NIEUWE Nieuws- en Advertentieblad voor de Provincie Utrecht. No- 9 Woensdag 29 Januari 1908. Z*vaa~eD~cierti£»te jaargang. VERSCHIJNT WftENSHAG EN ZATERDAG. VOLKSVOEDING Plaatselijk Nieuws. Amersfoortsdie Courant ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden met Zondagsblad 0.75; Franco per post door het geheele Rijk 1. Afzonderlijke Nnmmers 3 Cent. Ingezonden stnkken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag. Uitgever G. J. SLOTHOUWER. Bureau: Langeatraat 77. Telephoonn». 69. ADVERTENTIËN: Van 16 regels f 0.50; iedere regel meer 7'/, Cent. Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend. Groote letters en vignetten naar plaatsruimte Van de hand van Dr. Staal, arts te Utrecht en Mej. De Holl, onder directrice van de Huishoudschool al daar, is een brochure uitgegeven over Volksvoeding, welk geschrift zeker in ruimen kring bekend gemaakt mag worden. leder is overtuigd van het groote nut eener goede voeding; zonder deze lijdt de gezondheid en verminderen werkkracht en weerstandsvermogen tegen ziekte. Om gezond te blijven moet het lichaam zoo gevoed worden, dat het dagelijks zoo veel verkrijat als noodig is om aan alle eiscben te voldoen, die daaraan gesteld worden Een goede voeding speelt een zeer belangrijke rol, het huiselijk leven wordt door haar veraangenaamd en bet welvaren van een huisgezin is voor een gr oot gedeelte van een goeden maaltijd afhankelijk. Een goede en goed toebereide voeding biedt een kraclitigen steun tegen het alcohol misbruik en de noodlottige gevolgen daarvan. De bereiding van een maaltijd mag door een huisvrouw nooit als bijzaak beschouwd worden. De huisvrouw, die aan deze bereiding behoorlijke zorg besteedt, vervult hieibij een be langrijk deel van hare moeilijke taak. Een goede voeding moet voldoen aan de volgende eischen lo. De voeding moet goed gekozen en goed toebereid zijn. 2o. De voeding moet smakelijk zijn. want onsmakelijkheid verwekt afkeer en vermindert den eetlust. 3o. De voeding moet eenvoudig zijn. 4o. De voeding moet afwisselend zijn. Alleen door afwisseling in de spijzen is bet mogelijk iederen dag de noodige hoeveelheid te gebruiken. Uit een geldelijk oogpunt is het aan te bevelen, dat de voeding zoo goed koop mogelijk is, mits steeds vol doende. De geringe kennis der voedings middelen maakt het voor velen moeie- lijk hunne voeding naar behooren samen te stellen Bij beperkte middelen is het nood zakelijk te weten, welke goedkoope voedingsartikelen eene goede voedings waarde hebben. Deze voedingsstoffen zijn: •lo. Eiwitstoffen (ook eiwit genaamd, niet te verwarren met bet wit van een ei, dat behalve eiwitstoffen nog andere bestanddeelen bevat. 2o. Suiker en zetmeelstoflen. 3o. Vetten.) 4o. Zouten. 5o. Geurstoffen, waardoor de voe dingsmiddelen hunnen geur en smaak verkrijgen. 6o. \\ater, waardoor het vocht verlies, dat ons lichaam geregeld lijdt, wordt hersteld. De meeste voedings middelen bevatten water. "inmaakt, dat een persoon dagelijks 118 gram eiwitstoffen, 56 gram vetten en ongeveer 500 gram suiker en zetmeelstoffen gebruikt, indien althans niet de voeding door geldelijke of andere oorzaken beperkt is Geen enkel voedingsmiddel is ge schikt om als eenig voedsel Ie dienen. Goede voedingsmiddelen zijn de ver schillende melksoorten. Zoetemelk bevat eiwitstoffen, suiker, zetmeel stoflen en vetten, terwijl de karne melk en de lang niet genoeg te waar- deeren taptemelk, die veel goedkooper is zich hoofdzakelijk door een ge ringer vetgehalte onderscheiden. Het spreekt van zelf, dat de uit melk bereide kaas eveneens een goed voedingsmiddel moet zijn. Eveneens goede voedingsmiddelen, maar veel duurder zijn de eieren (eiwit en vet bevattend) en de vleeschsoorten (even eens eiwit en vet bevattend) zooal- rundvleesch, varkensvleesch, schapen- vleescb, worst, rookvfeesch, ham, enz. Volkomen hieraan gelijk, maar veel goedkooper, is het paarden vfeosch, waartegen ongelukkig een tegenzin bestaat, die geen dengdelijken grond heeft. Paardenvleesch is even voed zaam en even gemakkelijk verteer baar als rundvleesch. Visch is eveneens goede voeding (schol, bot, scbelvisch). Sommige vischsoorten, bevatten bovendien veel vet b. v. haring en bokking, terwijl zoutevisch en vooral stokvisch uit munten door een zeer groote hoe veelheid eiwitstoffen. Spek wordt gewoonlijk om zijn groote vetgehalte gebruikt. Toch be vat het nog een hoeveelheid eiwit Uitsluitend uit vel beslaan reuzel, boter en margarine. De goede soor ten van maigarine staan in voed zaamheid met boter gelijk. De plant aardige voedingsmiddelen zijn veel goedkooper dan de vleeschsoorten. Zij bevatten suiker en zetmeelstoflen in groote hoeveelheid. Eiwten en boonen bevatten veel eiwitstoffen. Andere goede plantaardige voedings stoffen zijn: lijst, giuilen, graan eri meelsoorten (brood, paimekoekeii, bavennout enz.) Aardappelen bevat ten weinig en een niet onbelangrijke hoeveelheid suiker- en zetmeelstoffen. Groenten en vruchten hebben een zeer geringe voedingswaarde, omdat zij htast geen eiwit bevatten. Suiker heeft een groote voedings waarde, maar kan wegens deu hoo- gen prijs niet algemeen gebruikt worden. Genotmiddelen gebruiken wij allen om den aangenamen smaak of geur en niet om de voedingswaarde. Bouil lon heeft slechts een geringe voe dingswaarde, soep natuurlijk veel meer. Thee en koffie hebben geen voe dingswaarde cacao en chocolade slechts zeer weinig. Matigheid is aan te bevelen bij het gebruik van specerijen (peper, mos terd, kruidnagelen) enz. Nog meer moet op matigheid aan gedrongen worden bij het gebruik van alcoholische dranken: (wijn, bier, sterkendrank). Een middel tegenwoordig veel in plaats van suiker gebruikt is saccha rine, die echter geheel zonder voedings waarde is. Uit dit alles blijkt dat de verschil lende voedingsmiddelen van^ongelijke waarde zijn en dal men alleen door eene veisiandige keuze kan zorgen, dat dagelyks de gebruikte voedings middelen bij elkaar zóóveel bevatten als ons lichaam noodig heeft. Het behoeft wel niet gezegd te worden, dat alleen frissche spijzen mogen worden gebruikt. Hierover zal ons reuk orgaan we) beslissen. Door de Vereeniging „Handel en Nijverheid" is het navolgend adres aan den gemeenteraad gezonden: AMERSFOORT, Januari 1908. Geeft met verschuldigden eerbied te kennen de Vereeniging „Handel en Nijver heid", goedgekeurd bij Koninklijk besluit van 3 Maart 1902, No. 35, dat bij haar is ingekomen van de in de vergadering van 15 Juni 1906 ingestelde markt-commissie, eene weerlegging van het advies van Burgemeester en Wet houders aan den Raad der Gemeente Amersfoort in zake het door de Vereem ging ingezonden markt-rapport, met het verzoek, dit aan den Raad uoor te zenden, aan welk verzoek zy bij deze voldoet. 't Welk doende, enz. Het bestuur van de Vereeniging Handel en Nijverheid, S. J. VAN DUINEN, Voorzitter. J. VAN DER WAL KZN., Ie Secretaris. Aan den Raad der Gemeente Amersfoort. EdelAchtbare heeren, Met veel teleurstelling namen wij kennis van het advies van Burgemeester en Wet houders der Gemeente Amersfoort be treffende het rapport der Vereeniging „Handel en Nijverheid" tot veroeiering van het marktwezen, te meer, omdat de gronden, waarop de gegeven adviezen rusten, o.i. niet afdoende zijn. Daarenboven vallen de plannen tot ver betering van een gedeelte van het markt wezen, waarvan Burgemeester en Wet houders meenen zelf omtrent de uit voering van die plannen met gunstig te kunnen adviseeren. Waar de zaak van zeer veel belang is, willen wij trachten de beschouwingen van Burgemeester en Wethouders te wederleggen en willen daarom het advies op den voet volgen. lederen werkdag markt, enz. Niet geheel juist is het, dat wij iederen werkdag markt willen. In ons rapport, pagina 8, schrijven wij: „als de markt hallen gereed zijn, zouden wij de volgende marktregeling aan Burgemeester en Wet houders in overweging willen geven". Een belangrijk verschil dus met „willen". Afgescheiden hiervan zien wy de on mogelijkheid van een dageiijksche markt, in goede markthallen, niet in. In drukke tijden wordt hier nu al tweemaal groen- tenmarkt gehouden, en wat is tegen een dageiijksche markt van producten van voor iederen stand dageiijksche behoeften Den Hof als ruim plein behouden. De noodzakelijkheid van behoud van den Hof als ruim plein achten wij ge zocht door verwijzing naar andere (Burge meester en Wethouders bedoelden na tuurlijk: groote) steden. Daar waar het in overbevolkte, be dompte buurten geschiedt om frissche lucht aan te brengen, is het juist; maar is dat argument geldende voor onzen Hof met zijn betrekkelijk lage huizen en hemels breed ongeveer 500 M. van den rand der stad Daarbij benemen de door ons voor gestelde lage hallen den Hof de lucht niet. En waarvoor behoud als ruim plein? Slechts op marktdagen is dat plein be volkt; al de andere dagen stil en ledig. Omdat de stad zich uitbreidt? Zeker; maar die breidt zich niet uit naar de zijde van den Hof. De werkelijke oppervlakte van den Hof wenschen wij te behouden, te vergrooten zelfs. Wij wenschen niets anders dan den Hof meer dienstbaar te maken voor het eenige doel, waarvoor hij op 'toogenblik dient, als marktplein. Wij wenschen dat marktplein meer aan de eischen van het vermeerderende en moderne marktverkeer dienstbaar te maken. Ingekomenantwoordenvanól Gemeenten. By de mededeeling, dat in de 51 Ge meenten waarvan antwoord inkwam, geen overuekte markten bestaan, zijn Burge meester en Wethouders niet volledig. Zy hadden er bij moeten voegen, dat op onze vraag daaromtrent 24 Gemeenten zich beslist voor overdekte markten en geen enkele zich er tegen heeft verklaard. De wenschelykbeid van overdekte mark ten wordt dus niet alleen door ons, maar ook elders ingezien. De tuinbouw, die nog slaapt. Moet iemand of iets, dat slaapt, dan al tijd doorslapen? Wy raden aan nog eens aandachtig te lezen, wat wy schreven m onze Memorie van toelichting omtrent den tuinbouw voor deze omstreken. Zoo iemand wil weten wat de Neder- landsche tuinbouw beteekent en wat er voor gedaan wordt, hij leze „Verslagen en mededeelingen van de Directie van den Landbouw" 1907, No. 3 (door het Departement van Landbouw, Handel en Nyverheid voor slechts f0.50 verkrijg baar gesteld) om den tuinbouw voor te lichten en waar ze slaapt, wakker te schudden. Hij leze óok wat onlangs omtrent den tuinbouw in de Tweede Kamer gesproken is. Hij feze „Veldbode" li Januari 1908. De pas lot stand ge komen Centrale Nederlanusche Tuinbouw- vereeniging wijst ook op den opbloei en toekomst van den Nederlandschen tuin bouw. En de hooge Regeering? Hoe gaat zij voor met het steunen van den tuinbouw. En Burgemeester en Wethouders willen ondanks dat alles geen enkele handreiking doen. En toch onze overal beschutte omstreken, het kiein-giondbezit. alles is aangewezen voor den tuinbouw. Tot ontwikkeling hiervan zijn noodig: een goede marktgelegenheid, leiding en voorlichting. Amersfoort, als centrum van spoorwegverkeer, bezit reeds zijn goedkoope afvoerwegen. Marktgelden. Burgemeester en Wethouders vreezen mislukking der groentemarkt tengevolge van de door ons voorgestelde minieme marktgelden. Wy willen twee voor beelden geven, waar het niet mislukt. Boerenbond en Pomologische Vereeni ging houden te Maastricht geheel vrij willige markten, die bloeien. Deze leggen zichzelven de volgende marktgelden op: Eieren (mijn) 6 cent per 100 itulu Boter (mijn) 1 K.G. Ooftmtrkt 6 pCt. van de waarde Om voorstel is 60 pCt. minder Gclyk 160 pCt. minder Markt en groentenhal Utrecht. Afslag: ooft, groenten en fruit, markt- rechten en 4van de bruto opbrengst. Goede gelegenheid voor beestenmarkt (koeienmarkt bedoelden Burgemeester en Wethouders) en tóch geen aanvoer. Met verwijzing naar de beestenmarkt alhier, als bewijs dat goede markten niet immer producten en handelaren brengen, hebben Burgemeester en Wethouders geen gelukkigen greep gedaan. Voor een goede veemarkt is in de eerste plaats noodig een groote veestapel. Burge meester en Wethouders weten, dat de omgeving van Amersfoort daar met op kan bogen. Wanneer wij de kaart voor ons leggen, dan zien w«, dat ongeveer in de helft der omgeving geen vee wordt gehouden of gehouden kan worden. De andere helft bestaat zeker voor uit bouwland. Uit de noordelijker gelegen polders trekt de van ouds bekende Nykerker- markt, het vee, en het weinige dat er overblijft, gaat naar de groote centrale markt voor de provincie n.l. Utrecht, omdat de verkoopers daar vinden koopers voor alle kwaliteiten. Hoe zal het nu mogelijk zyn, dat te Amersfsoort een belangrijke veeaanvoer is? Evenals te Utrecht een centrale vee markt is, kan Amersfoort een centrale markt worden voor producten die de omgeving wel kan leveren, namelijk van land- en tuinbouw en pluimvee. Onze bezivaren tegen de andere markten. Burgemeester en Wethouders bedoel den hiermede de door ons betitelde markt voor alles. Men leze hierover wat in ons rapport op pagina 8 geschreven is. Of beter nog, men informeere bij belanghebbende win keliers, welke schade deze vry van be lasting zjjnden, aan onze wel belasting betalende neringdoende berokken. By juiste informaties zouden Burgemeester en Wethouders zeker tot de slotsom ge komen, zyn, dat wy daarover nog wel wat meer hadden kunnen schrijven. Verplaatsing der varktnsmarkt. Wat die verplaatsing betreft, door als mogelijk voor te stellen de oude Var- kensmarkt met boomen te beplanten, ontkennen Burgemeester en Wethouders niet de wenschelykheid van schaduw op eene varkensmarkt. En nu zoude men meenen, dat Burgemeester en Wethouders het met ons eens zijn, daar wij voor stellen: verplaatsing naar'het schaduw rijke Havik- Niets daarvan. Burgemeester en Wet houders geven in overweging, de oude Varkensmarkt met boomen te beplanten, die eerst na jaren schaduw zullen geven. Den stillen Hof willen Burgemeester en Wethouders als ruim plein behouden en op de drukke Varkensmarkt het ver keer door planten van boomen belem meren. Verontreiniging der grachten. Het spreekwoord zegt „Voor iemand die verkeerd wil wezen helpt de beste bril niet". Willen wij het stroo en de mestdeelen, die de varkensmarkt achter laat, in de gracht spoelen In een streek waar de mest van zóo groote behoefte is? Neen, heeren, wij willen eerst de markt netjes, zeer netjes zelfs, laten vegen en wai dan overblijft, wegspoelen. Wy stellen daarmede niet iets „niemals dagewesenes" voor, al geschiedt het hier niet, misschien omdat klachten daarover Burgemeester en Wethouders nimmer hebben bereikt. Afspoelen na afloop der markt geschiedt o. a. te Utrecht, Gouda, Zwolle, Leeu warden en Alkmaar. Ter overtuiging leze men de verslagen van den Reinigingsdienst in die Gemeenten. Vischafslag. Indien wy den ouden vischafslag te weinig eer bewezen, Burgemeester en Wethouders wederleggen het. Omtrent geschikte plaats kan men van oordeel verschillen, maar het door ons voorge stelde, by de omgeving passende mooie gebouwtje (voor vischafslag zie men de teekening) ontsiert het Plantsoen bij den Koppel niet. Uit practisch en hygiënisch oogpunt is er in de stad maar een plaats voor een vischafslag: d. i. aan de Beek by de Eem. Dageiijksche vischmarkt, Kortegracht. Van een dageiijksche Vischmarkt op de Kortegracht spreken wy in ons rapport niet. Wy spreken van die markt na de clausule„de algemeene weekmarkt wordt gehouden op Vrydag" Bij nauwkeuriger lezing hadden Bur gemeester en Wei houders moeten weten, dat wij daarmede bedoelden de vjsch-

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1908 | | pagina 1