Plaatselijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
arbeiders met een grooter aandeel
der premie belasten kunnen dan art.
194 toestaat;
14o. dat de toekenning en de uit
betaling der rente onafhankelijk moet
zijn van de omstandigheid of de ar bei-
der bij de Bank of bij een bijzonder
fonds verzekerd was;
12o. dat de Bank de noodige waar
borgen behoeft om gevrijwaard te
zijn tegen schade, welke de bijzondere
fondsen zouden kunnen berokkenen;
13o. dat de bijzondere fondsen
behooren bij te dragen niet alleen
in de administratiekosten der Bank,
maar ook in de kosten door de Bank
gemaakt om invaliditeit te voorkomen
of te genezen.
Naar aanleiding van een adres
van kerkvoogden der Nederduitsch
Hervormde gemeente alhier van 22
October, in welk adres wordt verzocht
de uitkeering van f250.'s jaars,
welke de Gemeente lot en met 1912
aan adressanten deed, ook voor het
vervolg te bestendigen, deelen Bur
gemeester en Wethouders aan den
Raad mede, dat waar Adressanten
hun verzoek gronden op de bewering,
dat deze uitkeering zoude zijn eene
van ouds bestaande verplichting van
de Gemeente Amersfoort aan de St.
Joriskerk, alzoo een voordo Hervormde
kerk beslaand recht en wel een ver
goeding voor het gemis van de be
grafenisrechten in de St Joiiskerk,
het door B. en W. ingesteld onder
zoek, waarvan de uitkomsten zijn
vervat in het hieronder afgedrukt
rapport van den Gemeente-archivaris,
heeft doen zien, dat deze grond voor
het verzoek niet juist is.
Ouder verwijzing daarnaar stellen
B. en W. voor, uftvijzend op hel
adres te bescmkken.
Uil het volgende zal blijken, dat er
eemg veiband bestaal tusschen het
verlies der begrafenisrechten door
kerkvoogden der Ned. Hervormde kerk
en de som, uitgetrokken voor den
brandwacht op den toien.
Over de kwestie echter of het
laatste' werkelijk eene schadeloos
stelling voor het eerste genoemd mag
worden, waag ik geen gissing.
Van 1829 tot 1843 werd aan kerk
voogden door hel Gemeentebestuur
een vaste som uitbetaald als vergoe
ding van het bovengenoemde verlies.
In 1843, op den 28 September, werd
besloten som in bel vervolg het batig
saldo van de begraafplaats, hetwelk
jaariijks uit de door don Raad gesloten
rekeningen zal bevonden worden aan
wezig te zijn, te doen strekken tot
schadevergoeding voor de kerken
wegens het verlies van begrafenis-
regten en om hetzelve ten dien einde
jaarlijks lusschen de daarop aanspraak
hebbende gemeenten te verdoelen in
vei houding van de sommen, w elke
thans aan dezelve zijn toegekend® enz.
Deze schadeloosstelling komt daarna
nog in de rekeningen voor tot in
1852. In dit jaar echter op den 27
October (notulen no. 277) wordt be
sloten in te trekken hot besluit van
28 September 1843 tot uitkeering
aan de Hervormde en de Luthersche
gemeenten. Naar aanleiding hiervan
scbiijven kerkvoogden op den 20 De
cember 1852 (notulen no. 330, bijl.
no. 178) dat zij zich ten gevolge van
dit besluit moeten bezuinigen en
daardoor verplicht zijn het uurwerk
van den toren te doen stilstaan en
geen kosteloos gebruik van den toren
aan de burgerlijke Gemeente af te
staan. Zij zijn echter bereid, den
toren en het uurwerk aan de stad
ten gebruike af te staan voor f300
per jaar.
In een volgend schrijven, van 13
Januari 1853 (notulen no. 4, bijl. no.
5) schrijven kerkvoogden, dat, »daar
het onderhoud der klokken in den
toren aan hen verblijft, zij het wen-
schelijker hebben geacht, ook het
opwinden derzelve voor hunne reke
ning te houden, zelfs niettegenstaande
onderhoud en opwinden van klok en
uurwerk jaarlijks betrekkelijk aanzien
lijke kosten veroorzaken, en stellen
zij thans als hun ultimatum voor, het
gebruik van den toren en de brandklok,
zooals heden geschiedt, voorden prijs
van twee honderd vijftig gulden in
het jaar aan de Burgerlijke Gemeente
af te staan®.
Op den 15 Februari 1853 (notulen
no. 16) wordt besloten, voor éen jaar
den toren te huien en B. en W., te
machtigen met kerkvoogden vei der te
orideihandelen over vermindering van
den huurprijs en indien dit niet ge
lukt, de brandwacht over te brengen
naar den Lieve Vrouwe-toren, en
verder wordt op den 25 October 1853
bij de behandeling van de Begrooting
voor 1854 besloten een brandwacht
op den toren te plaatsen voor f250
De post, die aldus wordt goed
gekeurd, luidt: Tegemoetkoming voor
liet kerkbestuur der Sl. Joriskerk
wegens het gebruik van den toren
»tot plaatsing der nachtwacht f250.
Men besluit tevens, dezen post over
te brengen naar het artikelKosten
van brandweer.
Tot zoover wordt dus de hiervoor
uitgetrokkeu som steeds genoemd een
vergoeding voor het plaatsen van den
brandwacht op den toren en zuo
luidt ook deze post op de hierna
volgende rekeningen der Gemeente.
Al was dus de onttrekking aan
kerkvoogden van de vergoeding voor
het verlies van begrafenisrechton de
aanleidende oorzaak van het creëeren
van dezen post, oflicieel (en te recht)
is zij nooit aldus genoemd.
Slechts eens, en wel in de toe
lichting der Begrooting voor 1854,
staat bij den post «Tegemoetkoming
aan het kerkbestuur van de St. Joriskerk
wegens het gebruik van den toren
tot plaatsing der brandwacht®, het
volgende
«Die toren werd vroeger tot gezegd
einde aan de stad kosteloos afgestaan,
doch het kerkbestuur had vermeend,
voortaan, wegens hot gemis der be-
grafenisrpgten, voormelde tegemoet
koming te moeten vorderen.
Het besluit echter om dezen post
van Hoofdslak IX der uitgaven over
Ie brengen naar Hoofstuk II, afd. 2,
art. 5 is, dunkt mij, een aanwijzing,
dat de Gemeenteraad er deze definitie
niet aan geven wilde.
Bij de behandeling van dit artikel
in de eerste Afdeeling had een der
leden bedenking tegen dezen post
«als zijnde de stad geregtigd op dien
toren een brandwacht te hebben,
daargelaten de vraag of de geheele
toren niet aan de Gemeente behoorde
volgens art. VI van de Staatregeling
van 1798
De Gemeente-archivaris,
H. J. REYNDERS.
Bij K.B. is benoemd tot rech
ter in de arr.-rechtb te Ass«n mr J.
C H. Prikken, thans id. te Zierikzee.
Lijst van blieven en briefkaarten,
geadresseerd aan onbekenden, verzon
den van het postkantoor te Amers
foort over de le helft der maand
Januari 1913.
Brieven binnenland.
A. Priem,
Achterhoek?
N. Stolwijk,
Almelo
H. Versluis,
Amersfoort.
Pummels,
id.
K. Schoonderbeek,
id.
Franciscus Króder,
id.
Marie Gabriel,
Amsterdam
M Veithuizeri,
Beekbergen.
1. v. d. Meer,
Russum.
1. Merico,
Dedemsvaart.
Viruly Verbrugge,
Ede.
Wed. Wernsen,
Hoo;. land.
M. Hurder,
Kampen.
N. P. de Jager,
Rotterdam.
Dina Looman,
Utrecht.
A. Ruiling,
Zwolle.
Briefkaarten
binnenland.
A G. Coenen,
Amersfoort.
J. H. Lensing,
Amsterdam.
Klaas Schaap,
IJbergen?
Mej. D. Helderman,
Overveen.
Pim,
Rotterdam.
J. Hijkmans,
Steenwijk.
2 zonder adres, 61 drukwerken.
Brieven buileuland.
M. Edle von Arster, Berlin.
Mad. L.-Hatz, Constantinople.
Briefkaarten buitenland.
Bertha Wallez, Brussel.
Morelli, Londen.
Fred. Orme, id.
J. B. Aubel, Paris.
Daar sedert eenige jaren hier
ter stede belangstelling bestaat voor
theosofie, hebben de te Amersfoort
woonachtige leden der Theosofische
Vereeniging besloten een centrum op
te richten, waarvan het Bestuur werd
samengesteld als volgt: tot Voorzitter
werd gekozen de heer J. D. Reimau Jr
tot Secretaris de heer D. Kruimel en
tot Penningmeesleres mejuffrouw J.
A. Poortman, welke laatste tevens zal
verzorgen de bibliotheek, waarvan de
boeken gratis voor belangstellenden
ter lezing liggen aan haar adres
Schimmelpenninckstraat 56.
AmersfCt.)
Tot tijdelijk klerk bij den dienst
der Gasfabnek en Waterleiding is aan
gesteld mejuffrouw A. van 't Hof.
De Onderofficiers woningvereeni-
ging V I. O. S. zal een 20-tal onder-
officierswoningen bier doen bouwen.
Het maken der plannen daarvoor is
opgedragen aan den architect Van
Lonkhuysen te Harderwijk.
Van hier werd aan »Hel Huis
gezin» gemeld: In de Zondagavond
gehouden kei kelijke bijeenkomst van
de Congregatie der Aartsbroederschap
van de H. Familie werd meegedeeld,
dat te beginnen met a.s. Zondag in
de plaatselijke congregatiën van de
H. Familie iederen Zondag zal wor
den gebeden voor het behoud van
onze christelijke regeering
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht.
De openbare vergadering door deze
vereeniging gisteravond in «Amicitia®
gehouden was zeer goed bezocht, vooral
door dames. Mejuffrouw De Hol opende
de bijeenkomst en heette alle aan
wezigen, ook de kiezers, welkom. Drie
spreeksters zullen het woord voeren,
en na elke rede zal gelegenheid tot
debat worden gegeven. We beschikken
over een kracht, de kracht van het
aantal. Straks in de drukte van de
verkiezingscampagne worden wij ver
geten, tenzij we ons aaneensluiten en
onze stem verhi ffen ten bate van ons
zelf, onzen arbeid, ons gezin, onze
kinderen.
Hierna kwam de eerste spreekster,
mevrouw Van BalenKlaar van 'sllage
aan het woord.
Deze zeide o.a.Het hoofdbestuur
heeft gemeend, deze vergadering te
beleggen en heel het land te organi-
seeren, omdat er een veranderde stem
ming omtrent dit vraagstuk merkbaar
is, en onze denkbeelden weldra zullen
verwezenlijkt worden. Door het Rap
port van de Staatscommissie is vrou
wenkiesrecht weer naar voren gebracht.
In verschillende landen is hel kiesrecht
reeds aan de vrouw gegeven, doch de
Nederlandsche Staatscommissie heeft
gemeend dit niet te kunnen doen. Nu
met de periodieke vei kiezingen in uit
zicht zullen we onze wenschen voor
iedereen kenbaar maken.
Politiek .heeft een onaangenamen
klank voor velen. Doch in de goede
beteekenis wil het zeggen belangstelling
in 's lands zaken.
Door belangstellend toezien wil de
vrouw trachten de wetgeving in de
goede richting te leiden. Ei' zijn veel
dingen, die niet tot hun recht kunnen
komen zonder invloed van de vrouw.
Nu is het ons doel in deze winter
maanden de kiezers te bereiken en
hun aandacht op deze zaken te vestigen.
Zij. die onverschillig en vijandig over
ons staan, zullen ons goed recht
erkennen, als hun de zaak is duidelijk
gemaakt.
Veel partijen hebben in den laatsten
tijd vrouwenkiesrecht op hun pro
gramma staan. Van de rechtschen is
niet veel te verwachten, alszijn er
menschen van deze richting die er in
den een of anderen vorm voor zijn.
Voldaan zijn we echter niet, omdat
dit alles ons niet voldoende lijkt.
We wenschen, dat het princiepe
voor vrouwen kiesrecht in de giondwet
wordt vaslgeleged. In de kieswet kan
dan bepaald worden aan welke vrouwen
het kiesrecht wordt gegeven.
Op politiek gebied staan wij
neutraal, Ons dringend verzoek is nu,
dat de kiezers vrage aan de candidaten
«Zijt gij voor de invoering van actief
en passief vrouwen kiesrecht?®
Waarom het kiesrecht ook aan de
gehuwde vrouw moet gegeten worden?
Hierbij heeft zij zelf en ook de maat
schappij veel belang.
De gehuwde vrouw wordt niet vol
doende door haar man vertegen
woordigd. De belangen van mannen
en vrouwen zijn niet dezelfde. Zoo is
b.v. de huwelijkswetgeving zeer ver
ouderd.
Aan dezen toestand komt geen
einde voor de vrouw handelend kan
optreden. Dan zijn de Koninklijke
Besluiten zeer ten nadeele der ge-
gehuwde vrouw, die zelf haar brood
moet verdienen. Ze heeft het kies-
biljet noodig orn haar recht op arbeid
te verdedigen of te verkrijgen In de
werkelijkheid belet de werkgever dit.
Zoo werd bij K. B. in 1904 onder
Minister Kuiper de gehuwde ambte
nares bij Post en Telegraaf ontslagen.
In 1907 werd dit besluit onder Minis
ter Kruis weer teruggenomen.
De vrouw zag zich voortdurend
bedreigd en deze onzekerheid zal de
beroepskeuze zeer bemoeilijken. Heeft
de vrouw het kiesrecht dan kan ze
voor haar belangen opkomen.
De arbeidswetgeving is willekeurig,
't Is niet altijd in het belang van het
gezin, dat de vrouw thuis blijft. Door
baar werken zijn de verdiensten groo
ter. Er is haast geen enkele wet of
de vrouw heeft er belang bij.
Ten slotte heeft het slembiljet op
voedende kracht, in zoover de vrouw
zich met veel moet gaan bemoeien
en hierdoor ruimer inzicht zal ver
krijgen. Ze zal dan beter opvoedster
worden en dit komt ook ten voordeele
van de maatschappij.
Van de gelegenheid tot debat werd
door den heer Van Meggelen gebruik
gemaakt. Hij was niet voor beperkt
vrouwenkiesrecht, doch voor algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen.
Spreekster zeide hierop, dat ze geen
vorm van kiesrecht had verdedigd.
Hierna kwarn de tweede spreekster,
Mevrouw GoudsmitGoudsmit van
A'dam aan het woord. Ze begon met
te zeggen, dat duizende mannen en
vrouwen niet doordrongen, niet op
de hoogte zijn van de beweging. Wat
beoogen we met dit stemrecht? De
maatschappelijke wetgeving en instel
lingen zijn tot stand gebracht door
mannen voor mannen. Met de be
hoefte der vrouwen is geen tekening
gehouden Door de veranderde econo
mische omstandigheden moet de vrouw
thans naar middelen omzien om bui
tenshuis iri haar onderhoud te voorzien.
Er is bijna geen bedrijf, waatin de
vrouwen ook niet werkzaam zijri.
Hieraan had men de wetten moeten
aanpassen, doch dit is niet geschied.
Hadden alleen vrouwen de wetten
gemaakt dan zouden ze ook verkeerd
zijn. Al de argumenten tegen vrouwen
kiesrecht werden door spr. achtereen
volgens ontzenuwd. Het vrouwelijk
inzicht bij wetten kan niet gemist
worden, getuige de Arbeidswet. Het
niet hebben van hot Stembiljet is de
wortel van alle kwaad, wij vrouwen,
vragen: Laat ons mede arbeiden aan
de wetten naast den man, ah gelijk
gerechtigde merischen tot heil der
gemeenschap. Met een opwekking, die
candidaten te steunen, die voor vrou
wenkiesrecht zijn, besloot spreekster
haar rede.
De derde spreekster Mej. Groot van
Rotterdam wees op voorbeelden. In
Amerika is liet vrouwenkiesrecht
vooruitgegaan en thans in 10 Staten
ingevoerd. Van de vernietiging der
huishoudens is nog niets merkbaar.
In Australië is vrouwenkiesrecht. In
China wordt ook de vrouw wakker
en eischt kiesrecht. Dit heeft ze alleen
in Caston verkregen, doch dit betee-
kent voor China een reusachtige
vooruitgang In Noorwegen zijn de
salarissen van mannen en vrouwen
gelijk,alsgevolg van vrouwenkiesrecht.
In Engeland is de strijd in een stadium
gekomen, dat men het eiride weldra
mag verwachten. Ook in verschillende
andere landen wordt men wakker en
de zaak is niet meer te keeren is
slechts een kwestio van tijd.
Een nieuw vrouwelijk geslacht, dat
heeft leeren denken, staal klaar. Als
aanstonds uw stem gevraagd wordt,
stel u vooraf op de hoogte en breng
dit vraagstuk in uwe kiesvereeniging
ter sprake
Nadat de voorzitster de heer Van
Meggelen beantwoord en de spreeksters
bedankt had, sloot ze de vergadering.
Verandert one klimaat?
Verschillende geleerden hebben
reeds vroeger 'n waarschijnlijke kli
maatsverandering van onze aarde voor
speld en zulks op grond der steeds
toenemende koolzuur in do lucht, welk
hoog koolzuurgehalte te danken is aan
het geweldige veibruik van steenkool.
Thans heeft prof. Van Hise, verbon
den aan de Hoogeschool in Wisconsin,
statistieken gepubliceerd tot steun
zijner theorie van de geleidelijke toe
name der temperatuur van de aardat
mosfeer.
Men weet n.l., dat de aardatmosfeer
een beschermende laag vormt, die de
uitstraling der warmte belemmert, en
dat zij zulks te sterker doet, naarmate
het gehalte aan waterdamp en kool
zuur in de lucht grooter is. Welnu,
zegt Hise daar het gebruik van steen
kool jaarlijks toeneemt, slijmt ook het
koolzuurgehalte der luchten bijgevolg
ook de luchttemperatuur. Volgens Hise
zal over 800 jaar de hoeveelheid kool
stof in de lucht dubbel zoo groot zijn
als thans, de warmteuitstraling wordt
dus zooveel meer teruggehouden en
derhalve moet over de geheele aarde
hei klimaat warmer geworden zijn.
De remonteprijs der cavalerie is
voor 1913 vastgesteld op f562.
De Utrechtsche Zendingsveree-
niging ontving van 1 Januari tot
1 November 1912 f74.538 88; de
begrooting voor dat jaar bedroeg
f 109.567, blijft voor 1912 nog noo
dig f35.028.12.
Dezer dagen kwam te Boxtel
bij het verwijderen van de biieven-
bus aan het oude postkantoor op do
markt een briefkaart van den dag,
gedateerd 14 Juli 1899, bestemd
voor een Haagsche firma.
De kaart heeft dus circa 13 1/2
jaar op uitkomst gewacht.
In het modemagazijn de Bon
Marchéaan de Oude Gracht te Utrecht,
hebbon inbrekers voor f1000 aan
boorden, handschoenen, paiapluies
enz. en eenig geld gestolen, zonder
dat men heeft kunnen ontdekken op
welke wijze zij het perceel zijn bin
nengekomen.
Esperanto.
Met het oog op de internationale
bevolking van Londen, waarvan velen,
dank zij de ijverige propaganda die
voor Esperanto gemaakt werd, mid
dels deze eenvoudige hulptaal met
elkaar in contact staan, wordt in de
Congregration Ketk te Harecourt
Londen) eiken Zondagmiddag om de
2 weken een godsdienstoefening gehou
den in Esperanto. Reeds maanden gele
den is men hiermede begonnen in
een kleinere lokaliteit in noordelijk
Londen, doch de voortdurende toe
name der belangstelling, maakte ver
huizing riaar een ruimere gelegenheid
noodzakelijk. Een groot gedeelte van
het Oude Testament werd door den
samensteller van Esperanto, Dr. Za-
menhof, in de hulptaal overgezet; een
Engelsch gezangboek werd in Esp.
vertaald, terwijl het Britsch en Bui-
tenlandsch Bijbelgenootschap onlangs
het Nieuwe Testament in Esperanto
uitgaf. N. B.
Den dood ontsnapt
Een zoon van den heer N. X. Pb.
M. Vos de Wael, burgemeester van
Oldenzaal, is als door een wonder
aan een doodelijk gevaar ontsnapt:
De heer Vos de Wael Jr. was op
de terugreis naar Katwijk, waar hij
student is, toen hij zich achter
Amersfoort in een zijgang langs de
coupe's van den sneltrein begaf.
Waarschijnlijk tengevolg van een
bocht, welke de spoorlijn daar heeft,
maakte de trein een zwenking, waar
door de heer Vos de Waal Jr, tegen
het portier terecht kwam, dat eens
klaps openvloog.
Door zijn tegenwoordigheid van
geest wist hij zich aan het portier
vast te grijpen en in dien toestand
is hij, gedeeltelijk buiten den trein
hangend, in bewustoloozeri toe
stand le Hilversum aangekomen, waar
de conducteur hem opmerkte.
Nadat hem in een wachtkamer
eenige opwekkende middelen waren
toezedierid, kwam hij weder bij en
bleek hij gelukkig ongedeerd.
Zw, Ct.
Dat zou aardig zijn
Bewonderenswaardig wat er alzoo
allemaal uitgevonden wordt: telegrafie
zonder draad, rijden zonder paard,
kruit zonder rook Er ontbreekt
nog maar één ding.
En dat is?
Biuidsschat zonder vrouw!
Eigenaardige inelkvervalsching!
De monsternemer J, v. d. Hot, in
dienst van de zuivelfabriek «Aurora»
betrapte te Rozenburg een der con
tractanten der fabriek op melkver-
valsching. Nadat de monsternemer
eerst aan het leveringsstation twee
monsters melk genomen had, liep hij
bij den boer in de keuken, waarin
dezen juist, terugkeerend van zijn pas
gemolken koeien, met een emmer vol
melk was verdwenen. Toen hoorde
de monsternemer een eigenaardig
klokkend geluid als van uitstroomend
water. Hij liep op den boer toe, die
over een ton gebogen stond en trok
hem achteruit. Bij deze beweging
raakte het hengsel van den emmer
tegen een flesch, die door den boer
onder zijn kiel was verborgen en
waarin zich water bevond.
De rnelk was met dat water ver
dund, omdat de boer die reeds
wegens melkvalsching werd veroor
deeld de goede melk eveneens
wilde verwateren om de gemeente-
scheikundige te Rotterdam op een
dwaalspoor te brengen, dat zelfs van
pas gemolken koeien, verwaterde melk
kwam.
Proces-verbaal is opgemaakt en de
zaak is in handen der justitie gegeven.
Dat er nog héél wat melk bij afleve
ring wordt vervalscht, bleek onlangs,
toen een landbouwer te Nieuw-Lek-
