NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
Schetsen uit de rectaal.
BINNENLAND.
ito. 82.
Woensdag 13 October 1909.
Acht-en-dertigste jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Woekerbestrijding.
FEUILLETON.
Amersfoortsche Courant
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden met Zondagsblad 0.75;
Franco per post door het geheele Rijk 1.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER.
Bureau: Laugestrnat 77.Telepboonno.69.
ADVERTENT1ËN:
Van 16 regels 0.50; iedere regel meer 7Vi Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend,
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
In het «Katholiek Sociaal Weekblad'
komt van de band van ons medelid, den
heer A. J. Oostdam, een artikel voor,
dat wij om zijn belangrijkheid gaarne
op ruime schaal verspreid zagen,aan-
gezienmen daardooreen juistbeeld krijgt
van de werking van het op ons initia
tief opgerichte Bureau van Aangifte
en Voorlichting in zake Credietver-
schaffing en men misschien door de
lezing in andere plaatsen aangespoord
zal worden het voorbeeld te volgen,
door ook daar een dergelijk bureau
op te richten.
Het artikel in genoemd orgaao
luidde aldus:
«Zooals in het sK. S. W." al eens
werd medegedeeld, fungeert te 's-Gra^
venhage een commissie, tot stand
gekomen op initiatief der «Nationale
vereeniging tot bestrijding van den
woeker" en ten doel hebbend, crediet-
zoekenden van advies te^dienen ten
einde hen zoo uit de handen van
pandjesbazen en woekeraars te houden,
of hen daaruit te verlossen wat
echter meestal niet zonder financiëele
kleerscheuren gaat.
De commissie geeft geen geld, alleen
goeden raad, en toch worden nu al
sinds een jaar haar wekelijksche zit
tingsavonden regelmatig bezocht, wel
een bewijs, boe gaarne men raad
geving zoekt op het glibberig veld
der geldelijke voorschotten.
De adviezen openen veler oogen,
houden menigeen van ftnancieele
«stroppen" af, en 't ware daarom ge-
wenscht, dat in meerdere steden der
gelijke commissiën werden opgericht.
Om dit in de hand tevverken, willen
we hier even uiteen zetten, hoe de
commissie arbeidt. Zij kent de soliede
bankinstellingen en liefdadige inrich
tingen der stad (de Bank van Leening
daarbij inbegrepen) en verwijst haar
bezoekers naar een dier adressen, hen
tevens waarschuwend voor financieele
uitzuigers, waarvan zij er ook meer
dere bij naam en daden kent.
Om den juisten raad te kunnen
geven wordt nauwkeurig geïnformeerd
naar de omstandigheden, waarin de
bezoeker verkeert; diens mededeelin-
gen worden ingeschreven op een kaart,
die er als volgt uitziet:
Nationale Vereeniging tot
bestrijding van den Woeker.
's-Gravenhage,19 No.
Naam en Voornamen
Adres:
Maatschappelijke positie:
Borgen
Benoodigd bedrag:
Doel der ieening:
Mededeeling door aanvrager ver
strekt
Verwezen naar
Resultaat:
Is later aan verplichtingen voldaan?
Deze kaart wordt in 't archief der
commissie bewaardze staan daar
alphabetisch, waartoe in 't vierkante
hokje aan den linkerkant de twee
eerste letters van den naam worden
ingevuld.
De kaart spreekt voor zichzelf.
De rubriek «mededeelingen door
aanvrager verstrekt" verhaalt van
velerlei ondervonden woekerellende
en zoo komt de commissie steeds
meer op de hoogte van wat in de
stad op dat gebied te koop is; leert
steeds beterde adressen kennen, waar
tegen zij waarschuwen moet.
Een der goede adressen wordt naar
bevinding van zaken ingevuld achter
«verwezen naar", terwijl de twee
volgende rubrieken strekken, om ook
te boeken, boe 't met den patiënt
verder gegaan is wat alweer be
vorderlijk is voor 't juiste inzicht der
commissie.
Ten einde de bezoekers te intro-
duceeren bij de inrichtingen, waar
heen zij worden verwezen, wordt hier
aan met uitzondering natuurlijk
van de Bank van Leening, waar het
pand de introductie is een kaart
gezonden van dezen inhoud:
's-Gravenhage,19No
Wij verwezen (volgt de naam van
den bezoeker
ingevolge een gedane crediet-aan-
vrage naar uwe instelling
Aanvrager is door ons in het bezit
gesteld van een kaart, dragende het
zelfde nummer van deze strook.
Wij verzoeken U beleefd, bij aan
vrage deze kaart in te nemen en
beantwoording van eenige daarop ver
melde vragen betreffende het resultaat,
te willen retourneeren aan ons Bureau
Anna Paulownastraat 79, Den Haag.
Nat. Ver. tot bestrijding van den
Woeker. Bureau van voorlichting
inzake Credietverschafling.
Den bezoekers wordt mededeeling
gedaan van de verzending dezer kaart
en zij krijgen bovendien een intro-
ductiekaart mede zie boven
van dezen inhoud
's-Gravenbage,19No
(Hier wordt ingevuld de naam van
den credietaanvrager)
verwezen naar
(Hier wordt ingevuld de Daam der
credietinstelling)
Werd de aanvrager geholpen
Aan welk bedrag?
Onder welken waarborg?
Zoo neen, waarom niet?
Deze kaart wordt door de crediet
instelling, die zoo ineens op de hoogte
is omtrent haar cliënt, van dezen
aangenomen en aan het bureau terug
gezonden na invulling der vragen. Dit
ziet dan 't resultaat van zijn arbeid
en weet tevens, of de aanvrager nog
verdere hulp behoeft.
Natuurlijk worden niet alle aan
vragers geholpen. Wie geen borgen
of andere zekerheidsinstelling heeft,
klopt tevergeefs aan, maaris tevens
tegen woekeraars gewaarschuwd, wat
eveneens goed is, indien ten minste
de waarschuwing niet in den wind
wordt geslagen.
Zoo werkt de Haagscbe commissie.
Men ziet: 't is eenvoudig, zoodat
navolging heel gemakkelijk is. Voor
wie er meer van weten wil't
adres staat op een der kaarten. Een
diug zal men echter nooit vernemen
wat de bezoekers hebben medegedeeld.
Dit blijft geheim, terwijl op de groote
kaarten waarbij ook een register
behoort, niet wordt vermeld, wat
ook maar eenigszins compromitleerend
is voor den betrokken persoon, 't Is
alles streng zakelijk, wat daar op
staat.
Nogmaals: 't werk is eenvoudig,
maar ook: 't nut is groot. Men brengt
immers voorlichting en waarschuwing
juist en te rechter tijd tot degenen,
die 't behoeven. Vandaar: ter navol
ging-"
Tot zoover het artikel uit het «K.
S. W."
Mocht iemand nog nadere inlich
tingen verlangen, hij wendde zich tot
den secretaris der Nat. Ver. tot Bestr.
v. d. Woeker, Groot Hertoginnelaan
121, Den Haag.
's-Gravenhage, Oct. 1909.
De Nationale Vereeniging tot
Bestrijding van den Woeker:
Mr. JOH. J. BELINFANTE,
Voorzitter.
J. M. MAURY,
le Secretaris,
In de vergadering van de «Maat
schappij der Nederlandsshe Letter
kunde" van 8 October deelde Dr. P. C.
Molhuysen een en ander mede over
het «Nederlandsch Biografisch Woor
denboek" dat onderredactie van Prof.
Dr. P. J. Blok en hem bij A. W.
Sijtboff's Uitgevers-Mij. zal verschijnen.
Hij besprak eerst de voorgeschiedenis
der uitgave, hoe, sinds de bekende
Spectator-artikelen van Dr. W. Meijer
6n Prof. Brugmans van 1898, plannen
gaande waren om te komen tot een
«nieuwen van der Aa die ten slotte
zoo ver, gevorderd zijn, dat de voor
bereiding van een nieuw Biografisch
Woordenboek thans in vollen gang
is. De redacteuis hebben een groot
aantal geleerden op elk gebied uit-
genoodigd en van hen de toezegging
gekregen van een bepaalde groep per
sonen de levens te beschrijven, en
spr. noemde als voorbeeld boe zij
het werk verdeeld hebben de af-
deelir.gen theologie en geschiedenis.
Bij eerstgenoemde groep zijn de te
behandelen personen naar de ver
schillende gezindten ingedeeld, b.v.
tachtigjarige oorlog, lijd van De Wit,
vari Willem III enz. Daarnaast zullen
andere geleerden weer het leven van
een enkelen persoon beschrijven dien
zij tot het onderwerp hunner onder
zoekingen hebben gemaakt, als b.v.
van Christaan Huygens en Erasmus.
De levensbeschrijvingen zullen be
knopte maar leesbare artikelen moeten
zijnde geraamde omvang van bet
werk, 15 deelen van 800 bladzijden,
laat toe om bij een zeer groot aantal
personen, tocb dergelijke artikelen
over meer belangrijke personen te
geven, met veel data en feiten,
bibliografische bijzonderheden en op
gave der bronnen, zoodat naast de
algemeene wetenswaardigheden over
een persoon ook het materiaal gegeven
wordt om verdere onderzoekingen op
te baseeren.
Ten opzichte van de personen die
zullen worden opgenomen nemen de
redacteuren een zeer beslist stand
punt inzij zijn van oordeel dat niet
enkel de meer bekende personen maar
ook de minder bekende opgenomen
dienen te wordenspr. wees er op
dat men in elk woordenboek juist
zoekt naar de dingen die niet zoo
voor het grijpen liggen. Daarmede is
niet bedoeld dat elk, wiens naam in
'stands historiebladen voorkomt, ook
hier dient te worden vermeld: maar
de gevolgde methode om elke groep
aan speciale geleerden op te dragen,
is een waarborg dat de keuze met
kennis van zaken zal worden gedaan.
Ten slotte behandelde spr, de wijze
van uitgeven, waarbij iets nieuws
wordt ingevoerd, dat tol nu toe nog
nimmer in praktijk is gebracht, maar
waarvoor de redacteuren de gegevens
„Bankier."
,,'n Mooie zaak."
Ze had 't vóór hem neêrgelegd, in
verleidelijk hoopje... 't Gouden horloge,
de twee ringen, het medaillon, de oor
bellen... En nu wachtte zij, trachtend
te doorvorschen wat er bij den man,
die aan de tafel zat, stoeltje achter
over gewipt, een been slingerend om
de sporten, duimen in vestzakjes ge
stoken, omging. Hij glimlachte mede
lijdend, knikte van dat-ie 't gezien
had... sloot toen even de oogen. Vroeg
haar:
«Is dat Alles?"
En toen ze niet antwoordde,
duwde hij het blinkende rommeltje
een eind de tafel op.
«Geen cent waard I" zei-ie, op z'n
horloge kijkend precies hoe laat 't
was, zijn hoed recht zettend:
«Kom, 't wordt m'n tijdl"
«Niks waard?" vroeg ze onthutst.
«Niks, geen cent...Nog geen tientje
geef 'k voor alles-bij-meka&r... Van de
minste soort, wat ik u zeg. Mijn-kop-
af, as je er meer dan drie rijksdaalders
voor krijgt... Nou, u weet 't...
Hij reikte haar de hand toe, nijdig
kijkend vanwege de nuttelooze tijd
verspilling.
«Maar... w... wat... motte we dkn
doen...? Kan 't niet wachten tot...
tot...?"
«Geen dag, geen uur!" riep hij uit.
«Als 't aan mij lag, kon-u uitstel
krijgen... Waarom niet? Ik wantrouw
u niet. Ik ken u wel... Maar meneer
Gunters... een beste man, een flinke
kerel... maar aan z'n centen mot-je
niet komen... I Het accept is gedateerd
op den twaalfden... Heeft hij den
dertienden, vóór den middag geen
geld... Afijn, u weet er alles van?"
De deurkruk had-ie al in z'n hand.
Toen wenkte zij hem...
Hij kwam langzaam naar d'r toe.
Haar blik pntwijkend... Ze fluisterde
hem iets in. Zij had z'n arm gegrepen
en haar schitterende oogen waren vlak
bij z'n gezicht... Haastig fluisterde zij
nog meer... En de ander haalde z'n
wenkbrauwen héél hoog op. Dacht lang
na over wat in 't nauw gedreven
vrouwtje hem vertelde... Zei toen:
«In elk geval moet u 't hem zélf
brengen... Als het geavoleerd is... Ik
houd me er buiten... 't Is uwe zaak
Maar hunne oogen ontmoetten elkaar.
Wat gesproken werd was maar schijn, j
Wat hun oogen zeiden was alles... En
zij las er in... Besefte dat hij haar
raadde: Probeer 'tl Als de toer je
gelukt, welnu, dan k&n 't terecht
komen!... Maar 't lukt je toch niet!...
Wacht maar af!...
...Ze was toen hij om halfvijf
thuis kwam, weg. Een briefje had
ze niet achtergelaten. De dagmeid ging
altijd om twee uur naar huis. Gejaagd
liep hij in het woonvertrek op en neêr.
't Vreemde van de stilte drukte, be
angstigde hem... Er waren, dien dag,
toch al vreemde dingen gebeurd. Op
kantoor was, een kwartiertje nadat
hij was gaan koffiedrinken om hem
getelefoneerd, wat anders nooit ge
beurde. En toen ie om half twee terug
kwam, vertelde de portier hem dat zijn
vrouw er geweest was... Al een poosje
geleden... Boodschap had ze niet achter
gelaten... Hij stond op 't punt om even
naar huis te trammen... Want in zijn
angststemming over 't wisseltje prik
kelde al dat vreemde hem nog erger
dan anders... Maar de patroon stak 't
hoofd om de deur van directeurskamer,
keek geweldig nijdig en riep hem bin
nen... Gromde wat over dat op z'n
elf-en-dertigst lünchen... 't Deftige
woord zeggend op extra schamperen
toon... Dat lunchen van de heeren...
Hij, patroon, at z'n boterham hier, op
kantoor... Hij had geen tijd voor al
die dingen... Keek hem telkens van
terzijde aan met gezicht van: Ik ver
trouw jouw schichtige manier van doen
heelemaal niet, mannetje!...
En toen De Geus, wiens keel werd
dichtgeschroefd van angst over dat
telefoneeren en die boodschap... in
verband met het wisseltje... den patroon
vroeg of hij niet tien minuten lan
ger niet weg kon gaan... Een zeer
pressante commissie... Hij was heusch
binnen 't kwartier terug... Toen sloeg
patroon, van verontwaardiging, met
de vlakke hand op z'n papieren;
schreeuwde of De Geus hem misschien
voor 'n kw&jongen hield... Of dat De
Geus dacht, dat meneer 'r voor zijn
pleizier een kantoor op-na hield...
Dat-ie wel voor goed kon wegblijven
als hij dat verkoos... Voor hem vijftig
liefhebbers... En die meer dan hij
beduidden als werkkracht... Vooral
zooals 't in den laatsten tijd ging...
Bediende mompelde verschrikt, ont
daan, excuses. Ging gauw aan den
arbeid. Tuurde om de paar minuten
naar de wijzers van de klok, die voort-
kropen, kropen, als slakken zoo traag...
Om di,en tijd was Marie nooit uit...
Hij schelde, in z'n gejaagde onrust,
bij de beneden-buren aanof z'n
vrouw daar ook soms eene boodschap
voor hem had achtergelaten Dacht
er niet aan, dat z'n vragen onmiddel
lijk punt van disconrs in 't buurtje
zou zijn.
«Bij ons!?" zei de juffrouw van
beneden, in matelooze verbazing «bij
öns een bóódschap Gunst nee,
hoor!..."
En De Geus'gejaagde houding deed
haar de lippen saampersen, zóo nadruk
kelijk, alsof plots zich een familie
drama vóór haar geest ontrolde, in
al z'n schokkende bijzonderheden...
«Dag, menéér!" groette de juffrouw
op honigzoet toontje, waarin was uit
gedrukt: Als je nou soms denkt, dat
'k er niet alles van snap..."
Hij bleef wachten. Nog wel een half
uur. Als Marie zoo'n zaakje regelde,
dan deed zij 't met beleid... Dat was
juist haar fijn inzicht: hij moest in
de vereisehte stemming gebracht...
Anders zou 't haar nóóit lukken... De
