NIEUWS
Nieuws- en Advertentieblad IÉT
voor de Provincie Utrecht. j|||
Geld Gil waarde in dezen crisis-tijd.
Plaatselijk Nieuws.
EENE MESALLIANCE.
No. 8.
Zaterdag 26 Januari 1918.
47e jaargang.
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG:
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlijke Nummers 5 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrpdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 17. Telephoonn. 09.
ADVERTENTI&N:
Van 16 regels 0.90; iedere reg9l meer 15 Cent.
Giroote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Groote volksgroepen, allen na
melijk, die leven van een vast
loon, zijn door den oorlog en de
economische crisis, die er ver
band mee houdt, in moeielijkheden
geraakt, wijl alles in waarde toe
nam, behalve het geld, zoodat de
koopkracht van hun loon steeds
is verminderd. Met duurtetoeslagen
is daaraan voor een deel tegemoet
gekomen, maar een goede oplos
sing voor dit nijpende geval is er
nog niet, en slechts langzaam zal
die worden gevonden. Immers onze
denkbeelden over geld en waarde
zijn tijdens de oorlogscrisis geducht
aan het schommelen geraakt, en
menig economisch vraagstuk, dat
in den weeldetijd der laatste jaren
vóór Augustus 1914 sliep in de
boeken over staathuishoudkunde,
is nu gewekt en spookt weer in
de hoofden van vóór- en tegen
standers.
Werd onlangs niet bericht, dat
de Vereenigde Staten 't weer eens
willen gaan probeeren met den
dubbelen standaard, en gouden
en zilveren dollars willen aan-
munten in een gewichtsverhouding
van I tot 14. Wat nu ongeveer
met den koers op de markt der
edele metalen overeenkomt, maar
overigens zoo willekeurig is als
elke voor den dubbelen standaard
vastgestelde verhouding tusschen
goud en zilver steeds bleek, tot
nadeel van den staat, die den
dubbelen muntstandaard voerde
En die, naar gelang hij meer goud
of meer zilver gaf aan muntspecie,
dan de marktwaarde aangaf, zijn
metalen geld uitvoeren of ver
smelten zag, en dus om de
te houden voortdurend goud
of zilver aan staven koopen moest,
om ze, met het nadeel van het
koersverschil, opnieuw tot munten
te slaan.
Wie dus meende, dat de prac-
tijk voor goed de onhoudbaarheid
van den dubbelen muntstandaard
bewezen had, ziet nu zijn vergis
sing. ïAlles vloeit®, zeide de oude
Thales van Milete reeds, en zeker
de leer der economisten niet het
minst, al kan het, dat de moderne
Ainerikaansche bimétallisten in
deze crisis het »vergif<r van den
dubbelen standaard slechts als
geneesmiddel bedoelen aan te prij
zen, en niet als voedzame spijs.
Met andere economische denk
beelden is 't al niet anders. Veel
sprake komt er weer over natio
naal vermogen in verschillende
landen. De Duitsche professor
Wolff is dezer dagen opgekomen
tegen de waan-idée in zijn land,
dat de verhoogde cijfers van het
marken-aantal ook vermeerderd
nationaal vermogen zouden be
duiden. De oorlog beteekent overal
economisch verlies, en ook als
bij ons zoowel bet in de spaar
banken belegde kleine, als het
elders belegde groote geldkapitaal
volgens de cijfers schijnt toege
nomen, dan komt dat wijl de ruil
waarde van marken en guldens
nu een heel andere is dan de
ruilwaarde daarvan vóór den oor
log. Wil men aannemen, dat men
gemiddeld tweemaal meer voor
een gulden kocht in het begin van
1914 dan nu, dan kan ons natio
naal vermogen met een vierde
zijn verminderd, terwijl het in
guldens uitgedrukt, met de helft
vermeerderd lijkt.
nen begrijpen het verschil tusschen
geld en vermogen. Geld is enkel
de waardemeter. Wie 1000 gulden
heeft, heeft daaraan enkel iels,
als anderen hem in ruil voor deze
som hun arbeid of de voortbreng
selen van hun arbeid willen leveren.
Waar broodgebrek is, zal de man
met brooden veel gemakkelijker
en voordeeliger ruilen dan de man
met goudstukken. Om die reden
ligt het voor de hand, dat men
in tijden van schaarschte aan geld
veel minder heeft dan menigeen
onderstelt, die in de gelijkmatige
verdeeling van het nationaal geld
kapitaal onder alle burgers heil
waant.
Wat den bezitters van veel geld
een voorsprong geeft, is dat ze
van zeer kleine voorraden koop
waar iets kunnen bemachtigen.
Maar dat is zeer betrekkelijk, om
dat ze het gekochte veel te duur
moeten betalen, en anderen dus
feitelijk de baat hebben. Bovendien
zou 't onmogelijk wezen om zulke
kleine partijen luxe-waar onder
allen te distribueeren, en goed
beschouwd betaalt hij, die zich nu
tegen een onmogelijk hoogen pi ijs
luxe-aankoopen veroorlooft, een
zeer zware, zij 't vrijwillige be
lasting.
circuleerende geldmassa op peil] Wie dat inziet, moet ook kun-
Men verwart te vaak geld met
kapitaal. Omdat men kapitalen
1 gewoonlijk met de geldmaat meet
en als geldsommen berekent, ont
staat die verwarring gemakkelijk
Maar ze oefent daarom op het
denken van velen geen minder
verkeerden invloed uit. Het beetje
munt, dat er in een land is, heeft,
vergeleken althans met het natio
naal vermogen, niet veel te be-
teekenen. Doch al zou, ten koste
van enorm nadeel, dat geld te
verdeelen wezen, het nationaal
vermogen is dat niet. De maat
schappij is een levend organisme,
zoo goed als 't enkele individu, ze
verdraagt allerlei crisistoestanden
en verminkingen, maar zoo min
als een boom of een dier of een
mensch in gelijke deel n verdeeld
worden kan, kan zulks het nationaal
vermogen. Het kan groeien en
vergroeien als b.v. een appelboom,
de vruchten kunnen anders ver
deeld worden dan nu, maar ver-
deeling van het nationaal vermo
gen leidt onvoorwaardelijk tot het
wegsterven van alle economisch
leven.
De vruchten van het nationaal
vermogen kunnen echter anders
verdeeld worden. We zien het al
aan de distributie van allerlei
primaire levensbehoeften als brood,
aardappels, vet. melk, enzoovoorts
tegen lageren prijs dan de pro
ductie ervan vergt. We zien het
aan de uitdeelingen van de steun
comités, aan de stichting van reser
ves van havenarbeiders, en even
tueel ook van andere werklieden.
Komen deze maatregelen op het
oogenblik zooal niet meer op ver-
deeling van, dan toch op uitdeeling
uit het nationaal vermogen, in de
toekomst als de arbeid weer her
vat kan worden, zullen ze zeker
moeten worden bestreden uit be
drijfsbelastingen en dus in min
dering komen van de als nationaal
vermogen zich ophoopende meer
dere waarde de méér-waarde
die de bedrijfsorganisatie aan den
arbeid van den enkeling geeft.
Zonder twijfel zal dan, wanneer
de felle klop van den levensstroom
weer met kracht tot in de uiterste
vertakkingen van het maatschap
pelijk organisme jaagt, ook de
loonschaal weer meer en meer zich
aanpassen aan de rechtmatige be
hoeften van den vast bezoldigde,
hij zij arbeider of ambtenaar.
De Weleerw. Heer C. van Dijk
Kapelaan der parochie van den H.
Franciscus Xaverius alhier is door
den aartsbisschop van Utrecht be
noemd tot pastoor der parochie 11.
Maria Hemelvaart te Assen.
Eindelijk worden de ruines der
indertijd afgebrande zeepfabriek aan
den vlasakkerweg opgeruimd.
De eigenaar die uit spijt dat hem
den wederopbouw geweigerd weid
bouwvallen zooveel jaren liet staan,
denkend het gemeentbestuur daar
door te ergeren is blijkbaar eindelijk
tot beter inzicht gekomen.
Het perceel Kamp-traat no 66
door notaris A. P. Schrö ier j.l.
Woensdagavond in botel de Zwaan"
publiek geveild is voor f8800 overge
gaan aau den heer H. Vicbvoyer te
Rotterdam.
De recblbank te Utrecht beeft
tegen verwachting de apotheker T.
C. V. ter M. toch nog veroordeeld
tot f 10 boete subs. 10 dagen hech
tenis.
De bakker W. M. die zijn kostbaas
bestal kreeg 6 weken gevangenisstraf.
Naar wij vernemen moet naar
aanleiding der invoering van een
kerkelijke hoofdelijke omslag bij een
zeer groot aantal vrijzinnige lidmaten
der Ned Her», gemeente alhier bet
voornemen bestaan om, wanneer bij de
benoeming vau een vierde predikant
met hunne wenschen geen rekening
wordt gehouden, hun lidmaatschap der
Kerk op te zeggen.
De beer de H. ten wieDS nadeel
de vorige week een geslacht varken
werd ontvreemd heeft dit beestje
ir,Ei-crii_,xJE],x,oisr.
«In Godsnaam I" zuchtte Gerard.
De Jodin ging naar binnen en kwam
eenige oogenblikken later, met een
zakje terug, dat zij zeide de bewuste
zes Pestadores te bevatten.
«En Mijnheer vroeg zij, thans
het woord tot Filip richtende.
Mijnheer heeft genoeg voorraad,"
zeide Gerard, terwijl hij het zakje
hij zich stak. Hij knoopte zijn jas
weder toe en zij vertrokken; ditmaal
in de richting van het sociëteitsge
bouw.
Gerard behoorde tot die soort van
lieden, die er geen zwarigheid in zien,
hun' vrienden een blik in hun hart te
gunnen, maar die zorgvuldig den
staat van hunne portemonnaie voor
hen verborgen honden. Met de meeste
openhartigheid had hij Filip deel
genoot gemaakt van zijne amourettes;
maar dat hij zich door een kunst
middel geld verschafte, om niet in de
noodzakelijk te geraken, de beurs van
zijn ga9t aan te spreken, had hij
Filip niet willen zeggen.
Allicht heeft de lezer begrepen, dat
het in bewaring geven van zijn horloge,
een ander doel had, dan het voor
verlies of diefstal te vrijwaren, daar
hij het eenvoudig thuis had kunnen
laten. Het werkelijke doel was, om het
tot onderpand voor eene geldleening
te doen dienen.
De bijnaam van Stinkedores voor
sigaren, van tabak gemaakt, die een
walgelijke lucht verspreidt, is van
algemeene bekendheid. Daar volgens
de Btudenten, het bewuste soort in dat
opzicht het maximum bereikte had
een hunner ter aanduiding van den
verpestenden damp die zij gaven, er
den spaansch klinkenden naam van
Pestadorus aan gegeven; die spoedig
aan de academie burgerrecht verkregen
had. De Jodin was met de benaming
bekend geraakt, en wist dan ook, wat
de vraag naar dat merk te beduiden
had. Op bedekte, voor de omstanders
onverstaanbare wijze, werd de be
geerte, geld ter leen te verkrijgen,
er mede te kennen gegeven. Want
voor de sigaren zelveD, zou niemand
ze kóopenze waren zoo ongeniet
baar, dat een kruier of oppasser, er
eenmaal kennis mede gemaakt heb-
hende, ze niet meer aannemen wilde.
Bij "moeder Troost" zoo als de
studenten, wegens de financieele hulp
die zij bij haar vindeD konden, de
sigaren verkoopster noemden stond
de levering van Pestadores met eene
geldleening in verhand. Zij deed den
j ongelieden voorschotten en wel rente
loos, maar het was eene stilzwijgende
conditie, dat tegen ieder geleend
tientje, een dier Bigaren gekocht werd.
Daar zij ze voor vijftig cents het stuk
in rekening bracht, en de sigaren
haar zoo goed als niets kostten,
maakte zij alzoo op indirecte wijze,
een goede interest van haar geld, en
wel zoo, dat er nooit onaangenaam
heden door ontstaan konden; terwijl
het onderpand zoogenaamdJ~ter
reparatie of in bewaring gegeven
voldoende waarborg voor de terug
betaling opleverde.
In de conventioneele, voor den
oningewijden Filip onverstaanbare
taal, had Gerard alzoo door de vraag
om tien sigaren, honderd gulden voor
sehot op zijn horloge gevraagd. Hij
had zich echter inet zestig tevreden
moeten stelleneen som, die hij, zonder
het noodig te achten er in den winkel
onderzoek naar te doen, volkomen
zeker was, bij de sigaren in 't zakje
te vinden.
Moge de student zich schatten weten
te vergaren, wat kennis aangaat, het
geld dat hij in handen krijgt, blijft
niet lang in zijn bezit.
De sigarenhandelaarster kon er
dan ook staat op maken, dat den
avond van het gemaskerd bal, Gerard
Oudsteen de eenige niet wezen zou,
die Pestadores koopen kwam.
Niettegenstaande haar beweren, was
de voorraad dier sigaren, zoowel als
die van gouden tientjes en muntbil
jetten, groot genoeg om de geheele
academie, de professors inbegrepen,
aan geld te helpen.
Zooals zij verwachtte, maakte menig
student denzelfden omweg als Gerard
en Filip. Het gevolg was, dat het haar
toen zg na het sluiten van den winkel,
hare kas opmaakte, bleek, dat zij een
aardig duitje verdiend had. Risico liep
zij niet, want door de onderpanden,
was zij voldoende gedekt voor haar
uitgeschoten geld. Haar kennis van
goudwaren en edelgesteenten, waar
borgde haar voor overschatting en
het voordoen van valsch voor echt.
Naast den sigarenwinkel was de
deur van 't bovenhuis. Op die deur
j was een plaatje bevestigd, waarop:
'"Weduwe Saffier, in goud- en zilver
werk," te lezen stond. Die cumulatie
want de zoogenaamde «moeder
Troost" van beneden, was diezelfde
Weduwe Safier van boven leverde
geen bezwaar op, daar er van binnen
eene communicatiedeur was, en men
bovendien voor 't bovenhuis schellen
j moest, om toegang te verkrijgen. Even
als aan den sigarenhandel, was aan
dien in gouden en zilveren voorwerpen
een geheimen tak verbonden.
Overtuigd dat niet alleen studenten
om geld verlegen zijn, maar zich die
behoefte eveneens, bij wijlen, bij het
vrouwelijke geslacht doet gevoelen,
was zij boven voor de dames, even
eens «moeder Troost". Die een paar
stuks tafelzilver, een armband, alsan-
derszins bij de Weduwe Saffier bracht,
om er zooals het heette iets aan
te veranderen of te herstellen, was
genoodzaakt, het een of ander te koo
pen, en zoo veel boven de werkelijke
waarde te betalen, dat de gecoaa-
