NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
voor de Provincie Utrecht.
No. 43.
Woensdag 29 Mei 1918.
47e jaargang
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG:
GELD.
DE OORLOG.
BINNENLAND.
Plaatselijk Nieuws.
Amersfoortsche Courant.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 8 maanden 1.
Franco per post door het geheele Rijk 1.15.
Afzond erlijke Nummers 5 Cent.
Ingezonden stukken in te zenden uiterlijk Dinsdag en Vrijdag.
Uitgever O. J. SLOTHOUWER
Bureau: Langestraat 71. Telepboonn. 69.
AOVEHIENTlftN:
Van 16 regelB 0.90; iedere regel meer 15 Cent.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Of er in onze dagen nog een dichter
te vinden zou zijn, die het wagen durft
de rijmklanken zijner minachting te
slingeren naar het beeld van den afgod,
wiens alom vereerde naam boven dit
opstel staat? Die, met profetische ver
heffing boven de slaafscbheid zijner
tijdgenooten, weigert de knie te buigen
voor en reukwerk to brengen op liet
altaar, rondom hetwelk de honderden
millioenen zich met hun huldebewijzen
vtrdringeD. Die in het volle bewustzijn
van zijn vrijheid en van zijn kracht
de onafhankelijkheid der armoede ge
lukkig prijst en toornt over de begeerte
naar het nietig slijk der aarde?
Mocht er nog zulk een poëtische
wijsgeer uit den voortijd bestaan en
aandrang hebben om zijn gedachten
te verspreiden, wij gelooven, dat er
geen rotatiepers noodig zou zijn om
aan de vraag naar afdrukken zijner
geestesproducten te voldoen. De man
zou niet eens worden uitgelachen men
zou hem eenvoudig laten staan met
zijn «praatjes voor de vaak».
Eigenlijk zijn het dat ook. Wie ze
houdt, meent er niemendal van. Den
bezitverzakenden dichter is het geens
zins onverschillig, of zekere papiertjes
in zijn secretaire of in die van zijn
buurman zitten, en wanneer het er op
aan zou komen, een erfenis te ver-
deelen, zou men bespeuren, dat deze
zaak, die hem volgens beginsel eigenlijk
onverschillig moest zijn, toch nog wel
zijm belangstelling gaande maakt.
Wie het geld verachten, hebben het
gewoonlijk niet. Maar die het wel
hebben, gebruiken bet niet altijd zoo,
dat er bet meeste genot en geluk uit
voortvloeien. En wie het begeeren,over
schatten er niet zelden de waarde van.
In geld, zegt men, zit poëzie. Dat
wordt bijv. beweerd, als men iemand
op zijn verjaardag, by onbekendheid
met hetgeen hij reeds heeft of graag
zou willen aanschaffen, een geschenk
in geld geeft, met het verzoek daarvoor
te koopen, wat hem het liefst is, dat
noemen sommigen koud de ware ge
negenheid moet zoo scherpzinnig wezen
dat zij wel weet te ontdekken, welk
voorwerp het meeste genoegen zou
doen. Ook alweer een praatje: om
juiste gevolgtrekkingen te maken,
moet men een voldoend aantal ge
gevens hebben, en als die nu eens niet
te krijgen zijn? Als een patroon een
ondergeschikte, die hem ijverig en
trouw gedurende een lang tijdperk ter
zijde heeft gestaan, eens een bijzonder
blijk van waardeering wil geven, doet
hij dan niet veel verstandiger, hem een
geldsommetja te overhandigen met
bestemming naar welgevallen, dan een
zilveren inktstel, dat gij noch iemand
na hem ooit zal gebruiken, of een
gouden horloge, dat hij zorgvuldig in
een kast zal leggen? Wanneer men
een kunstenaar wil vereeren, wiens
streven en volbrengen in wijden kring
sympathie heeft gewekt, dan wordt
het meer en meer gebruikelijk, dit te
doen door aanbieding van een «enve-
loppe«. Men ziet hierin een bewijs van
achteruitgang: het kiesheidsgevoel ver
mindert bij het publiek, het gevoel van
eigenwaarde bij den artiest, de
vroegere traditioneels lauwerkrans van
edel metaal was daarom zoo goed op
zijn plaats, omdat bij aan niets deed
denken dan aan zijn roem en aan
vereering, en voor geen ander doel te
gebruiken was; 't was zuivere poëzie,
zonder eenige prozaïsche inmenging.
Dat klinkt aardig, maar zegt niets.
De poëzie zit niet in den vorm van bet
geschenk, maar in de gedachte, die
aanbieding bezielt. Zijn beide met
elkander in zekere overeenstemming te
brengen, des te beter. Maar voor het
overige is er niets, waarvan de on
geschiktheid van het geld als hulde-
bewijs blijkt, en alleen zij, die er wat
erg veel van hebben, zullen natuurlijk
in eenigo vermeerdering geen reden
tot buitengewone blijdschap en dank
baarheid hebben.
Poëzie is overal zong De Gene-
stet en zij is ook in stoffelijke voor
werpen. Maar in deze moet men haar
brengen. Gelijk de hand des werkmans
het iuw en vormloos stuk metaal weet
te omsmeden tot een lauwerkrans,
werkt ook de vriendelijke gezindheid
van geven en de levenswijsheid van den
begiftigde de briefjes, die schijfjes ver
tegenwoordigen, om tot een zonneglans
op het levenspad, tot een verfrisschende
regenbui op den dorren akker der
dagelijksche dingen.
Rusland wil geld leenenl
De Russische regeering bereidt
naar de Corriere della Sera verneemt
ten aantal maatregelen voor om het
privaat bezit te herstellen, zoodat de
banken weer hun bedrijf als voorheen
zullen kunnen uitoefenen.
Bij den steeds erger wordenden
noodtoestand van Rusland op econo
misch gebied is dit een volstrekte
noodzakelijkheid geworden. Het ban
kroet van Rusland schijnt onafwend
baar en de regeering meent, dat het
eenige middel om haar land voor zulk
een ramp te bewaren, het uitschrijven
van een buitenlandsche leening is. Zij
is er echter van overtuigd, dat zulks
alleen mogelijk is, wanneer Rusland
de vroegere economische orde met de
daaruit voortvloeiende economische
waarborgen, weder invoert.
18 Mei herdenking in Zwitserland.
De vredesvereeniging teGenève heeft,
ter herdenking van den openingsdag
van de eerste Vredescouferentie, op
18 Mei 1.1. een groote openbare ver
gadering te Genève gehouden, welke
bezocht was door honderden personen,
en waar de voorzitter Louis Favre, en
de heeren Malche, W. Rappard, en
G. Fulliquet luide toegejuichte rede
voeringen hielden.
De volgende motie werd bij accla
matie aangenomen
De Vergadering te Genève bijeen
op 18 Mei 1918 ter herdenking van
deu openingsdag der eerste Vredes
conferentie te 's-Gravenhage;
veroordeelende de leer, dat het ge
weld moet gaan boven bet recht;
zich uitsprekende voor het recht
der volkeren om over eigen lot te
beschikken;
overwegende, dat de tegenwoordige
oorlog is een ooi log tegen den oorlog
prolesteerende tegen de verdekte
pogingen om een vrede tot stand te
brengen, die het geweld zou beloonen
en de onrechtvaardigheid zou bekrach
tigen en aldus nieuwe oorlogen zou
vooibereiden
zendt een broederlijken groet aan
de onderdrukte volkeren en begroet
in President Wilson en in alle anderen
die het recht en de vrijheid verdedigen,
de pionniers voor den Volkerenbond
en voor een nieuwe internationale
rechtsorganisatie gegrond op de samen-
wetking van alle gedemocratiseerde
volkeren en roept de inwoners van
Genève en het geheele Zwitsersche
volk op om mede te werken aan de
verwezenlijking van dit groote ideaal,
op den grondslag zoowel van ver
goeding voor bet begane onrecht als
van het herstel van het recht en de
vrijheid.
Hongersnood óf brood in voldoende
rantsoen.
Onder dit opschrift schrijft de beer
Jac. Ëouma, Jspeciaal arts voor stof-
wisselings- en voedingsziekten in Den
Haag, het volgende in de «Nieuwe Ct.«
Reeds eenige malen is de trom ge
roerd over de quaestie van aardappel
poeder ter vermenging met brood-
graanmeel.
Deze zaak is reeds meer dan een
jaar z. g. in onderzoekzelfs heeft
«Nutricia» goed en deugdelijk brood
bereid van aardappelpoeder met onder
melkpoeder, waar uit de bruikbaarheid
van het aardappelpoeder als brood
grondstof boven allen twijfel is ge
bleken. Door een vermenging van dit
materieel met bijv. 30 pCt. tarwemeel
of dergel. verkrijgt men een brood
grondstof met schitterenden bakaard
en uitstekend van smaak en hoedanig
heid.
Wat de gezondheid betreft is aard
appelpoeder verre te verkiezen boven
aardappelmeel. Alle nuttige bestand-
deelen blijven bewaarden hetdigestie-
proces wordt er door gebaat; aard
appelmeel constipeert bovendien wat
aardappolpoeder niet doet. Op het
gehalte aan 6 pCt. eiwit is reeds meer
malen gewezen, terwijl de opbrengst
van aardappelpoeder die van aard
appelmeel met 30 pCt ovei treft.
Bedenkt wat dit beteekentop 15.000
tons een winst van 4500 tons netto
provenu, dus zooveel als een gewone
American trader ovor zee vervoert.
Helaas, deze goudvink dreigt ons te
ontvliegen door de heerschende anar
chie aan ons Ministerie van Landbouw.
Commissies enz. in het oneindige I
Op Amerika valt niet te rekenen en
op Oekraïne evenmin; wat er komt,
moet als toegift worden beschouwd.
Wat is dan grootscher dan zichzelf
te heipen en dat kan wanneer nu nog
de hand aan den ploeg wordt geslagen.
Nog een paar weken talmen en het
is te laat
Alle fabrieksaardappelen moeten
worden verwerkt tot aardappelpoeder.
Dit kan alleen geschieden in de
buuit van de groeiplaats, daar trans
portmoeilijkheden naar elders onover
komelijk zijn en de zich aldaar be
vindendeaardappelmeelfabrieken voor
zien zijo van waschinrichtingen. De
groote moeilijkheid leveit het drogen;
biervoor zijn deze fabrieken niet in
gericht. Het materiaal hiervoor, de
riflelbuizen, moet uit Duitscbland
komen en is voor het oogenblik vrij
wel onbereikbaar.
Welnu, dan de groote bestaande
droogerijen verplaatst naar de streek
van de aardappelproductie. Waar een
wil is, is een weg; het geldt ons
volksbestaan en onze volksgezondheid.
Het kan, dus het moet; talmt de
Regeering langer met het nemen van
onmiddellijk ingrijpende maatregelen,
dan komt de geheele verantwoorde
lijkheid van broodgebrek en hongers
nood ten laste onzer Regeering en
speciaal van den Minister van Land
bouw enz.
Waar het goudgeld blijft.
Tusscben Ter Apel en Compascuum
zijn eenige gesluierde dames aange
houden, die de grens naar Duitschland
wilden oversteken. De passen waren
goed in orde, doch bij onderzoek bleek,
dat deze dames f 1*200 Nederlandsch
goudgeld trachtteD mee te nemen.
»Nws.«
Spoorwegtarieven.
Naar wij vernemen, gaat de ver
hooging der spoorwegtarieven in met
1 Juli.
De tarieven worden dan even hoog
als verleden zomer dus, 50 pCt. boven
de normale, in vredestijd. De duurdere
zomertarieven zullen vermoedelijk tot
1 October gelden. «N. v. d. D.<r
Reparatie aan schoenen.
Binnenkort kunnen maximumprijzen
worden verwacht voor de schoenen
reparaties.
Reeds wordt dienaangaande overleg
gepleegd met den Nederlandschen Bond
van Schoenmakers.
Kunstbrood.
De firma wed. B. van Doesburg te
Mijdrecht fabriceert een soort kunst
brood, van producten, die de Neder-
landsche bodem bij groote boeveel
heden oplevert.
Welke die producten zijn, is bet
geheim der uitvindster; het smaakt
best zegt de »Tel.«
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Han
delsinformatiebureau van Van der
Graaf Co 's Bureaux voor den Han
del zijn over de afgeloopen week,
eindigende 25 Mei, in Nederland
uitgesproken 9 faillissementen tegen
24 faillissementen in dezelfde week
van het vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met 25 Mei
1918 374 faillissementen tegenover
357 over hetzelfde tijdperk van bet
vorige jaar.
Rupsenplaagl
De omtrek van Roermond wordt
zóó door de rupsen geteisterd, dat de
wegen er als het ware mee bedekt
zijn en de voetgangers genoodzaakt
zijn een omweg te maken.
Aardschokken
Maandagavond ongeveer balfzes is
te Maastricht een hevige trilling waar
genomen.
In sommige huizen vielen zelfs
schilderijen van den muur.
In sommige gebouwen rinkelde aan
den voorkant alles, terwijl aan den
achterkant niets bemerkt werd.
De heer G. J. Buijs heeft be
dankt als lid en voorzitter van het
Bestuur der Vereeniging «Ambachts
school voor Amersfoort en Omstreken».
In diens plaats is benoemd de heer
Ds. J. Visser R. O. G. alhier.
Aan de Universiteit te Amster
dam promoveerde onze stadgenoot
dr. Van der Hoeve. Zijn proefschrift
had ten grondslag het rapport, uil-
gebracht in z'n fuuctie als schoolarts
alhier.
Volgens dit rapport was van onder
voeding hier ter stede geen sprake,
hoewel de crisis wel van invloed is
op zwakkere gestellen.
Zondag jl. trad dr. H. J. Toxo-
peüs voor het eerst te Zaandam op
als predikant der Ev. Luth. Gemeente.
Ds. Drijver uit Haarlem bevestigde
ZEerw.
Door de Kiesvereen. «Amers-
foort's Gemeentebelang» is tegen
Vrijdag a.s. eene vergadering in «Ons
Huis» uitgeschreven. Den leden wordt
er met nadruk op gewezen zonder
geldige redenen niet absent te blijven.
De verkiezingen staan voor de deur
en het staat wel te bezien, dat 't er
warm toe zal gaan. Dus, alle hens
op dek.
Aan onze plaatsgenoote Mej.
J. Baartman kon in de Amersfoort
sche Zweminrichting het diploma als
geoefend zwemster worden uitgereikt.
Het Bestuur dor Vrijz. Dem.
Kiesvereeniging alhier heeft een adres
aan den Gemeenteraad verzonden, het
verzoek behelzende om terug te komen
op hun besluit van 2 Mei jl. waarbij
werd verworpen het oprichten eenei
Gemeentelijke Winkel. Bovengenoemd
Bestuur acht dit in de tegenwoordige
tijdsomstandigheden niet in 't belang
van Amersfoort's burgerij.
De diefstal door inbraak, ge
pleegd in den schoenwinkel van Mej.
de wed. Van Woudenberg aan deo
Zuidsingel is thans gebleken geschied
te zijn door twee militairen.
Bij de bewoners aan den Leus-
derweg circuleert een adres ter intee-
kening om B. en W. dezer gemeenle
te verzoeken ook langs hunne wonin
gen den sproeiwagen deo weg te
doen bevochtigen. Door de vele droogte
heeft men hier ontzettend veel last
van stof.
Het gymnastieklokaal vao de
school in de Beekstraat wordt inge
richt voor een militair tehuis en zal
a.s. Vrijdag officieel als zoodanig
geopend wordeD.