BUlIËNLAAi).
BLNAEALANl).
Plaatselijk Nieuws.
moedigd door bureaucratische pla
gerijen en geldelijke lasten. Dat zij
mitsdien, bij alle onderling verschil,
tegenover fiscus en bureaucratie bond-
genooten zijn. Ten derden ziet men
in arbeiderskringen het principieel
verschil voorbij tusschen de verzeke
ring legen bedrijfsongevallen en die
tegen de ongunstige levensomstandig
heden, waarin de menscb, buiten bet
bedrijf om, o.a. door ziekte en invalidi
teit vervallen kan. De aansprakelijk
heid voor bedrijsongevallen rust binnen
zekere, tegenover schuld der bena
deelden ruim te trekken grenzen,
uit den aard der levensbetrekking en
naar steeds geldende beginselen van
burgerlijk recht, op den ondei nemer.
En omdat deze wel premie kan be
talen, maar in den regel niet solvent
zou zijn voor belangrijke schadeloos
stellingen, is in het algemeen belang
die burgerrechtelijke aansprakelijkheid
omgezet in verzekeringsplichl. Daar
entegen zijn alle denkbeelden om
trent verdere aansprakelijkheid van
den werkgever voor den weiknemer
en zijn gezin atavistische overblijfsel*
uit den tijd, waarin hij als slaaf ol
hoorige in permanent afhankelijk-
betrekking tot den meester of land
heer stond en dere over zijn arbeid
gedurende zijn geheele leven be
schikte. Met de beginselen van viij-
heid en gelijkheid zijn de arbeids
verhoudingen contractueel en tijdelijk
geworden en het arbeidscontract een
gewoon contract, dat door vervulling
der bedongen verplichtingen van
weerszijden ten volle vervuld is. De
arbeider moet uit zijn inkomsten
voor zich en de zijnen zorgen. Kan
hij dit niet ten volle, de zedelijke
verplichting om in h-t meerdere te
voorzien tust niet op hem, die zijn
arbeid huurde en den bedongen prijs
betaalde, maar op de geheele maat
schappij, die zich daarvan kwijt in
den vorm van armenzorg en naar de
strengere beginselen, die hierbij nood
wendig in acht genomen moeten
worden om de zelfzorg niet te ver
zwakken.
Aan deze valsche begrippen bobben
onze groot-kiezers toegegeven door den
arbeiders beloften te doen, in de
eerste plaats uil de beurs der werk
gevers. De arbeiders hebben aanvan
kelijk niet ingezien, dat de uitvoering
van dit denkbeeld in hun eigen vleescb
zou snijden Maar langzamerhand gaat
hun oog er voor open en wint de
meening veld, dat de aanwezigheid
van den fiscus bij elke loonbetahng,
ten einde zijn deel, van welke dei
partijen ook, op te vorderen, altijd
ook voor hen nadeelig is en willen
zij dus verzekerd zijn zonder premie
betaling. In werkelijkheid komt dit
neer op een verbeterde en verzekerde
(in den anderen zin van het woord
als in stellig uitzicht gestelde) armen
zorg die op zich zelf niet onmogelijk
is, gelijk het zoogenaamde Deensche
stelsel bewqst, wanneer slechts vast
gehouden wordt aan de voorwaaide,
dat de betrokkene ze niet door on
gunstige antecedenten verbeurd heeft.
In den vorm echter, waarin beide
groot-kiezers hun toezeggingen heb
ben ingekleed bijdragen van werk
gevers en werknemers bij een ver
zekeringsstelsel naar Duitsch model
passen beide partijen er voor en zit
ten beide veelbelovers muurvast.
Ook nog op een ander punt is dit
het geval. Troelstra c. a. willen ver
overing van de politieke macht voor
de nieuwe klasse der loonaib-iders
Niet een behoorlijk aandeel in de
politieke njacht, want dat hebben zij
door de kieswet van 1896. maar over
wicht. Middel daartoe is de algenrieene
toelating der mannen tot de stem
bus met afschaffing van de grond
wettige uitsluiting van bedeelden en
wanbetalers. Vandaar een agitatie,
waarin zij geen bijval kunnen vinden
wanneer zij hun doel in duidelijke
woorden bij de stembus brengen
Daarom kleeden zij het in onder de
formule «algemeen kiesfecht", een
even elastieke formule, als die om
trent de kenteekenen van geschikt
heid en welstaüd in art. 80 Gw.,
en verpanden zij hun stem aan hen
die deze formule onderschreven. Zij
wisten dat zij daarmede in de Kamer
brachten, wie het elastieke geweten
hadden en de formule aannamen,
met de wetenschap, dat men bij de
uitwerking toch verschil zou krijgen.
Wie ronduit zeide door Troelstra c. s.
geëischte machtsverplaatsing niet te
willen, werd geweerdwie ook maar
in den vorm van een blanco-artikpl
of van algemeen huismanskiesrecbt
een halve toezegging deed, werd ge-
accepteei'J. Vooia! hierdoor werd de
Jiamer Verder gederiioraliseeid.
Totdat Troelstra bij de laatste be-
grootingsdiscussiën na vruchtelooze
sommatie aan den linkschen Groot-
kiezer om toch eindelijk klaren wijn
te schenken, een walg toonde te
hebben van het product zijner eigen
verkiezingspolitiek en den boel maar
liever hielp intrappen.
Op electoraal terrein zitten beide
Grootkiezers even vast, als op ver-
zekeringsgebied Zij zijn hier in bun
eigen netten verward geraakt. Hande
len zij niet naar den zin van Troel
stra en onthouden zij het politieke
overwicht, 't zij door kiesrechtbe-
peiking, 't zij door versterking van
den invloed eener Eerste Kamer, bij
de voorgenomen Grondwetsherziening
toch aan de pioletauërs, dan zegt
Troelstra zijn steun op. Verbinden zij
zich daarentegen met Troelstra dan
worden zij door hun eigen kiezers-
groepen verlaten.
Op oorlogsgebied zit Borgesius nog
heel bijzonder vast. Hoe één kiezer
verwachten kon, dat de man, die als
Mintstei het contingent van '11 000
op 17,590 man bracht, bezuiniging
op dit gebied zou kunnen invoeien,
is mij onbegrijpelijk. Men kon toch
met volstaan met een militie enkel
voor zeer korte oefening, tenzij men
daarnevens een aanzienlijk vrijwilli
gerskorps aanwierf voor den perma
nenten dienst der gewapende macht
Om aan dezen laatsten eisch te kun
nen voldoen, haalde bij zelf met zijn
toenmaligen collega Kool in de mi
liliewet van 1901 liet blijvend ge
deelte 111. En nu kan hij wel het
toen door den minister Kool, zelfs
dooi hel stellen der portefeuille ques-
lie gehandhaafde landsbelang htj per
manente aanwezigheid eener voldoende
gewapende macht, aan zijn electorale
toezeggingen of uitzichten ten olTei
brengen, maar daarbij volgt hem ge
lukkig de meerderheid niet.
Tot slot zegt rar. Van Houten:
Ziedaar naar mijn beste weten de
oorzaken van den cbaotiscben toe
stand waarin wij ons bevinden,
Vraagt men mij nu leri slotte van
welke groep herstel van een regel-
rnatigen toestand kan worden ver
wacht, dan is van zelf het antwoord:
van de het minst door met voor ver
vulling vatbare beloften gecompromit
teerde, de oud-liberale groep. E11 wel
door terugkeer in daden lot de van
ouds bepioefde liberale politiek. Daar
voor behoelt zij zich slechts kracht
dadig te doen gelden, gelijk geluk
kig Tydeman is begonnen te doen
door zijn lede, waarbij hij liet tafel
laken tusschen hem en hel mimstei ie
doorsneed, nu het door zijn vooisiel
lot Grondwetslieiziening genoeg de
deksel zijner schotels had opgelicht
oin den ousmakeitjken inhoud ie doen
kennen.
Dat woord heeft nog meer beiee-
kems bij de hangende cnsis, dan de
afstemming van de Begrooting van
Ooi log.
Een oproep van Gorki.
Maxim Gorki heeft aan het Berl.
Tagebl. uit Rome een vlammend
piotest gezonden tegen de onder-
diukking van Finland dooi de Russische
regeering. Hij wijst er op, hoe dit
land met zijn 2'/» imllioen uiwoneis,
arm aan bezittingen maar rijk aan
gevoel en versland, hel 111 de laatste
jaien gebracht het-li tol een ver
bazende hoogte van ontwikkeling, hij
toont aan «al het op politiek gebied
en op dat dtr kunst reeds tol stand
heelt gebracht en wat het vooi de
toekomst nog doet verwachten. »Iri
de dooinenkrans der menschheid,('
zegt hij. dis Finland een nog slechts
koi ten lijd geleden geslepen, prachtige
bloedroode steen en zijn leine, heldere
glans moet alle beschaafde menscheii
dierbaar zijn." Maar de Russische
legeermg, die slechts één doel kent,
nl. hare heerschappij te bevestigen
over de tot Rusland behoorende vol
ken, wil een einde maken aan den
glans van het Finsche volk. En nu
wordt een nieuwe daad van geweld
voorbereid. De Finnen zullen ge
dwongen worden met de soldaten
der Russische regeering te vechten
om de vrijheid van hun arm vader
land. De geestelijke ontwikkeling zal
tot stilstand komen en uit de diepten
van het instinkt zal het getemde dier
zich vei hellen en, lol viijheid geko
men, door geweld en schiik van zich
doen spieken »lk geloof, dat er in
de geheele geschiedenis der mensch
heid geen bladzijden vooi komen, die
van zooveel schande spreken als die
der ges'chiedenis van den strqd dien
de Russische regeering tegen haa>
eigen volk om haie heerschappij voeri
En hoe diep vor.lt inen zich getiof-
fen, wanneer men ziet, dat Euiopa,
zoo trotsch op zijn beschaving, nu
het een geheel volk ziet vertrappen,
niet den wonsch koestert en den
wil te kennen geeft aan de vervolgers
met dreigende, toornende stem een
»tot hiertoe en niet verdei" toe te
roepen.
Noodig ware hel, dat Euiopa, ver
tegenwoordigd door zijn edelsten en
besten protesteerde tegen elke daad
van geweld, die deze menschen van
hooge beschaving treft, die werkelijk
de vrijheid liefhebben en waarachtig
gelooven, dat deze even noodig isals
liet licht der zou."
Aardbeving op Jamaica.
Op 2 Jan. is op Jamaica een aard
beving waargenomen die 15 seconden
duurde. De stoot, die omschreven
wordt als de heftigste welke sedert
de aardbeving van 14 Jan. 1907 werd
waargenomen, deed verscheidene hui
zen ie Kingstone instorten. Het waren
vooral de oude gebouwen die'14 Jan
gespaard bleven. De nieuwe weer
stonden den schok.
Naluuilijk tieerscht er in de stad
een hevige paniek.
Een nieuwe uitbarsting van den
Vesuvius?
Verschillende observaties toonen aan
dat een nieuwe uitbarsting van den
Vesuvius te duchten valt.
Tegen de koude.
Wegens de strenge koude had H.
M. de Koningin last gegeven, dal
aan de koetsiers, die met hun lijlui-
gen soms uren achtereen, in de file
stonden om de gasten 11a het einde
van hel nieuwjaarsbal ten hove
huiswaarts te rijden, warme chocolade
melk zou worden verstrekt. Zoo zag
men eentge der wagentjes van eeri
melk inlichting herhaaldelijk de lile
langs rijden om 111 den barren win
teravond aan de in hun jassen ol
bonten kragen weggedoken, stamp
voetend heen en weer loopende voei-
ueden een paar keer een kop heete
chocolademelk te schenken Aan ieder
werd driekwart liter verstrekt.
Geld aan Oorlog zoek geraakt?
liet Haagsche G011 esponderitle-
bureau meldt:
DNaar aanleiding van een beticht,
al» zou niet mmder dan 199.009,
aangevraagd en toegestaan op de
bagroollng voor het Departement van
Üoilog, niet looi' hei gevraagde doel
zijn aangewend, maar «zoek gei aakt"
zijn, «onll van welingelichte zijde
liet volgende gemeld:
Op 1 Juli 1905 werd aan de vioegere
«sergeanten, bestemd orn zoo noodig
de plaats van luitenant te vervullen,"
de zoogeuaatnde »kwartjessergeanten"
de ellectieve tang en de aanvangssoldij
van sergeant-majoor toegekend. Die
sergeanten genoten tot dusver
gemakshalve alleen het wapen der
infanterie beschouwende hij aan
stelling f0.8-2 per dag; 11a 3 jaar
dienst fü.92 per dag; na 0 jaar diens!
1 1.22 per dag
Van 1 Juli 1905 af kregen zij allen
de aanvangssoldij van seigeant majoor,
zijnde f 1 22 per dag. Nu spreekt hel
van zelf, dat personen, die leeds vóói
nunne bevordering 111 de hoogst be
taalde eategone waren, van de 132.000
niets hebben ontvangen. Maai er zijn
anderen die sedei t genoemden datum
lO.oO en weer andeien die iüéOpci
dag zijn vooi uitgegaan.
Het kan dus alleen de vraag zijn
of het totaal van het aan elk dei-
heide laatste calegoiiën uitbetaalde
I 32.000 of minder bedraagt. In t.el
laatste geval is er geld ovei gebleven,
dal dan echter niet kan ;>zoek geraakt
zijn, omdat hier te lande de «Reken
kamer" bestaat, die zoodanig «zoek
raken" onmogelijk maaKt."
Zaterdagmiddag te 2 uur, werd
in tegenwoordigheid van Bestuur,
autoriteiten, onderwijzend personeel,
ouders van kinderen en verdere be
langstellenden, de nieuwe Fiöbelschool
van het Nutsdepartemerit geopend.
Ds. J. L F. de Meijere, vooizitter
van het Xuisdepai leinent, hield daai bij
de volgende toespraak:
Geachte Aanwezigen.
Het spyt me, dal betiekkeiijk weinig
autoriteiten hebben kunnen pi vólg
zeven aan onze uitnoodiging liiei aan
wezig te zijn. Des te meer vei heugt
het mij den heer Celosse en andere
autoriteiten te zien.
Het zij mij dan vergund U het
volgende te zeggen
Zeer geachte Toehoorders.
Meer nog dan bij de eerste steen
legging van dit gebouw, is het mij
thans, als voorzitter van ons Nuts-
departement, een aangename en ver-
eerende taak tot U het woord te rrogen
richten.
Ook uit naam van mijne mede-
bestuuideren breng ik U allen onzen
hartelijken welkomstgroet, en het zal
wel niet noodig zijn U de verzekering
te geven, dat Uwe tegenwoordigheid
in ons midden ons met groote blij-1
schap vervult.
Sedert ongeveer 1 Februari 1884
is bier ter stede een Fröbelschool ge
vestigd. De eerste hijeenknmst ter
bespreking van de oprichting werd
gehouden 24 October 1882, onder
leiding van den heer W. van Leer.
In een volgende vergadering werden
tot bestuursleden gekozen de heeren
W. A Schel tenia, W. van Leer en
J. J. de Koningh Iri latere jaren ont
moeten wij onder deze ook de namen
van de heeren A. M Tromp van Holst,
ds Kalff, F. YVesseling, D. Gerritsen,
B. D. Best en anderen.
Ook aan bekwame en goede leiding
heeft het niet ontbroken. Als eerste
directrice werd 29 Dec. 1883 mej.
Weijers gekozen, die in 1888 werd
opgevolgd door mej. Warnsinck. Nadat
deze in 1893 haar ontslag had aan
gevraagd, kwam in hare plaats mej.
Van NijmegenSchoonegevel, die hare
functie 1 Augustus 1893 aanvaardde
Het kan niet entkend worden, dal
een goed ingerichte Bewaarschool
voldeed aan een ernstige behoefte.
Tal van kinderen werden jaarlijk>
geregeld ter schole gezonden en
mochten deelen in de voordeelen,
lie door het Fröbelonderwijs hun in
zoo rijke mate werden gobracht.
Maar niettegenstaande de ernstige
pogingen van zoovelen om de eenmaal
opgerichte school in stand te houden,
pogingen, waarvoor wij nog heden
het onzen plicht achten onze groote
waardeering uit te spreken toch
loopt er door gansch de geschiedeni-
der school een draad, die ons wijst
np een wankelend bestaan. Duidelijk
kwam dit reeds uit in het jaar 1889.
waarin wij in de notulen deze zinsrede
h-zen«Beproefd zal worden de in
lichting nog dit jaar staande te
houden."
Doch de school bleef voortleven,
telkens gesteund door de hulp harei
vi lenden, al-ook door ons Departement
Al was do Bewaarschool geen kind
van liet Nut, zij was stpeds hare
beschermeling. Int was wel niet
anders te verwachten. Onze Maat
schappij heeft altijd haar beste krach
ten gewjjd aan al hetgeen de gezonde
ontwikkeling van het kind zou kun
nen bevorderen. Als het gold de
belangen van ons openbaar onderwijs,
dan zagen wij onze Maatschappij altijd
met een zeker feu sacré vooraan op
de bres staan, om die belangen te
behartigen en te verdedigen. E11 vast
zijn we er dan ook van oveitnigd.
dat de meer dan honderdjarige op
dezen ingeslagen weg steeds zal
blijven voortgaan.
Doch ook op het gebied van het
voorbereidend onderwijs heeft het Nut
zich met onbetuigd gelaten. Tal van
Bewaarscholen in den goeden zin des
woords zijn door zijn Departementen
opgericht, in dit streven zijn wij
thans anderen gevolgd, die ons zijn
voorgegaan.
Het kan mij geenszins bekoren, mij
langen tijd in lijdensgedachten der
oude school te verdiepen. Alleen wil
ik dit nog opmerken. Na veel moeite
en zorg, brak eindelijk voor do
Fi öbelschool rneer licht door. In
1902 en '03 kwam het voor, dat her
haalde aanvragen van schoolbezoek
moesten worden geweigerd. De vraag
werd gesteld«zal de school na haar
worstelstrijd nog komen op 't peil der
algemeene sympathie?"
ToehoordersIndien dit ooit werke
lijkheid mocht worden, dan is dit
zeker grootelijks te danken aan de
uitmuntende leiding, die de school in
de laatste jaren in mej Schoonegevel
mocht hebben.
Als hoogstbelangrijke gebeurtenis
in de geschiedenis der school, moet
nog herinnerd worden aan het plan
van het Departement van het Nut,
om alhier op te richten een Industrie-
en Huishoudschool en daarin als af
zondei hjke afdeeling op te nemen de
Fröbelschool.
Ofschoon door vertraging deze zaak
voorloopig hangende bleef wnd
ze een feit in 1905.
Bekend is echter, dat zich al spoedig
nieuwe moeilijkbeden voord den Met
het oog op de subsidies van het Rijk
moest de Fröbelschool weder door de
Industrieschool worden losgelaten en
was scheiding noodzakelijk.
Maar toen ook was onze tijd ge
komen! Inziende het grooie belang
van het voorbereidend onderwijs,
heeft ons plaatselijk departement ge
meend, dat eene schoone stichting
als de Fröbelschool voor onze stad
niet mocht verloren gaan. Onder
voorzitterschap van den heer Celosse,
werd in de vergadering van 17 Mei
1907 eenstemmig besloten tot op
richting van een nieuwe school, welke
in alle opzichten aan de eischen van
den tegenwoordigen tijd zou kunnen
voldoen.
Thans is het gebouw verrezen en
allen, die met mij het bewaarschool-
onderwijs hebben leeren hoogschatten,
zullen dit feit met vreugde begroeten.
Bedriegen niet alle voorteekenen,
dan gaan wij eene goede toekomst
tegemoet. Korten(tijd nadat onze plan
nen hun beslag hadden gekregen,
werd ons eene groote verrassing be
reid. Dank zij de welwillendheid "11
bereidvaardigheid van eenige dames,
zagen wij ons ledental van 70 tot 160
klimmen, eene vermeerdering, die wij
met bijzondere ingenomenheid con-
stateeren, een levensteeken, dat niet
anders dan gunstig voor de school
kan zijn, en ons bezielt met moed en
vertrouwen voor den tijd, die komen
zal.
Ik acht mij gelukkig elke poging
tot uitbreiding van het voorbereidend
onderwijs te steunen, en zoo moet
het bij U allen zijn.
Wij opvoeders, wij zijn verplicht
de belangen der kleinen te behartigen.
Wij moeten er voor zorgen, dat ook
de kinderen van het derde tot het
zesde jaar steeds middelen en gele
genheid vinden hun innigste wezen
te ontwikkelen en hun eigen boeiend
spel te spelen.
Wij moeten ze bewaren voor den
dood der verveling. Een kind moet
bezig zijn. In het spel ligt zijn ziel.
Als een kind niet speelt, dan is het
krank Het spel behoort tot e«n deed
van zijn leven. Het spel heeft het
kind noodig tot zijn ontwikkeling,
zooals de bloemknop den zonneschijn
niet kan ontberen, om tot volle, rijke
omplooing te komen. Daarom nu
moeten wil toezien, dat deze spelende
kinderai beid in een goede richting
wordt geleid en alles worde geweerd,
wat onkinderlijk on onbegrijpbaar is
voor het kind
En dit ge-chiedt op onze Frübel-
-cholen, en daarom worden ze door
zoovelen geliefd en iri zegening ge-
hou len.
Een bekend opvoedkundige heeft
eens 0 m. bet volgende gezegd
«Wij prijzen de ouders gelukkig,
die in staat zijn hun kinderen in hun
vroegste jeugd alles te verschaffen,
wat tot een harmonische ontwikke
ling van lichaam en geest noodig is.
Het getal van zulke ouders is echter
niet grooten al ware het dat, zoo
zouden velen hunner toch de gele
genheid, die hun opvoederswetk niet
alleen steunde, maar ook tot grooter
volmaking bracht, met vreugde be
groeten. In vele gevallen echter moet
de bewaarschool zoo niet alles, dan
toch het meeste geven.
Friedrich Fröbel komt de eer toe
aewerkt te hebben in het belang van
het jonge kind. Hij is de schepper
geweest dier kindertuinen, die zooveel
geluk brachten aan de dikwijls onbe
grepen jeugd.
De kinderen leeren daar, wat van
zeer groot gewicht is, goed hooren,
scherp kijken en zuiver spreken. De
onderwijzeres leidt de spelen, want
't leven der kinderen is immers spel:
maar niet ieder kind kan uit zich
zelf spelen. En wanneer de kleinen
thuis komen, na prettig vervlogen
uurtjes, dan leven de .ouders weer
mee; want onze kinderen willen zoo
graag aan moeder vertellen wat ze
beleefd, wat ze gebouwd, wat ze ge
leerd en beproefd hebben. Het leven
der kinderen blijft ook hier spel,
maar ontwikkelend spelde verveling,
die pest der kinderkamer, is hier
verbannen, omdat de kindertuin zich
toelegt op de ODt wikkeling en leiding
van de ingeboren zucht tot bezig zijn."
Ik zal het bij deze uitmuntende
gedachten laten.
Toch zijn er nog altijd menschen,
die niet met ons streven sympathi-
seeren. Toch moeten zij nog altijd
betreuren, dat onze Wetgever zich
