BINNENLAND.
BUITENLAND
Plaatselijk Nieuws.
wellicht te laat, bij de echte moeder,
die thans haar kind verstoot, het
moederlijk gevoel zoo krachtig als
dit de stem des bloeds deed bij mrs
Amory te New-York die in een slank,
mooi meisje van 14 jaar haar dochter
herkende, haar vóór ruim 13 jaar
ontroofd, liet bestuur van 't vonde
lingenhuis, waar het meisje was op
gevoed, bestreed mrs. Amoy haar
moederrecht, daar zij dit niet door
documenten bewijzen kon. Vóór den
rechter sprak de moeder: »Dat is
mijn kind. Ik hei ken het. Ik voel
het" En diep ontroerd drukte zij de
hand op het hart. Het meisje keek
op, zag naar de vrouwen, de vrien
dinnen van haar moeder, tot dat
haar blik dien van haar moeder trof
Een oogenblik later lagen zij in eikaars
armen en weenend riep het meisje:
»lk gevoel het, u is mijn moeder"...
Wie verheugt zich niet in deze friomf
der moederliefde! Moge de blijde
heieeniging het gemis der lange
scheiding vergoedenVele ouders
genieten te weinig van hun kindeien
vaak kan het anders, en waar dit
kan, daar roepen wij hun toe:
„Geniet den omgang van uw kleinen.
Zorgt voor hen dag en nacht.
Die schoone jaren gaan verdwijnen,
Ala and're vreugd hun tegenlacht:
Bemint ze en laat u door hnn minnen;
Straks trekt iets anders hunne zinnen.
Geniet dan vlijtig van uw kind".
Keuvelaar.
Duitschland.
«Men scbiijft aan 't «Hand.bl
Op den drukken Zaterdagavond
werd het bericht van het gevraagde
en geweigerde ont-dag van den Rijks
kanselier verspreid in duizenden
bulletins En dat de quastie, die de
geheele politieke wereld reeds viei
dagen bezig houdt, ook belang ha.i
voor den man van de straat en het
koffiehuis, bleek uil de graagte, waar
mee de extratijdingen gelezen werden
en de beschouwingen vastgeknoopt
aan het gebzene 't Was of we leef
den in de spannende dagen van de
Harden-Moltke-Eulenburg - processen,
in de uren van de Zeppelin-ramp.
toen het volk warm werd door sen
satie lust en innig medelijden. Dat
een politieke gebeurtenis zóó krachtig
het volk pakt, is stellig een uitzon
dering
Veel opheldering gaf het officieuse
communiqué niet. Zelfs menschen.
minder gewend aan ofïieieelen diplo-
matieken kanselarij stijl, voelden dat
er meer gezegd werd tusschen, dan
in de regels. En zij, die nuchter
ontledend, trachtten uit te pluizen,
kwamen niet uit het raadselachtige.
Wat toch zegt de Rijkskanselier
in zijn toelichting:
lo. Ik heb geweten, dat de tekst
van een artikel betreflende den Keizer
ontworpen is.
2o. Toen dit artikel gepubliceerd
werd, kende ik den inhoud niet.
3o. Ik neem de verantwoording
voor deze publicatie niet op mij, dus
vraag ik mijn ontslag.
4o. Ik trek mijn ontslag in, en neem
de geheele verantwoording op mij.
Uit het officieuse bericht is m. i
iets anders dan de vier conclusies
door mij hierboven getrokken, niet
te lezen.
En het leek te absurd om geloof
waardig te zijn, dat de Rijkskanselier
het uotwerp in banden gehad had,
het, zonder er nota van te nemen,
gaf aan zijn ondergeschikte ambtena
ren terwijl de minister van bui-
tenlandsche zaken en de chef van de
afdeelirig pers-aangelegenheden" in
het «Auswartige Arnt" met verlof
waren en het na goedkeuring
terugkreeg ook dan er nog geen
inzage van nemend
Dezelfde Rijkskanselier, die reeds
zoo dikwijls de gevolgen had moeten
ondervinden van de inpulsiviteit eri
de persoonlijke, romantische gevoelens
van den Keizer op het gebied van
buitenlandsche politiek!
En een ieder dacht dan ook en
nu spreek ik niet alleen van politieke
tinnegieters, maar van mannen met
politiek inzicht dat deze draai
erop gevonden was, om de aanvallen
op h6t persoonlijke regiment, bet
absolutisme te doen verstommen.
De Rijkskanselier wilde niet, zooals
vioeger, eenvoudig de verantwoording
op zich nemen voor een daad van
een ander, waarvoor hij logisch r.iet
ter verantwoording geroepen kon
worden, en vroeg daarom zijn ontslag
Doch er moest een mouw aangepast
worden. Daarom zei de Rijkskanselier,
dat er geen sprake was van absolu
tisme, dat zijn nalatigheid alléén de
oorzaak was van alle ellende. Daarom
vroeg hij zijn ontslag. Nu was de
Keizer onaantastbaar. Een daad van
ridderlijkheid dus. Een zelfopoffering
voor zijn heer en gebieder. Een poli
tieke hari-kiri Maar het ont
slag werd geweigerd. En nu zal de
Rijkskanselier zichzelf verantwoorden
na reeds zijn fout erkend te hebben.
Toch schijnt de lezing van de Nordd
Allg. Ztg de juiste te zijn. Althans
volgens het Berliner Tageblatt en den
semi officieusen Lokal-Anzeiger.
De voorgeschiedenis schijnt uitvoe-
liger hierop neer te komen:
In de laatste dagen van zjjn ver
blijf te Norderney eind Sep
tember. begin October dus kreeg
Fürst Biilow het manuscript van het
keizer-interview, met een begeleidend
schrijven van den gezant Von Jenisch
die den Keizer vergezelt als diplo
maat tijdens zijn reizen waarin
verzocht werd, namens den Keizer, te
onderzoeken of er bezwaar bestond
tegen een publicatie van dit manu
script in een Engelsche krant. Uit
dit begeleidend schrijven bleek niet.
dat het een interview was. Er weid
gesproken van een «artikel". Fü'St
Bülow meende geen groot gewicht te
moeten hechten aan het manuscript,
dat zeer lang was, en onduidelijk ge
schreven bovendien. Hij gaf het, onge
lezen, aan den heer Von Müller den
Duitschen gezant in Den Haag. die in
dien tijd dienst deed bij den Rijks
kanselier. De heer Von Müller zond.
zonder het zelf bestudeerd te hebben,
het manuscript naar Berlijn, en ver
zocht den ambtenaar van buiten
landsche zaken nauwkeurige studie en
rapport. Het stuk kwam in handen
van een ambtenaar, die het gewicht
ervan niet begreep, en er niets builen
gewoons in las.
Hij schreef in dezen geest naar
Norderney En de Rijkskanselier zond
bet manuscript naar den heer Von
Jenisch. ook ongelezen, vertrouwende
op het advies uit Berlijn.
Toen Fürst Bulow het interview-
las in de kranten, begieep bij welke
f iut hij gemaakt had.
Donderdagavond zond hij den Keizer
een brief, waarin hij schreef welken
slechten indruk het interview gemaakt
had in de Duitsche pers, en hoe de
vork in den steel zat. Hij dekte zijn
ambtenaren en vroeg zijn ontslag
Vi ijdagmorgen kreeg de Rijkskanselier
het antwoord van den Keizer, die
schreef, dat er van ontslag geen
sprake kon zijn, en Vrijdagavond
had de Keizer een gesprek van twee
uur lang met Fürst Bülow.
Deze lezing moét nu geloofd worden,
Kwade trouw is misplaatst. Maar,
waarover zich dan meer te verwon
deren, over goed vertrouwen van den
Rijkskanselier op zijn ondergeschikte
ambtenaren, in zoo'n belangrijke
quaestie al zou het zelfs maar
een «artikel" zijn, en geen «inter
view" of de grenzelooze naïveteit
van dien ambtenaar, die dit interview
absoluut onschuldig vond een
interview, dat in een ommezien kwaad
bloed zette in Frankrijk, in Rusland,
in Nederland, in Japan, en geen goed
deed in Engeland?
Wat de bedoeling was.
De Rijkskanselier zal zich niet kunnen
verontschuldigen met een opeen-
hooping van werk. Wat 't zwaarst
is, moet het zwaarst wegen. En deze
zaak was zwaar.
Nü staat het Auswartige Amt
al waren de chefs met verlof ge
blameerd tegenover de buitenwereld.
Het intervieuw geen indiscretie--
is dus van a tot z juist. Eigenlijk
niet een interview, maar een resumé
van verschillende gesprekken, gehouden
in vrij lang tijdsverloop met ver
schillende Engelschen.
Wist de Rijkskanselier iets van deze
gesprekken, waarin diplomatieke ge
heimen het optreden van Frankrijk
en Rusland legen Engeland, het plan
voor een veldtocht tegen de Boeren
verteld werden door den Keizer?
(De Nordd. Allg. Z<g laat zich over
deze, toch zeer belangrijke questie
met uit!)
Waarschijnüjk niet, anders had hij
het ontwerp van het interview of
artikel toch wél gelezen. En dekt hij
deze mededeeling van geheimen ook
met zijn verantwoordelijkheid? Onver
schillig, of zij gedaan werden al dan
niet met het plan voor publicatie.
De tekst van het interview kón
den Rijkskanselier bekend zijn Was
hem de stof, waaruit de tekst opge
bouwd, bekend?
Er kunnen grenzea getrokken worden
om het begrip absolutisme, nauw en
wijd.
Vergissen is menschelijk. En een
keizer is ook maar een menscb. 'l
Komt zeer zelden voor, dat iemand
goed strateeg, goed militair, goed zee
vaarder, goed kunstkenner, èn goed
diplomaat is.
Niemand twijfelt ook maar één
oogenblik aan den goeden wil van
den Keizer, om een betere verstand
houding in het leven te roepen tusschen
Engeland en Duitschland. Dat dit zoo
mislukte, dat hij er meer vijanden,
geen vrienden door maakte, kan alleen
een gevoel geven van oprecht mede
lijden met hem, die deze vergissing
beging.
Maar toch, waarom moet de vorst
van Duischland, waarom moeten de
verantwoordelijke Duitsche ministers
steeds hun sletn laten klinken, liefst
in Engelsche bladen. Waarom dit
interview, waarom kort geleden een
interview van den Rijkskanselier in
de Standard, waarom een artikel van
minister Sydow in een Engelsch tijd
schrift o er de Duitsche financiën?
Alle goede Duitsche tijdschriften en
kranten staan wijd voor hen open
Hun woord is belangiijk genoeg om
vertaald te worden in het Engelsch
Waarom deze zonderlinge afwijking?
Laat koning Edward interviews los in
Duitsche kranten, schrijft de Engelsche
premier in het Tageblatt
Een Engelschman vraagt niet om
de gunst en recommandatie. Wil ook
niet er om gevraagd zijn
De Duitsche bladen zijn «down"
over de voorloopige oplossing van het
incident.
De conservatieve Germania, het
boofdhlad van deze parlij:
«Deze officieuse mededeeling ver
hoogt den roem van Fürst Bülow niet
Hij zegt, niets van het ontwerp ge
lezen te hebben. Of één menscb lei
wereld dit gelooven zal? Zal iemand
gelooven, dat niemand op buitenland
sche zaken zooveel begrip had. dat hij
den rijkskanselier niet opmerkzaam
zou maken op het gevaar van deze
publicatie" Wanneer het waar is. dal
hij het artikel niet gelezen beeft, dan
heeft hij zeer onverantwoordelijk ge
handeld.
De autoriteit van den rijkskanselier
is zóó geschokt, dat hij bezwaarlijk
nog de zaken verder kan besturen."
Do Freisinnige Zeitung. die eindelijk
uit baar slof schiet, constateert, dat
wij weer te doen hebben met een
bijna noodlottige proeve van de uit
werking van de impulsieve persoon
lijkheid van den Keizer.
Het blad twijfelt ook aan de waar
heid van de officieuse mededeeling.
en vraagt of het voor den Rijkskan
selier voldoende was, dat het een
keizerlijk artikel was.
«Geen aanvallen meer op den Kei
zer. Mooi, maar des te rechtvaardiger
aanvallen op de verantwoordelijke
mannen van onze regeering. De Rijks
dag zal een ernstig woord te spreken
hebben met den Rijkskanselier en de
heeren van buitenlandsche zaken
Het Berliner Tageblat«Wie zou
durven beweren, dat hier gehandeld
is scherpzinnig en nauwgezet!"
Hoe de officieuse uitlegging ook is,
wij hebben hier te doen met een
persoonlijke daad van den Keizer,
waar het betreft omhullen van ge
heimen, en «tegen het herhalen van
zulke persoonlijke handelingen wetischt
het mondige Duitsche volk zich te
beschermen en beveiligen."
«De eisch blijft gegrond, dat de
Rijkskanselier duidelijk zegt, welk
standpunt hij inneemt tegenover dii
Keizer-interview, en of hij nu, na
het gelezen te hebben, de verant
woording er voor op zich neemt. De
Rijksdag moet hem gelegenheid geven
tot het beantwoorden van deze vragen
De Tagliche Rundschau kan geen
woorden vinden voor dit regeerings-
document, waarvan geen gelijke te
zoeken is, zelfs in de dagen van
verval.
«Wat is gered door deze verklaring?
«Eerst dient geconstateerd, dat de
Engelschen zich niet schuldig maak
ten aan een indiscretie. De verant
woording blijft even zwaar op ons
drukken. Met vreugde kan vastgesteld
worden, dat de Keizer constitutioneel
handelde. Hij heeft niet op eigen
houtje de publicatie toegestaan, maar
den Rijkskanselier er in gekend. Maar
met allen eerbied moet scherp ge
zegd worden, dat de kritiek beslaan
blijft al draagt de Rijkskanselier de
verantwoordelijkheid voorde publicatie.
Het feit blijft bestaan, dat de Keizer
in ge-prekken met buitenlanders te
vergeefs gevraagd heeft om de gunst
van Engeland en daarbij gesproken
heeft over interna van de internatio
nale politiek. Het feit blijft bestaan
dat hij een plan voor een veldtocht
tegen de Boeren onthulde, waarvan
bet bekend worden alleen hem en
ons tegenstandeis kon bezorgen, voor
al in Nederland, dat in den laatstee
tijd vriendelijk jegens ons gestemd
was."
Een ten slotte:
«Deze officieuse verklaring, die de
droevige gebeurtenis plaatsen moet in
een vriedelijker licht, zal op de meeslen
niet troostend werken, maar ont
moedigend, en wanhopig maken, dal
zoo iets bij ons mogelijk is Deze
verklaring is misschien de bitterste
druppel uit den kelk van deze zwarte
week. Maar het moet geslikt. En
dan de les getrokken - Die Eizwingung
einer von per-önliche Siirnmungen
und Empfiudlichkeiten unbeirrten,
verantwortlichen. einheitlichenstillen
uïid ta/ feren deutschen Politik".
De Vossische Zeitung:
»Men zal teirecht verbaasd zijn
over de toestanden, welke in die af-
deelingen heerschen, waai in de buiten
landsche politiek van het Duitsche
rijk geleid wordt".
«De verklaring in de Nordd. Allg.
Ztg. laat zoovele vragen onbeant
woord, geeft zoovele raadsels op, dat
men mag verwachten, dat de Rijks
dag spoedig na zijn bijeenkomst in
lichtingen zal vragen over een ge
beurtenis, zonder weerga in de politieke
geschiedenis, en die binnen en buiten
de Duitsche grenzen hoofdschudden
heeft verooi zaakt".
De Vorwarts zegt over het officieuse
communiqué
«Men zal moeten bekennen, een
giootere opeen hooping van flauwiteiten
tpgenspiaken en onwaarheden heeft
zelfs de beruchte onhandigheid van
Duitsche officieren nooit klaargespeeld,
en wij vreezen, dat Fuist Bülow.
wanneer hij de uitwerking ziet, reden
zal meetien te hebben te verklaren,
dat hij ook dit artikel niet gelezen
heeft".
De National Zeitung vraagt:
«Heeft de i ijk^kanselier zóó gehan
deld uit onachtzaamheid oftoegevelijk-
heid?" En na gewezen te hebben op
de ongerijmdheden in hetcommuniqué,
bepei kt zij zich tot deze enkele zinnen
«Treurig blijft de aangelegenheid
En niet minder beklagenswaard is
het, dat zij juist een reden moest
zijn den rijkskanseliei te dwingen tol
aftreden, nu hij op dit oogenblik voor
werkelijk belangrijke zaken te zorgen
heeft. Wij hopen, dat in de toekomst
keizerlijke pnvaat-politiek en Duitsche
rijks-politiek steeds een en hetzelfde
niet alleen beteekenen, maar ook zijn
zullen".
Eergisteren was de Nat Ztg. van
dit laatste nog vast overtuigd!
Voor den Lokal-Anzeiger is nu alles
weer botertje tot den boóm. Wel
noemt dit blad nu de zaak voor den
Keizer en de politiek «misslich", na
eergisteren gezegd te hebben dat de
indiuk van het interview in Engeland
zoo «vorzüglich" was. Het kón niet
anders, waar de Rijkskanselier zelf
de publiciteit betreuide!
Maar volgens dit orgaan is alle
schuld te zoeken in een «niet volko
men nauwkeurig functioneeren van
de machinerie in het ministerie van
buitenlandsche zaken": wat in elke
drukke zaak wel eens voorkomt.
Het staat er heusch letterlijk:
.«Es handelt sich also bei dieser
für den Kaiser und für die Politik
zweifellos misslichen Angelegenheit
lediglich darum, dass die Machinerie
des auswarligen Amtes, wie es aucn
in anderen beirieben mit ahniich
grosser Arheitsfülle vorkommt. einmal
nicht ganz genau funklionnierle.
De Lokal-Anzeiger zelf cursiveert,
zeker om te duidelijker het «rnissliche"
te doen uitkomen.
Koningin Margareta van Italië heeft
aan den heer Elkins te kennen gege
ven, dat de bruidschat voor zijne doch
ter minstens een millioen dollars moet
zijn, wanneer hij tenminste wil dat
het huwelijk met den Hertog der
Abruzzen zal doorgaan De Koningin
dreigt geen toestemming tot het
huwelijk te zullen geven wanneer de
heer Elkins hierin geen zin heeft. Zij
vindt zeker dat zij zedelijk verplicht
is er voor te zorgen, dat de jongelui
het niet al te zuinig behoeven aan te
leggen.
De crisis in den Balkan.
Uit Konstantinopel wordt aan den
Temps gemeld, dat Turkije, in het
antwoord op de nota der mogendheden
betredende het progiam der confe
rentie, den eisch stelt, datOostenryk
er in zal toestemmen dat op de con
ferentie de annexatie van Bosnië zal
worden besproken.
Ontvangst bij den Paus.
Tegen 8 November zal de Paus de
buitengewone gezanten van Duitsch
land, Oostenrijk, Spanje en Nederland,
die hem komen cooiplimenteeren ter
gelegenheid van zijn jubileum, in bij
zondere audiëntie ontvangen.
Een aannemer uit St.-Louis is
er in geslaagd in minder dan twaalf
uur een huis met vijf kamers te bou
wen. Hij begon 's morgens om zeven
uur. In een uur waren de fundamen
ten gelegd. Daarop gingen de timmer
lui en de metselaars aan 't werk. Om
twaalf uur stonden de muren en was
ook het dak bijna gereed. De schoor
steen was toen al lang klaar. Om
drie uur waren deuren en ramen
voltooid; vervolgens verschenen schil
ders, behangers en electriciens op
het tooneel. Om zes uur was het huis
kant en klaar, en om zeven uur was
het al gemeubileerd ook De gelukkige
eigenaar betaalde voor dit grapje acht
en veertighonderd gulden.
Nederland-Veneiuela.
Het Haagsche Correspondentiebu
reel seint ons
Van bevoegde zijde wordt een
buitenlandsch bericht, als zoude Ne
derland reeds de blokkade bevolen en
gelegd hebben voor de havens van
Venezuela, beslist tegengesproken.
In de afgeloopen maand October
1908 werden door de Aniersfoortsche
Tramwegmaatschappij 9751 betalende
passagiers vervoerd en bedioeg de pas
sage opbrevgst f 489 30; de totale
inkomsten waren f 336 40; de dag-
kilometeropbrengst was f 9.61». In
dezelfde maamL van 1907 waren deze
getallen resp. 8193, f625.07»: 1667.95»;
en f 11.97.
«Mijnheer en Mevrouw Mongodin,"
dat Zaterdag door het Hollandsch
Tooneelgezelschap in Amicitia werd
opgevoerd, heeft de meesten iet of
wat teleurgesteld, 't Zat 'm niet in
de spelers of in het spel, maar meer
in het stuk, dat tegen viel, omdat de
verwachtingen ervan te hoog waren.
Het succes was misschien grooter ge
weest, als dit blijspel Vrijdag ware
gegeven. De heer Brondgeest was
verkouden geworden en vooral in het
begin, toen het spreken hem zeer
moeilijk scheen te vallen, slecht te
verstaan. Hij was als mijnheer Mon
godin een echte sukkel, een pantoffel
held op en top. Als zijn vrouw
(Mevr. Wilh. Kley) absent was, durfde
bij nog wel wat zeggen, maar was
moeder thuis dan zat hij als een
schooljongen in een hoekj6, en sprak
geen woord zonder toestemming van
zijn wederhelft. Ook Lucienne (Mej.
L. Sand'oergen) bet nichtje, dat bij
oom en tante inwoonde, was bang
voor de strenge vrouw en zou hebben
moeten huwen niet met haar eigen
keus, maar met de keuze van tante.
Gelukkig voor haar behoefde dit niet.
Mijnheer Mongodin ontving bezoek
van een vroegeren vriend, die hem
zonder het zoo te bedoelen iets uit
mevr. Mongodin's jeugd vertelde, dat
ze voor haar man altijd had verzwegen.
Mijnheer wist van haar verwarring
zoo handig partij te trekken, dat de
hekken verhangen werdenbij baas,
zijn vrouw niets me-rtezeggen. Nichtje
kon nu ook met de rechte Jozef huwen,
dat wilde oom.
Wat wel onwaarschijnlijk in dit
stuk is, dat een laffe man, een vrouwen
zot als Mongodin, zoo maar in eens
een flinke kerel wordt en nog on
waarschijnlijker is 't, dat een xantippe
als zijn vrouw zich zoo spoedig over
wonnen geeft. Zooals reeds gezegd,
het spel was boeiend en dikwijls werd
er hartelijk gelachen
Het nastukje «De Onbeschaamde,"
werd vlug en goed gespeeld door
Fery (de heer Fr. Bouwmeester), zijn
vrouw en zijn vriend, die zijn viouw
het hof maakt.
De heer J. G. F. van Achter-
bergh stelt zich voor op het door
hem aangekochte terrein aan den
Soesterweg, waar hij bereids de door
hem bewoonde vjlla «Gretha" deed
bouwen, een 40 tal villa's te doen
bouwen met tuinen van circa 2000 M»,
en een huurwaarde van f 300.
Reeds is begonnen met den aan
