NIEUWE
"HÉf- Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht. |g|
Gemeenteraad.
No. 10.
Zaterdag 2 Februari 1918.
47e jaargang
verschijnt woensdag en zaterdag:
Amersfosrtsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzonderlijke Nnmmers 5 Cent.
Ingezonden stnkken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever G. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 17. Telephoonn. 69.
AD VERTENTIËN:
Van 16 regels 0.90 j iedere regel meer 15 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Onmiddelijk na de opening der
openbare raadsvergadering van j.l.
Donderdagavond hield de burgemeester
de navolgende rede:
Het was mijne gewoonte om telken
jare in deeerste van onze vergaderingen
een overzicht te geven van de belang
rijkste gebeurtenissen in den levens
loop van onze gemeente. Den Hen
Januari beschikte ik nog niet over de
gewenschte cijfers, thans wel, doch
desniettegenstaande zal ik u er be
trekkelijk weinig noemencijfers
hebben waarde vooral in vergelijking
met die van vorige jaren, en deze, dus
betrekkelijke waarde moet dan wel
verdwijnen, als wij ons in bet geheugen
roepen, hetgeen wij eiken dag als bet
ware in bet afgeloopen jaar zagen,
dat van een vrij verkeer minder dan
ooit kon gesproken wordenvoort
durend konden wij lezen, dat de handel
en het vervoer in een of ander artikel
was verboden, behoudens dan speciaal
te verleenen vergunning, en toen in
het tweede halfjaar de aanvoer van
steenkolen zeer veel te wenschen
begon over te laten, terwijl daarnaast
de brandstof voor explosiemotoren ook
gerantsoeneerd moest worden, konden
wij zien, dat over het geheele land
handel en nijverheid daarvan het
slachtoffer werden.
Elk verbod als bedoeld legde op
nieuw beslag op de kracbteu van de
organen van bet Gemeentebestuur, die
van lieverlede zich een taak zien op
gelegd, waarvan zelfs een ziener niet
zou gedroomd hebben, terwijl naast
die bestaande organen in den lande
een groot aantal Commissies werden
in het leven geroepen, elk bijna met
liet noodige aantal ambtenaren, wier
laak was om de vrije Maatschappij als
het ware in een net te vangenmet
opzet gebruik ik die vergelijking,
omdat men dan bijna tegelijklijdig
denkt aan de mazen van bét net en
ten slotte aan pogingen om door die
rtiazen van het net heen te sluipen.
En waarvoor zeg ik dit dan?
Om deze eenvoudige reden, dat bet
mij, als staande in bet centrum van
een niet onbelangrijk aantal burgers,
eene behoefte is er op te wijzen, dat
op burgerdeugd voortdurend aansla
gen worden gepleegd met het doel
om door die, door de overheid ge
spannen mazen van het net heen te
sluipenwerd in den aanvang van
den oorlog, zoo niet bier bepaald,
dan tocb in andere landen, gesproken
van een »Grooten tijd», bet verdere
verloop van de crisis toonde aan, dat
het «groote» niet bet minst hierin
zich afteekende, dat de groote on
deugden van den mensch zich ver
toonden, dat de bellum omnium con
tra omnes, n.l. de oorlog van allen
tegen allen niet zoover af lag, als
men vermoedelijk in de jaren vóór
1914 wel gedroomd had, zoodat hieruit
de gevolgtrekking valt te maken, dat,
wil men tot eene betere Maatschap
pelijke samenwerking geraken, men
zal beginnen moeten met eene her
vorming van den menscb zelf, van
bet eigen Ik.
U hoort: betgeen ik ia mijne be
trekking heb moeten zien, ontnam
mij helaas al te dikwijls het van den
beginne wèl aanwezige, vertrouwen rn
den evenmenscb, gelukkig, dat daar
tegenover valt te gewagen van een
zich in verschillende klingen open
barend streven om een dieper inzicht
te krijgen in de beteekenis van het
levenzonder eenigszins te kort te
doen aan anderer streven, mag ik
hier wel even aanroeren den voor
Amersfoort toch belangrijken groei
van de Internationale School voor
Wijsbegeerte, welke, zonder ophef
werkende, een tweede reeks Zomer
cursussen, thans in eigen gebouw
gehouden, zag slagen en groote plan
nen ontwierp voor een volgend jaar
Mogen wij de hoop uitspreken, dat
alle pogingen in de richting van die
per levensbezinning, verschillend
van aard nu eenmaal, omdat de
mensch zoo verschillend is met
waardeering Yan eikaars bedoeling
hetgeen aan een eerlijken en zelfs
noodigen strijd niet in den weg
staat mogen slagen en tengevolge
daarvan een jonger geslacht moge
groeien beter dan bet onze, dat ten
slotte misschien in zijn geheel verant
woordelijk is te achten voor deze
wereldramp.
Als ik dan als vanzelf kom te den
ken aan de jeugd in onze Gemeente,
moet mij helaas van het hart dat er
teekenen te over zijn, die wjjzen op
een verwildering, toeneming van bal
dadigheid, ja, van misdrijf; is dit
vanwege de andere veranderingen in
bet Maatschappelijk leven, van des
organisatie van het familieleven, waar
tal van vaders aan het gezin zijn
onttrukken, doordat zij hun plicht
tegenover de natie moeten vervullen
en de moeders daardoor een üog
zwaarder taak hebben, een gevolg ook
van distributiestelsels, die belaas be
slag leggen op de kinderen om een
kaart, een bon, of spijs uit de Cen
trale Keuken machtig te worden?
Gevolg van snoep- en genotzucht?
Gevolg van slechte woningtoestanden?
Wie zal het zeggen, in elk geval zijn
er verschillende factoren in het spel.
Ook hiertegen tracht men zich zoo
goed en zoo kwaad het kan, te wa
penen, maar bet medicijn, al moge
bet goede uilwerking hebben, komt
toch altijd na bet uitbreken van de
ziekte meer dan ooit schijnt de Maat
schappij genoodzaakt te zijn om pro-
phylactisch te werk te gaan, vóór-
zorgen in acht te nemen, eene maat
schappelijke bygiène te beoefenen.
Als een hernieuwing der «Tien
geboden» verschijnt een .manifest»
van de Tuchtunie aan alle ouders in
Nederland, waarbij een beroep op hen
wordt gedaan om paal en perk te
stellen aan de verbastering van de
zeden bij hunne kinderenKlinkt iets
dergelijks niet als een wanhoopskreet?
Ik mag in dit verband niet nalaten
te wijzen op een gebeurtenis, die
misschien meer dan wij ons hadden
kunnen voorstellen, slecht gewerkt
heeft op een gedeelte van de school
jeugd en dat is de bezetting door
militairen gedurende verschillende
maanden van de school aan de Lange
Beekstraat.
Wel werd het gebouw aan de
Coninckstraat ook door deze school
gebruikt, maar de vermindering van
schooluren en, voor vele leerlingen,
de groote afstand van huis, werkten
nadeelig, zoodat ten slotte schoolver
zuim en de vele kwade gevolgen
daarvan toenamen.
Over een reeds genoemde donkere
vlek moet ik even uitweiden, al is zij
bij ons voldoende bekend en al streven
wij er met de meeste kracht naar om
betere toestanden te scheppende
groote woningnood. Ge weet, iD welke
mate die reeds een jaar geleden be
stond, hoe nu dus, als de bevolking
vermeerderde en waarschijnlijk zal
blijven vermeerderen? Op zichzelve
is die toeneming van het aantal in
woners zeker geen slecht teaken, docb
nu laat de keerzijde van da medaille
als met doordringende X-stralen het
eerst zich zien. De inlandscbe bevol
king ging met 559 vooruit (waaronder
206 door overschot van vestiging
boven vertrek), en telt thans 28.774
personen daarnaast zijn er pl. m. 5860
Belgen; in bet Elisabethdorp bij de
Vlasakkers en in het nieuwe dorp
aan de Soesterweg verblijven respec
tievelijk 512 en 149 gezinnen, 112
hebben een woning in de Gemeente
in gebruik en niet minder dan 724
gezinnen hebben hun intrek genomen
bij Amersfoortsche families. Sedert de
laatste zes maanden vermeerderde bet
aantal woningen, door twee of meer
Hollandsche gezinnen betrokken, van
378 tot 423 en deze overbevolking
betreft de kleine perceelen, waar toch
al geen sprake was van te veel ruimte.
Dat van onbewoonde perceelen
zelfs al zijn ze onbewoonbaar ver
klaard vrij wel (nooit sprake is,
behoeft helaas geen betoog. Al zal de
op groote schaal voorgenomen bouw
aan den Woestijgerweg waarmede
zeer spoedig een aanvang zal worden
gemaakt voltooid zijn, dan nog,
durf ik gerust zeggen, zal de woning
nood niet zijn opgeheven.
Van waar deze verzekerdheid kan
men vragen en dan verzoek ik u slechts
mij in gedachten te volgen naar hel
terrein in den zomer van 1915 ge
kocht en toen bekend, als de „Joden
hoek" en hetwelk thans, doorsneden
door een flinken straatweg met ruime
trottoirs, bezet is of weldra zal worden
met fabrieken, die gretig uitzien naar
woongelegenheid voor arbeiders; ook
het verderop gelegen terrein gedeel
telijk onlangs nog aangekocht van bet
St. Pieters en Bloklandsgasthuis en
van het Burgerweeshuis, thans ter
grootte van 80 H.A. in handen
der gemeente, zal vermoedelijk weldra
van aanzien beginnen te veranderen
en, in verbinding gebracht met Wa
terweg en Spoorweg, gelegenheid ge
ven tot uitoefening van Nijverheid.
Waterweg ik hoor reeds smalen
op dat woord, inderdaad een ideaal
is de Eem niet, noch, als brengster
van overstrooming, twee malen in
enkele weken, te spoedig na den
grooten vloed van Januari 1916, in-
plaats van eens in een menschenleef-
tijd, gelijk de traditie scheen toe te
laten, noch als scheepvaarwater, maar
is u wel bekend, dat terwijl de aan
genomen maat voor de vaart op de
Eem was niet boven de 200 ton en
schepen boven de 300, zelfs tegen
de 400 ton werkelijke lading binnen
kwamen?
Ik sprak van Waterweg, van Spoor
weg, zij zijn, zij blijven erl Wat er
was, doch vordween, is onze tramweg;
door paarden getrokken, was de tram
een symbool van den goeden ouden
tijd; velen is zjj van nut geweest,
doch het gemis aan rendabiliteit maak
te een einde aan haar leven.
Verbetering en aanleg van nieuwe
wegen gedeeltelijk ondernomen ter
werkveiscbafling van werk, was overi
gens aan de orde vaD den dag. Ik
noem u de tot standkomiog van de
straat, verbindende den Hoevelaker-
weg met den Heiligenbergerweg met
een gewapend-betonbrug over de
Beek, de voltooiing van het wegen-
complex op de terreinen van Volks
huisvesting II aan de Kiuiskampmet
brug over de Beek bij de Goninck-
straat, de verbetering van den klei
nen Koppelweg. de straataanleg door
het industrieterrein, van den Soester
weg naar de Eemstraat de verharding
va-.i den Ouden Urechtschenweg tot
aan de Emmalaanhet grondwerk
voor de wegen en paden om het
monument door de Belgen opgericht,
welk bouwwerk wel gereed kwam,
docb nog niet aan de Gemeente kon
worden overgedragen. De verbeteiiog
van de Langestraat kon nog wel niet
worden uitgevoerd bij gemis aan ma-
teriraal, terwijl evenmin de onder
handelingen over overneming van
stoepen geëindigd waren, maar het
nauwe gedeelte, waar eertijds de
Roode Toren-Poort stond, werd ver
breed van 6.5 tot 11 meter, terwijl
aldaar nieuwe flinke winkelhuizen
zijn en nog voorden gebouwd. De an
dere sta-in den-weg in de groote ver
binding van Utrecht—Zwolle de Kam-
perbiouenpoort bleef ongestoord,
voortbestaan, hoewel de Gemeente
een stap nader deed in de verkrijging
van eigendom ter plaatse. De toe
gangsweg naar het Station werd ver
beterd en door aanleg van plantsoe
nen verfraaid. Gij ziet er was veel
om handen aan de Afdeeling Publieke
Werken( maar op een van de merk
waardigste werken hebt gij mogelijk
niet eens gelet en daarom juist wil
ik er in het bijzonder uwe aandacht
op vestigen nl. het afbreken van de
eerste der 4 pellers van den Lieve
Vrouwen Toren en het wederopbou-
wen daarvan. Deze werken, voorafge
gaan door den bouw van een reus
achtig stijgerwerk, zijn van den be-
ganen grond af niet te volgen, maar
ik kaD u verzekeren, dat het werk in
alle stilte daarboven verricht door
ieder zonder onderscheid, grootelijks
waardeering verdient.
Het brengen van gronden in cultuur,
tot nu slechts eeoige H.A. grond be-
treilende, werd dit jaar van belang,
omdat er alle aanleiding bestond, ge
let op bet mogelijke stopzetten van
den aanvoer van granen van overzee,
om zooveel mogelijk het eigen land
vruchten te doen voortbrengen; 15 H.A.
grond (werden bebouwd, waarvan 6
H.A. welwillend door particulieren ter
beschikking gesteld; de oogst van de
voornaamste producten bedroeg 100
H.L. bruine boonen en 2800 H.L.
aardappelen.
Deze beschouwingen brengen mij
als van zelf tot het levensmiddelen-
bediijf; moesten aan dit, als uil den
grond gestampt bedrijf, in den aan
vang onvermijdelijk fouten kleven,
met den tijd werd de organisatie beter
de omvang werd steeds grooter; bet
aantal artikelen dat gedistribueerd
werd, groeide aan tot 50, maximum
prijzen weiden gesteld vooi 70 arti
kelen, terwijl bepalingen betreffende
vei koop, aflevering en vervoer werden
vastgesteld voor ongeveer 120 arti
kelen; het toezicht op en het ingrij
pen van overheidswege in den vrijen
handel werd derhalve van steeds meer
beteekenis; gelijken tred daarmee
houdt waarschijnlijk de wensch van
allen, die van nabij, met de leiding
van de distribuliewet zijn betrokken,
dat de tijden, die bedoelde regeleo
naar bet schijnt onvermijdelijk maken,
spoedig verbeteren; liet materieel voor
deel is ongetwijfeld, dat zooveel mo
gelijk ieder het voor zich benoodigde
krijgt docb op de nadoelen, ook op
moreel gebied mag ook wel eens ge
wezen worden, want bet is helaas
maar al te waar, dat jaloeiscbbeid
welig tiert en dat deze aanleiding is
om soms de meest onzinnige praaijes
ten naleele van zijn medeburger of
van de overheid te gelooven, in eik
geval over te vertellen.
Financiëel drukt de uitvoering van
de distributiewet zwaar op de Ge
meente; 1917 wordt er door gedrukt
met een post van ongeveer 140.000
gulden.
De Centrale Keuken in Februari
in enkele dagen in werking gebracht,
had destijds weinig levenskracht in
Augustus beter en grootscher voor
bereid, levert zij thans ten minste
een veel grooter aantal porties af;
in boever zij wel precies haar doel
bereikt, valt nog niet juist aan te
geven, mocht dit wel bet geval wor
den, dan zullen de aanzienlijke som
men aan haar besteed, met te meer
berusting gedragen worden.
Na de uitvoerige discussie bij' de
Gemeente-begrooting behoef ik u
niet te vermoeien met cijfers betref
fende den financieelen toestand van
de Gemeente, die, vergeleken met
zustergemeenten betrekkelijk gunstig
mag genoemd worden, waarbij ik
dan den klemtoón laat vallen op het
woord „betrekkelijk". De steun van
de gasfabriek was ver te zoeken ten
gevolge van de booge prijzen, later
het rantsoeneeren van de gaskolen.
Van het electriciteitsbedrijf valt met
blfjdscbap te vermelden, dat de aan-
sluitingswaarde voor licht vermeer
derde van 353 op 500 K.W. en voor
kracht van 220 op 514 K.W.bet
aantal motoren bedroeg in 1916 82
met 275 P.K., in 1917 132 met 645
P.K.
Dank zij de beschikbaarstelling vau
goedkoopen bouwgrond door het
grondbedrijf viel in onze Gemeente
niet te klagen over werkloosheid in
gunstige tegenstelling (rtet elders. Op
de ai beidsmaikt was de toestand