PREDIKBEURTEN.
Gemengd Nieuws.
Plaatselijk Nieuws.
Ingezonden.
De bedreigde openbare school.
Gisteravond sprak de heer Tb.
Lancee, oud-voorzitter van bet Nederl.
onderwijzersgenootschap, in «het
Valkje" ter verdediging van de be
dreigde openbare school. De heer
Wesseling heette detalrijkeaanwezigen
namens de Besturen van volksonder
wijs en genootschap welkom. Hij wees
er op, dat de schoolstrijd een be
droevend verschijnsel is, niet in het
belang van het kind. Die strijd is
verworden tot een politieke strijd.
Van de openbare school is veel kwaad
gezegd, waarom het noodzakelijk is,
dat ze in het licht gesteld wordt,
zooals ze werkelijk bestaat. Hierna
gaf hij het woord aan den heer
Lancee.
Deze zeide met schroom de uit-
noodiging om te spreken te hebben
aanvaard, niet omdat bij dit zoo'n
zware taak acht, maar omdat hij geen
nieuws kan mededeelen. Hij zeide, ik
stel me voor uw aandacht te vragen
voor den aard en de beteekenis der
volksschool.
Ik geef u mijn overtuiging gevormd
dooi eigen aanschouwing, ook in ver
band met heftige aanvallen, waaraan
ze heeft blootgestaan. We bezien ze
in het milieu, waarin ze geplaatst is
tusscheo bijzondere scholen. Dit is
noodig om te komen tot een basis
van duidelijke vergelijking. Ook zal
het doel zijn van spreker, zakelijk
te blijven. Ten slotte zal hij de wijzi
ging van art. 192 van de grondwet
behandelen. Deze beoogt n.l. een al-
geheele reorganisatie van ons volks
onderwijs.
Spreker deed een beroep op onze
eigen jeugd, toen we nog op de school
banken zaten, toen ons geen opge
drongen wereld- en levensbeschouwing
werd bijgebracht. Lang werd de school
door haar tegenstanders ondermijnd,
vóór haar voorstanders zich hiertegen
verzetten. De machts- en krachts-
uilmg van Kuyper heeft de voor
standers in het geweer geroepen.
Het geheele verloop van den strijd
wenschte spr. niet na te gaan, doch
alleen te constateeren, dat het gelukt
is door bijzondere uitlegging van art.
192 de bijzondere school te plaatsen
naast de openbare, althans wat be
treft de financieele verhouding.
Met dit succes zal men echter niet
tevreden zijn. Kuiper sprak op de
deputateo-vergadering we zullen niet
rusten, voor we ','i van de kinderen
hebben. Ook de Christelijke bladen
laten zich in dezen geest uit.
Minister Heemskerk zeide, ik geloof,
dat het een zegen zou zijn als in
Nederland geen enkele openbare school
bestond.
Hoe zullen wij voorstanders strijden?
Deze vraag werd vervolgens behandeld.
Wij openbare onderwijzers willen ons
werk doen met blijmoedigheid, waar
aan het kind meer behoefte heeft dan
aan teksten en dogma's. We kunnen
ieder in eigen kring zorgen voor
heldere denkbeelden van onze volks
school.
Dat is thans een onafwijsbare plicht.
Dit zal nu in strijd worden omgezet.
Wanneer de komende week de voor
standers niet schouder aan schouder
optrekken dan plegen ze verraad aan
de school.
Wat is de taak van de openbare
school en hoe tracht ze deze te ver
vullen?
En wat zouden we er voor terug
krijgen? Ze moet opleiden tot maat
schappelijke en Christelijke deugden,
ze moet kundigheden bijbrengen en
opleiden tot deugdzame menschen.
Uit een bloemlezing deed spreker
enkele grepen om te doen zien, hoe
gelasterd wordt door de Christelijke
pers en vroeg, hebt u nog den moed
te luisteien naar iemand, die in die
slechte school arbeidt?
Neen, de openbare school kweekt
een geest van verdraagzaamheid, van
onderling hulpbetoon, ze vormt karak
ters en wekt op tot gezonde liefde
vuor het vaderland. Aan dit element
zeide spr. ontleen ik het recht haar
te nopmeri: de nationale school.
Is het peil van het onderwijs van
hoog belang, van nog hooger belang
is de geest, waarvan het is doordron
gen. Dit alles werd nader ontwikkeld
en uitgewerkt.
Wat doet nu de Christelijke school?
Ter illustratie las spr. voor, hoe de
geschiedenis hier onderwezen wordt,
hoe over het «Roomsche bijgeloof»,
de Allaai, de Mis wordt gesproken
met kinderen. Ook uit een geschiede
nisboekje op Katholieke scholen ge
bruikt las spr. eenigo stukjes voor.1
De bijzondere scholen zijn dus niet
aangewezen om onze kinderen op te
voeden.
Het leerstellig onderwjjs laten wij
met vreugde over aan de ouders en
de geestelijken. Na al het kwade, dat
de voorgestelde wetswijziging zou ten
gevolge hebben, aangetoond te hebben,
sloot spr. zijn belangwekkende rede,
welke met de grootste aandacht was
aangehoord.
Voor debat gaven zich op de heeren
Rietveld en Dijksterhuis en Morel,
Hoofd van een Katb. school te Oude
water.
De heer Rietveld vergeleek de openb.
school met een zinkend schip en zeide
ge wilt uw vrije school aan onze
kinderen opdringen, doch uwe school
kan de onze niet zijn. De neutrale
school doet door haar spreken en
zwijgen afbreuk aan den godsdienst.
Hij trachtte verder door het geven
van citaten zijn meening te bewijzen.
Misschien zullen de tijdelijke tegen
standers zegevieren, doch nu of later
de zege is aan ons.
De heer Dijksterhuis kreeg voor
debat een kwartier. Het verwonderde
hem een gematigd man, als de heer
Lancee is, te hebben zien optreden
en geloofde, dat hier een politieke
zet achter zat. Hij vertelde nog eens.
waarom Katholieken en Protestanteu in
dezen samengaan en waarom het te
doen is.
De beer Morel zeide, we vragen
recht en vrijheid voor allen. Het speet
hem, dat was beweerd, dat wijziging
van art. 192 het peil van het onder
wijs zou verlagen. De subsidies komen
de scholen ten goede, en verdwijnen
niet in de zakken van dominees en
pastoors. Ja, de subsidies zijn voor
ons niet voldoende en dikwijls moet
er worden bijgepast. Spreker haalde
Duitschland als voorbeeld aan en
meende, dat zoo de bijzondere school
de volkseenheid zou bevorderen.
De heer Lancee dankte de debaters,
die de vergadering zoo belangwekkend
gemaakt hebben, doch een opmerking
moet hem van het hart, geen der drie
sprekers heeft zich gehouden aan
goede debatteergewoonten, n.l. zich
bepeiken tot de stof, die inleider heelt
gegeven ook zie ik tot mijn verwon
dering, dat mijn tegenstanders zich
gedragen met een vrijmoedigheid of
ze thuis waren en dat, terwijl ze her
haaldelijk vergaderingen belegden,
waar geen debat werd toegelaten.
Vervolgens beantwoordde hij achter
eenvolgens de debaters, waarna de
voorzitter de vergadering sloot.
Bij de gisteren gehouden stem
ming zijn in hoofdkiesdistrict Amers
foort tot leden der provinciale Staten
herkozen deaftredendeheeren vanBeeck
Calkoen, Loten van Doelen Grothe en
Jorissen. Uitgebracht werden totaal
5935 stemmen waarvan 75 van on
waarde.
Hiervan verkregen de heeren van
Beeck Calkoen 3619, Bolk 1243, Ger
ritsen 1338, Loten van Doelen Grothe
3646, Hofland 627, Jorissen 3385,
van Leeuwen 930, Tromp van Holst
1429 en Weijkarnp 705 stemmen.
De verkiezingen (candidaatstel-
ling) voor 2 leden van den gemeen
teraad in district I (aftr. de heeren
Gerritsen en van der Walj, in dis
trict II (aftr. de heeren van Kalken
en Kroes) en 2 in district III, (aftr.
de heeren van Achterbergh en Ruys,
zal plaats hebben Dinsdag 24 Juni.
De stemming en herstemming, zoo
noodig, zijn resp bepaald op Woens
dag 2 Juli en Woensdag 9 Juli ek
Bij het j.l. Donderdag te Wage-
ningen gehouden concours hippique
werd in de afdeeling luxe-rijpaarden,
gereden door offiecieren en heerrijders
den 3e prijs behaald door Irma van luit.
W. A. van Tienhoven. In het spring
concours behaad luit. Mathoti eveneens
den 3e prijs met Black Rip.
Bederven van goederen in uitstal
kasten.
Winkelieisin alle branches hebben
steeds rekening te houden met bet
verlies dat zjj lijden door bet beder-
van goederen, die open en bloot op
toonbanken en in uitstalkasten liggen
Stof is niet te weren, zelfs niet in
de beste vitrines en in korten tijd zijn
de goederen bedorven of onverkoop
baar geworden door den invloed van
stof, vliegen en dergelijken. Dikwijls
zijn de verliezen, die daardoor gele
den worden, niet onbelangrijk, vooral
als bet artikelen geldt die door stof,
vocht, zon, vlieden, motten of andere
insecten aangetast worden.
Vleescb, worst, zuidvruchten, sui
kergoed, taartjes enz. enz., trekken
vliegen en andere insecten aan, wor
den geïnfecteerd en zijn in korten
tijd bedorven.
Wat is er tot nu toe gedaan om
de winkeliers voor dergelijke schaden
te vrijwaren?
Enkele levensmiddelen worden reeds
kant en klaar verpakt aan de winke
liers geleverd en daarbij is het stre
ven der fabrikanten merkbaar om hun
artikelen in min of meer door schij
nende verpakking in den handel te
brengen, omdat het publiek hieraan
de voorkeur geeft, daar de inhoud
zichtbaar blijft. Dikwijls ziet men ook
dat de verpakking opengemaakt in
het raam ligt teneinde de kooplust
bij het publiek op te wekken, want
iedereen wil toch graag zien wat hij
koopt. Het grootste gedeelte der arti
kelen in een uitstalkast ligt onbedekt
en is vooral in het voorjaar en in dén
zomer blootgesteld aan bederf.
De gelatine vellen, die hier en daar
tot afdekking gebruikt worden, vol
doen niet, daar gelatine uit lijm be
staat, vatbaar is voor invloeden van
vochtige lucht, van warmte, en kle
verig wordt.
De industrie is er nu in geslaagd
een glasheldere stof te fabriceeren
die onder den naam van »Cellophane«
in den handel wordt gebracht.
Dit Cellophane heeft een reeks
goede eigenschappen, waardoor het
als geknipt is voor het inwikkelen
of bedekken van artikelen in de uit
stalkast. Het is soepel als zijde, taai,
breekt niet, plakt niet, is afwasbaar;
vocht noch zon hebben er invloed
op.
Deze nieuwe stof wordt in den
handel gebracht door de papier- en
boekhandelaars is in verschillende
dikten verkrijgbaar aan coupons van
10 Meter lengte, bij een breedte van
85 d 90 centimeter.
Er is geen beter en in het gebruik
voordeeliger poetsmiddel voor alle
metalen voorwerpen van goud, zilver,
nikkel, koper, alfenide enz., dan het
echte Globe-Poetsextract, vervaardigd
in de grootste metaalpoetsmiddelfa-
brieken der wereld van de Firma Fritz
Schulz jun. Akt.-Ges. te Leipzig, Neu-
burg a. D., Aussig i. B. en Lincoln bij
New-York.
Globe-Poetsextract geeft zonder
moeite en snel een mooien en duur-
zamen glans, is vrij van alle schade
lijke bestanddeelen, krast niet, en tast
de metalen niet aan. Globe Poetsex
tract verliest zijn poet3kracht nooit,
vlekt niet zöo als poetspomade, en is
veel beter en zuiniger in het gebruik
dan de meeste in den handel zijnde
vloeibare poetspreparaten. Kortom,
Globe-Poetsextract is het beste me
taalpoetsmiddel welks uitmuntende
kwaliteit werd erkend, daar het reeds
meermalen is bekroond, het laatst op
de wereldtentoonstelling te St. Louis
1904 met den Grand-Prix, de hoogste
onderscheiding in die branche.
Men wachte zich voor minderwaar
dige namaaksels en verlange uitdruk
kelijk slechts het echte Globe-Poets
extract met fabrieksmerk „Globe in
den rooden dwarsstreep",
ZONDAG 15 JUNI.
Remonstrantsehe kerk.
Voorm. '10uur, Ds. Hooykaas.
Evang. Lutb. Kerk.
Voorm. 10'/» uur, Dr. H. J. Toxopeüs
Gereform. kerk (Langegracht).
Voorm. 10 uur, Ds. Donner.
's Av. 5'/i uur, Ds. Donner.
Gereforui. kerk (Zuidsingel).
Voorm. 10 uur, Ds. Teerink.
's Av. 5'/> uur, Ds. Teerink.
Beide keeren coll. voor de Kas voor
Emer. pred., weduwen en weezen.
Vrije Gereform. Gemeente.
Voorm. 9'/» uur, Godsdienstoefening.
'sAv. 5 uur, Godsdienstoefening.
Dinsdag 17 Juni.
's Av. 7'/, uur, Ds. L. Boone,
van St. Filipsland.
Chr. Gereform. Gemeente.
Lokaal «de Zaaier".
Voorm. 9'/» uur, Godsdienstoefening,
's Av. 5'/» uur, Godsdienstoefening.
Hersteld Apost. Gemeente
in de eenheid der Apostelen.
Geb. Eben-Haëzer, Muurhuizen 113.
Voorm. 10 uur, Godsdienstoefening,
's Av. 5 uur, Godsdienstoefening.
Hoewel in het Westland de bloei
der vrucbtboomen goed is geweest, valt
bet na de vruchtzetting niet mede.
Alleen peren beloven e6n goed beschot,
appelen, pruimen en bessen hebben
veel van den wind geleden.
Een rumoerige verkiezings
vergadering?
Te Tiel sprak Dinsdagavond in een
diukbezochte openbare vergadering,
belegd door de anti-revolutionairen
en Roomsch Katolieken, de heer mr.
A. baron Van Wijnbergen, lid der
Tweede Kamer, ten gunste der can-
didatuur-Smeenk in dat district.
Er was aangekondigd, dat er ge
legenheid voor debat bestond. Toen
dit echter aan 't einde der rede dooi
den voorzitter aan den candidaat der
S. D. A. P., den heer Hermans, werd
geweigeid (op grond dat die aankon
diging een vergissing was), ontstond
er groot rumoer en protest. Partij-
genooten zongen de internationale en
tegenstanders Oranjeliederen, zoodat
de beer Hermans niet aan het woord
kon komen.
De politie kwam er aan te pas.
Men verwijderde zich, toen de zaal
in het duister was gezet.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
redactie zich niet aansprakelijK.
Van ingezonden stukkengeplaatst of niet
geplaatst, wordt de kopy niet aan den
inzender teruggegeven.
Geachte Redactie.
Onderstaand stukje werd heden door
mij aan een 40-tal hoofdbladen ver
zonden met verzoek, het liefst in hun
AVOND-nummer van Zaterdag 14 Juni
te willen plaatsen.
Ook U verzoek ik beleefd, het wel
te willen opnemen.
Bij voorbaat betuig ik U dank voor
uw gastvrijheid.
Hoogachtend
W. F. WAGTHO,
arts.
Amersfoort, 12 Juni 1913.
De verkiezingen.
Toen ik dezer dagen de woorden van
prof. Drummond las: «Christus gelijk
vormig te worden, is het eenige ter
wereld, dat waard is, nagejaagd te
worden; daarbij is elke menschelijke
eerzucht dwaasheid en elk lager stre
ven ijdel. Alleen zij, die dit streven
tot een hoogste verlangen, den vurig-
sten hartstocht van hun leven maken,
kunnen beginnen te hopen, dat zij het
eens zullen bereiken,<t dacht ik on
willekeurig aan de kerkleer en bracht
die in zeker opzicht op éen lijn met
de officieels wetenschap.
Evenals in de geneeskunde menig
een het slachtoffer woidt van die
wetenschap zoo wordt bij den Gods
dienst menigeen het slachtoffer van de
keikleer. Hij, die niet in gewijde aarde
ligt, is, volgens haar, eeuwig verduemd.
Doch strookt dit wel met de liefde
Gods, o.a. zoo mooi neergelegd in de
Gelijkenis van den verloren zoon.
Degeen die niet volgens de offici-
eele wetenschap woidt behandeld,
maar een andere behandeling met
succes toepast, doet, naar men meent,
aan kwakzalverij. Komt men er nu
niet toe, te twijfelen aan die kerk
leer en aan die wetenschap? En wordt
niet het individu opgeofferd aan die
dogma?
Voor elke goede organisatie heb ik
groot respect. Aan tuchteloosheid,
den mensch aangeboren, moet paal
en perk gesteld wordende maat
schappij is geen ordelooze kinderka
mer, waarin ieder zijn zin doet. Maar
wanneer die organisatie iDdruischt
tegen de belangen van het individu
in 't algemeen, heeft ze dan wel recht
van bestaan en blijkt het dan niet,
dat er fouten aan kleven, die, als 't
eenigzins kan, moeten worden weg
genomen.
Mijns inziens is't onze groote plicht
voortkomende uit naastenliefde, om
te trachten elkaar te helpen. Jezus,
de grootste geest, die ooit geleefd
heeft, de Bijbel, het mooiste boek,
dat ooit geschreven werd, deze beide
dienen ons te leiden tot hooger leven.
Doen zij dit niet, dan is dat onze
schuld. Wee den menscb, die geen
gehoor geeft aan de stem van zijn
binnenste.
W. F. WAGTHO,
arts.
Amersfoort, 12 Juni 1913.
BURGERLIJKE STANDEN
Amersfoort.
van 6 tot 12 Juni 1913.
Geboren Cornelis, z. van jhr. Jacob
Alexander Róell en jkvr. Louisa Mar-
guérite van Loon. Albert, z. van
Gerardus ten Hoove en Metje van
den tloek. Jurriane Eleonora, d. van
Hendiik Cornelis Honig en Miena
Pies. Christiaan z. van Philippus
Johannes van der Pol en Wilhelmina
Verhoef. Cornells Antonie, z. van
Gerrit Andries Lodder en Johanna
Maria van Doorn. Eveitje, d. van
Jan de Giaaf en Hendrika Maria van
der Mast. Johannes Gerardus, z.
van Jacobus Hazelaar en Berdina
Buijs. Wilhelmina Bernardina, d.
van Martinus van Hoogevest en Ber
nardina van de Pijpekamp. Johan
na Hubertina, d. van Johannes van
de Werke en Dorothea Eleonora Kort-
hof.
Ondertrouwd: Jan Puik en Johan
na Mulder.
Getrouwd: Hendrik Loogen en Ja-
comina Maria de, Jag6r. Marinus
Groenewoud en Johanna Mathilda
Dirkse. Hessel Schaaf en Jansje
Hendrika Esveld. Franke Roders
en Johanna van Meeteren. Ger-
rit Berghuijs en Christina Veis Heyn.
Overleden Elisabeth Alida Horna,
70 jr., wed. van B. Selleger. Ge
rardus Kam, 80 jr., ongeh. Johan
nes Hermanus Beijers, 72 jr., echtg.
van Wilhelmina Hendrika Pott.
Jannetje Wessels, 37 jr., echtg. van
Stienus van Dijkhuizen. Arnoldus
van Daal, 31 jr., echt. van Louisa
Maria Bruigom. Teunis Haverkamp,
86 jr., wed. van Cornelia Hendiiks.
Matthijs Schimmel, 49 jr. echt. van
Maria Sibilla van Heteren. An-
tonius Johannes Herbold, twee weken.
Leusdeii.
van 6 tot 13 Juni 1913.
Geboren: Johannes zoon van
Hubrecht Dingenis Schrijver en Adriana
Geijp. Frederika, dochter van
Hubrecht Dingenis Schrijver en Adri3na
Geijp
Stoutenburg.
OverledeDNicolaas Spieker, oud
76 j.
Woudenberg.
GeborenAnna Jannetta, dochter
van Jan ran den Brink en Dirkje
Prins. Jakob Huibert zoon van
Gerrit Wolfswinkel en Gerrilje van
de Pol.
Overleden Trijntje Vlastuin, 1 jaar.
Cornelis van der Wiel, weduwnaar
van Wijntje van Ginkel, 84 jaar.
MARKTBERICHT.
AMERSFOORT, 13 Juni 1913.
Tarwe f 0;Rogge f 0.Boekweit f
appelen f0.afO.Peren f af Nieuwe
Aardapp. f 0.a f0.zandaardapp. f2.— a f2.50
Hoendereieren f 4.10 al 4.50 p. 100 st. Bruine
eieren f 4.50 af 5.Grasboter i 1.25 a f 1.40 per kilo
M-ir^arine f 0.— a f0.Zoetem. kaas f0.a f 0
Kippen f 1.a fl 80 Kuikens f0 00 a f 0.00 Piep
kuikens f0.50 a f 1.20 Ganzen f u. f 0.Eenden
f 1a f 1.40 p. st. Jonge f0.a f0.00. Hazen
f 0.a f 0 Wilde konijnen f 0.a f 0.
Tamme f 0.60 a f 1.60 Duiven f0.a f0.paar
Vlagere varkens f 26. - a 34. Varkens export
f 0.a f 0.Zeugen f75.a f420.Biggen
f 12 a 118 Schrammen f 0.a f 0 Vette
koeien f 000.a f 000.Guste koeien f 000.
a f U00.Kalfkoeien f 000.a f 000.Kalf-
vaarzen f 00.a f 00.—Os f 000.a f 000.
Pinkstieren f 000.a f 000.
Aangevoerd waren ongeveer heet. Tarwe,
heet. Rogge. heet. Boekweit. heet.
Appelen. heet. Peren. heet. Kleiaardappe-
len, 50 heet. Zandaardappelen, 180 000stuks Hoen
dereieren. stuks Eendeneieren, 650 kilo
boter, kilo Margarine, Kilo kaas. stuks Vee
14 magere varkens Varkens voor exportslagerijen.
400 biggen 20 zeugen.
KECLAME.
Urinekwalen.
Een der voornaamste verschijnselen tot het
herkennen van aandoeningen der nieren en
blaas levert ons de verandering in het uitzicht
der urine. liet water kan troebel zijn, donker
gekleurd, en bij staan een bezinksel achterlaten,
hetzy wit of rood (gelijkend op stof van bak
steen). Deze verschijnselen wijzen op overvloed
van urinezuur in het bloed en vormen de oor
zaak van rheumatiek, jicht, niersteen.
Overvloedige urineafscheiding, urine helder
als water, schuimend, eiwithoudend, wyzen
op aandoeningen der nieren, welke reeds ver
gevord kunnen zijn.
Voortdurende aandrang, vooral 's nachts, met
branderig gevoel, wjjst op aandoeningen der
blaas en urineleiders. Ook kan druppelsgewijze
loozing en zelfs verstopping der urine kan bloed
bevatten, zand of steentjes.
Alle bovengenoemde verschijnselen duiden
ernstige ziekten der nieren en blaas aan, niet
alleen door de ellende, die zij met zich bren
gen, doch ook door hetgeen u verder te wach
ten staat.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen zijn een speci
aal geneesmiddel voor deze kwalen. Zij bewer
ken, dat de nieren de urinestof, het urinezuur
en het overtollige water uit het bloed afvoe
ren, herstellen zoodoende de geregelde urine-
loozing en nemen den oorsprong van uwe
ziekte weg.
Te Amersfoort verkrijgb. bij de h.b. A. van
de Weg, Langestr. 23, en P. de Zwart, Lah-
gestr. 94. Toezending geschiedt franco na
ontv. v. postwissel a
C f4.75 voor één, of
5^2? f"10.voor zes doozen,
Eischt de echte Foster's
Rugpijn Nieren Pillen,
weigert elke doos, die
niet voorzien is van
nevenstaand handels-
werk. 38
