsel der «Staatscourant" van 21
22 April is het volgende ontleend:
Aantal inwoners op 1 Januari 1906
5.591.695; levend geborenen 15.049,
overleden met inbegrip der levenloos
aangegevenen 8.726, aantal overlede
nen zonder levenloos aangegevenen
op 1000 inwoners per jaar 1832.
Overleden op den leeftijd van min
der dan een jaar 1747, 14 jaren
809, 513 jaren 261, 14—19 jaren
184, 20—29 jaren 341, 3039 jaren
351, 40 —49 jaren 445, 5064 jaren
1187, 6579 jaren 2212, 80 jaren
en daarboven 1096, onbekend
Overleden te gevolge van febris ty-
phoidea, thyphus abdominalis 38, ty-
pliusexanthematicusfebrisintermit-
tensMalaria-cachexie l pokken 4, maze
len 195, roodvonk 12,kinkhoest86,diph-
theritis 42, croup 15, disenteria
dysenteria epidemica 0, ïnlluenza 127,
Aziatische cholera 0, cholera nostras 2,
andere epidemische ziekten 27, long-
tuberculose 685, herseptuberculose
84, andere vormen van tuberculose
107 kankerenandere maligne tumoren,
503, meningitis 118, apoplexie, her-
senverweeking 415, organische hart
gebleken 510, acute bronchitis 192,
chronische bronchitis, 240. pneumo
nia 6l8, ziekten van den maag 50,
gastro-enteritis (bij kinderen beneden
2 jaar) 299, hernia, darmocelusie 33,
levercinhose 34. nephritis en Bright-
sche ziekte 253, ziekten van de ge
slachtsorganen der vrouw 4, kraam
vrouwenkoorts 9, andere ziekten van
zwangerschap en kraambed 23, aan
geboren zwakte en gebreken 339,
ouderdomszwakte 811, gewelddadige
dood 151, zelfmoord 24. andere ziekten
1100, andere ziekten der ademhalings-
weiktuigen 881, onbekend 693.
Tentoonstelling voor Volksvoeding.
De Tentoonstelling voor Volksvoe
ding van de Afdeeling Utrecht van den
Volksbond tegen drankmisbruik zat
geopend worden Vrijdag 7 Juni a.s.
De campagne op de steenfabrie
ken te Wageningen en in den omtrek
is begonnen. Verschillende fabrikan
ten zijn echter voornemens de pro
ductie aanmerkelijk te beperken. Er
is nog een groote voorraad steenen
van het vorige seizoen. Alleen op de
fabrieken langs den Rijn tusschen
Rhenen en Arnhem staan naar schat
ting nog een 30 a 40 millioen stee
nen opgetast.
Agenda voor de openbare Ver
gadering van den Raad der Gemeente
Amersfoort op Dinsdag 30 April 1907
te half twee ure.
1. Rapport van Burgemeester en
Wethouders betreflende het voort
bestaan der Amersfoortsche Tram en
Rapport van de Commissie uit den
Gemeenteraad b-treffende het voort
bestaan der Amersfoortsche Train.
2. Benoeming van een onderwijzeres
aan de school tweede soort in de Hel
lestraat.
3 Voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot toekenning van eene
gratificatie aan den onderwijzer C. A.
Heunks.
4. Mededeeling van Burgemeester
en Wethouders betreffende den aan
vang van den metselcursus.
5. Voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot verlenging van het
verlof, verleend aan de onderwijzeres
A. M. D. Boerwinkel.
Hoog stapelen zich de verdiepingen, vor
mende, in lange rijen tot blokken samenge
kleefd, enorme menschenpakhuizen. Grauw van
buiten, vunzig van binnen, ademen ze groote
stadslucht uit, die dompig blijft hangen in
de straten, in onafzienbare lengte zich lijnende
tusschen de huizenblokken. Groote-stadslucht
van de buitenbuurt, de armelui'swijk.
De avond valt en al wat daar hurkte op
de stoepen, wat daar dooreenwiemelde in
stofe vuil, wat daar kletste aan de deurposten
zoekt een onderkomen binnen. Najaarsavond,
die geen laug-buiten-blijven toelaat, die kin
deren en ouders samenjaagt in de enge ruimte
van de woonkamer, te klein voor 't groote
gezin en dienende voor slaapplaats van de
ouders en van de kleinste kinderen.
't Wordt stil buiten, niet aangrijpend als
in de natuur, doch stil met eene trilling van
leven, dat bruischt in de kolos de wereldstad.
Niet gillend en schreeuwend kaatsen de ge
luiden meer tegen de straatwanden op, doch ge
dempt klinken ze voort als 't gegons van de
bijen in den korf.
Schel en snijdend klinkt 't geluid van de
stoomfluit, die 't rustuur in fabriek en op de
scheepsbouwwerf aangeeft. Lange zwarte stree-
pen vormen zich in de straten, 't zijn de
fabrieksmenschen, die huiswaarts gaan. De
oudere kalm en in loome onverschilligheid
voortslolTende, de jongsten joelend en stoeiend
met ruwe scherts en woeste joligheid het vrije
avonduur inluidend.
Telkens verdwijnen van die grauwe gestalten
naar links en rechts uit de rijen, ze worden
opgeslokt door zwarte deuropeningen om een
oogenblik later zware schaduwen te teekenen
op de gordijnen voor de nu verlichte vensters
van één-twee-of driehoog.
Vader en de oudere jongens komen thuis.
Ze mengen in de dompige lucht de vieze geur
van hunne werkpakken, van de slechte tabak,
die ze rooken, van de vuile jenever, die ze op
hun weg naar huis, staande voor den kroeg
toonbank, naar binnen sloegen.
De werkdag is achter den rug, vermoeid
en slaperig hokt men nog een paar uur bij
een, genietend van sensatie berichten uit een
goedkoop krantje of ruzietjes met de buren
be-en herkauwend. Is het wonder, dat in
dat leven, in die omgeving van doodenden
sleur, van groezelige grauwheid een enkele
gestraft met meer intelligentie dan het gros
zich rampzalig ongelukkig gevoelt? Voor en
na worden de lichten gedoold, de huizenrijen
maken een nog somberder indruk, nu alles
zwart ziet met de witte rechthoekjes der ge
sloten gordijnen.
Eén drietal vensters blijft verlicht op eene
derde verdieping, bewoond door Heddema,
den bootwerker, en zijn gezin. In de voor
kamer, alléén, zit vader, een krachtige robuste j
kerel met een energieken, beenigen kop. Hij
zit over een blad papier gebogen, waarover
onhandig de pen voortbeweegt, die zich niet
thuis gevoelt in de grove vingers gewoon aan
't versjouwen van zware vrachten. Hij is I
secretaris van de Vakvereeniging. Hij heeft
weinig geleerd, zooals alle kinderen van het
volk en van dat weinige heeft hij veel ver- i
geten. Doch hij is gestraft met meer verstand
met meer phantasie en meer gevoel dan zijne
gemiddelde omgeving. Hij lijdt onder een
smachten naar beter, wat hij zich denken
doch wat hij niet grijpen kan. Trouw be
zocht hij de vergaderingen, waar ontwikkelde
mannen spraken van een toekomst, die bren- I
gen zou, wat Heddema droomde, als eens de
politjeke macht berustte hij den nrheider.
Diepen indruk maakten die redevoeringen op
zijn gemoed, hij wilde meewerken en stond
spoedig vooraan in de beweging. Hij dronk
geen jenever, zijn vrije tijd gebruikten hij om
te leeren lezen, hij werd ontzien door de buurt-
genooten, in de vergaderingen had zijn woord
gezag. Zijn woning was als die van alle be
woners der buurt, grauw en groezelig. Zijn
vrouw was dom en slordig en vuil, zijne kin
deren misten geheel wat de vader, onder
scheidde. Voor een der ramen van de kamer
waar Heddema zat te werken, stond op een
tafeltje een keurig nikkelen theeservies, dat
glinsterde in schittering van glimlichtjes door
het lamplicht er op geworpen, eene vreemde
vertooning van het armoedige, kreupele, vuile
huisraad, een stoffelijk bewijs van dank van
de Vakvereeniging aan haren ijverigen kam
pioen.
Even vreemd als 't schitterend metaal af
stak tegen de grijze omgeving, even vreemd
blonk Heddema's streven en denken uit boven
de gemeenheid en slappe berusting van zijne
kameraden.
/Wordt vervolgd./