Het tooneelvan een nieuwe tragedie
Een blik op Madrid
Een strijd ver van de basis
Sovjet-Russische plakkaten en tanks
Luchtgevechten boven de huizenzee
der hoofdstad
Waar zijn de geroofde kunstschatten 1
Fantastisch weerkundig
station in de Berner Alpen
Achter een huis verdwijnt de zilveren
vogel om als een wrak neer te komen. De
strijd daar boven is nog steeds niet ten
einde. Nog woedender cirkelen de zilveren
en groene vogels om elkander heen en
stooten op elkaar los. Een vliegtuig valt
bijzonder op. Het is een van die geheim
zinnige nieuwe Sovjet-bommenwerpers.
Dan raakt er weer een van de machines
in het ongereede. Als door den bliksem
hoogte van 3457 meter zou voeren, tevens
verplicht zouden zijn, den bouw van even-
«tueele later te stichten aanvullingsstations
m belangrijke mate financieel te steunen.
Door het hart van den Sphinx
Om verschillende redenen werd de bouw
van een tweede paviljoen, dat men voor
een naburigen bergtop had geprojecteerd,
telkens weer uitgesteld. Toen men einde
lijk besloten had, dat het nieuwe station
op den top van den Sphinx zou komen,
maakte men er bezwaar tegen, dat de
Drie kilometer voor de huizenrijen van
Madrid ligt in de buitenwijk Garabanchel
Bajo in een kleinen tuin een landhuis. Dit
is het eigendom van den eersten president
van de Junta van Burgos, tegenwoordig
generaal van het Spaansche leger, generaal
Cabanella. De „rooden" hebben hier drie
en een halve maand huisgehouden en daar
ziet het huis trouwens naar uit. Geen stuk
van waarde is er in gebleven. Op den
toren van het huis is nu een observatiepost
ingericht. Deze post heeft het nadeel, dat
hij tweehonderd meter voor de batterijen
van het Nationale Leger ligt, die door de
„Rooden" met hun zegen bedacht werden.
Maar wat beduidt dit tegenover den
wijden blik, die men van hieruit over de
hoofdstad van Spanje en de voor haar
muren zich afspelende gevechten heeft?
De silhouetten van Madrid lijken meer
ap die der groote steden uit het Midden
westen van Amerika, dan op de hoofdstad
van één der oudste landen van Europa.
In deze richting ligt de Segovia-brug
waarvan de omtrekken door het glooiende
terrein verborgen blijven. Slechts op een
plaats vertoont de rivier, die als een
natuurlijke grens Madrid in het Zuidwesten
afsluit, zijn donkere schaduw. In deze
rivier weerspiegelen zich de duizend ven
sters van 't kwartier Montana, de grootste
artilleriekazerne van Madrid, waarom
het begin van den burgeroorlog verbitterd
Is gestreden.
Een groote, in lichte kleuren schemeren
de rechthoek zet de lijn voort, het paleis
van de Spaansche koningen. Niet ver van
het Koninklijk Slot ligt de Puerta de Sol,
de Zonnepoort en het middelpunt van
Madrid. Verder naar het Oosten toe zijn
de drie masten van het Radiostation zicht
baar evenals het ministerie van Buiten-
landscne Zaken, de kerk van San Francisco
en het met pijnboom en omzoomde kerkhof
van San Lorenzo.
Het gebouw van de telefoon steekt ver
boven alles uit. Van de observatiepost gaat
zijwaarts de blik naar de Casa de Campo,
een groot met dichte boomgroepen omge
ven park, voor de stad, dat vroeger het
jachtterrein van den koning was en nu een
park voor het volk is geworden.
Dat is het tooneel, waarop zich een der
grootste tragedies van onze dagen, de strijd
tegen het bolsjewisme op Spaanschen
bodem met tot nu toe ongekende hevigheid
afspeelt.
In het buitenland zou vaak den indruk
kunnen ontstaan, dat het bij de gevechten
om Madrid om een volledige omsingeling
der groote stad gaat. Dat is niet het geval.
In het Noorden waar de troep van Mola op
de hoogten van het Quadarramagebergte
en in de nabijheid van Quadalajaras staan,
bevindt zich tot
aan Madrid nog
altijd een speel
ruimte van goed
50 km, die den
bols j ewistischen
verdedigers ook
troep en v er schui-
vingen van iede-
ren omvang mo
gelijk maakt. Alle
moeilijkheden en
niet het minst de
duur van den
oorlog laten zich
hierdoor verkla
ren. Proviand en
mun?tie en alles
wat een te velde
staand leger be
hoeft, moet uit
Sevilla worden
aangevoerd.
5evilla is de basis
van het Madrid-
front. Hier liggen
de reusachtige
ammunitie-fabrie-
ken, hier zijn do
olietanks, de
middelen-
Slechts een enkele weg voert naar
Sevilla, die voor het militaire transport
in aanmerking komt. Maar in Sevilla is
generaal Queipo de Llano commandant;
aan hem is het te danken, dat een groot
aantal zware vrachtauto's klaar staan om
het front van Madrid van het aüernoo-
digste te voorzien.
Enkele uren na het innemen van het ten
Zuiden van Madrid gelegen vliegveld
Getafe moesten de Spaansche troepen
plakkaten van de huizen verwijderen,
langs de route van de naar het front ver
trekkende bataljons.
Op den achtergrond der aanplakbiljetten
waren tanks en de monden van vèrdragend
geschut, aan horizon rood gekleurde vlieg
tuigen zichtbaar.
De beteekenis van deze biljetten begreep
men echter pas, als men de andere helft
had bekeken.
weken, toen de nationale troepen n;
Madrid marcheerden.
Weken geleden was men nog verbaasd
een Sovjet-Russische tank te zien toen de
rooden bij Torrejon de Velasco een onver-
wachten aanval op de flank van de naar
Madrid oprukkende colonne van generaal
Varia waagden.
Er volgde in het holst van den nacht een
verwoed gevecht waarin de aanvallers ten
slotte het onderspit dolven. De tank werd
buitgemaakt en aan een nauwkeurig onder
zoek onderworpen. Alle gebruiksaanwijzin
gen naast de hefboomen, alle opschriften
over herkomst, en ouderdom op de patroon
hulzen bleken in het Russisch te zijn ge
steld; twijfel over de herkomst van deze
oorlogsmachines kon dus niet meer be
staan. Dat was eenige weken gleden. Sinds
dien heben de bewijzen van Sovjet-Rus
sische inmenging zich opgehoopt.
getroffen gaat plotseling een der kleine
bommenwerpers op den neus staan en stort
wentelend ter aarde.
Driehonderd meter boven de aarde
springt de piloot uit de machine, de para
chute opent zich, een gunstige wind drijft
hem over de loopgraven van de nationale
troepen weg, naar de huizenzee van
Madrid.
Vele kerken, musea en kloosters, evenals
kunstschatten van iedere soort zijn sinds
het uitbreken van den burgeroorlog in Juli
verwoest geworden. Vooral in Toledo heb
ben de rooden op schandelijke wijze huis
gehouden. Of men door de zalen van het
museum Santa Cruz, door het klooster
Conception of door het paleis loopt, men
- aanblik niet verdragen. Niet één
u^kRderij, dat niet beschadigd is, niet één
waarvan niet het hoofd van den romp is
geslagen, geen altaar, dat niet geplunderd
is, geen standbeeld, waarvan niet de neus
en ooren zijn afgeslagen. De cathedraal van
Toledo heeft den bijbel van San Louis, één
van de kostbaarste bijbels der aarde, ver
loren en den mantel van de jonkvrouw van
Sagrario, die met 150.000 parels bestikt
was. Misschien zijn al deze schatten naar
Sovjet-Rusland gevoerd.
Tegenover dit „leger", als hoedanig de
Rooden hun miliciens op het papier voor
stelden, stond in plastische duidelijkheid
een reusachtig zwijn. Op zijn kop zat
scheef een generaalspet en dicht bij zijn
linkerachterpoot hing een degen. Hierdoor
werd het nationale leger dus afgebeeld. Als
eenige tekst droeg het plakkaat de woor
den: „No parasan" ze komen er niet
door! Wat zooveel wil zeggen als: „Nooit
zullen ze ons Madrid ontnemen!"
Spanje en de kenners van Spanje die
deze prent zagen, wisten dat het niet
Spaansch was, niet de Spaansche denk
wijze, dat was Sovjet-Rusland, En dat was
juist, want zelfs in de snit van de jassen
der marcheerende soldaten was het Sovjet-
Russische model te herkennen. Zoo is het
met alles, wat men van de rooden te zien
krijgt. Thans nog meer dan voor een paar
Een eskader van vijf bommenwerpers
cirkelt boven Madrid. Ze vliegen in twee
groepen. Vele honderden meters hooger
cirkelen de jagers, negen in aantal. Daar
vallen van het eerste vliegtuig en dadelijk
daarop van de overige, kleine zwarte voor
werpen bommen!
Binnen een minuut vallen er twintig
bommen naar beneden. Het eenige,
het vreeselijke van dezen aanblik
ligt hierin, dat duizenden menschen in de
straten en huizen van Madrid dit beleven.
Plotseling schieten uit de wolken vier
toestellen. Ze zijn helgroen geschilderd, op
hun vleugels steken banden af als versch
bloed roode tweedekkers. Vliegtuigen
der nationalen jagen er achter aan. Zoo
veel kan men vaststellen, dat er nu daar
boven meer vliegtuigen der Bolsjewisten
zijn dan van de nationalisten. Het zijn
snelle toestellen van een type, dat men
aan het front nog nooit gezien heeft; ze
zien er volkomen frisch en nieuw uit. Op
eens breekt een toestel door 't wolkendek
heen in een wilde glijvlucht. De machine
staat bijna op de propeller, ze schijnt af te
glijden. Dit glijden is echter geen manoeu
vre van den piloot doch een doodelijke val.
In de lift naar den top van de
„Sphinx".
Een stout plan wordt werke
lijkheid!
In de Berner Alpen, niet ver
van het Jungfraujoch zal een
merkwaardige nieuwe sensatie
voor de hoogtoeristen ontstaan
De top van den „Sphinx" die
tot dusverre evenals haar
naamgenoote in het Egypti
sche woestijnzand in een waas
van geheimzinnigheid gehuld
bleef, zal door het menscho-
lijk vernuft voor het toerisme
toegankelijk worden gemaakt.
Niet alleen de wetenschappelijke wereld
kent tegenwoordig het instituut voor
Alpenonderzoek op het Jungfraujoch, dat
in de jaren van zijn bestaan menig atmos
ferisch raadsel tot klaarheid heeft weten
te brengen. Hoog in de wereld van de
eeuwige sneeuw is het werkzaam, boven
Links boven!
De koude nachten in het gebergte rond
Madrid zijn hard voor de troepen. Geen
wonder, dat men niet gul met dekens is en
ook zakken als dekking voor lief neemt.
Reshts boven!
Een bewijs voor de inmenging van Sovjet-
Rusland in Spanje: een buitgemaakte
Russische tank.
Mi d d en i
De troepen van Franco bij het maken van
loopgraven.
Links t
Een machinegewercnnest van de troepen
van Franco hij Getafe, de vlieghaven van
Madrid.
de blauwachtige ijstongen, die hier, als
welhaast nergens ter wereld, in het mat-
groen van de bergen van het Berner Ober
land neerhangen. 3457 meter hoog ligt dit
station, dat tegenwoordig niet alleen door
specialisten voor bloed- en stralenonder-
zoek, door meteorologen en geografen be
zocht wordt, doch dat jaarlijks duizenden
toeristen trekt, die hier komen genieten
van het onvergelijkelijke uitzicht over het
berglandschap.
De kosmische stralen worden hier vijf
anaal zoo sterk opgevangen als in het dal.
De grens, waarop het menschelljk bloed
met zuurstof verzadigd is, is hier reeds zoo
laag gedaald, dat men eerst een zekeren
aanpassingstij d noodig heeft om het hier te
kunnen uithouden.
En toch was dit station van het dunne
bloed, zooals men het instituut op het
Jungfraujoch heeft genoemd, slechts een
begin, een étappe. Want toen men veertig
jaar geleden voor het eerst over de stich
ting van een dergelijk instituut begon te
denken, werd in de contracten een Bepa
ling opgenomen, volgens welke de onder
nemers die de baan bouwden, welke tot een
gladde, betooverend schoone helling van
den berg door een daartegenaan gebouwde
baan zou worden ontsierd.
Men moest dus naar een andere methode
uitzien, om deze moeilijkheid te ontgaan.
Thans is er een Sphinx A.G. Jungfraujoch
opgericht (in den zomer van 1936) en zijn
de plannen volgens ontwerp van den archi
tect F. Fahrni-Thun en Ir. Beetsehen-Mei-
ringen gereed. De plannen zijn zoo fantas
tisch, dat ze op het eerste gezicht onwaar
schijnlijk lijken. In den loop van den win
ter dringt men namelijk, uitgaande van het
gebouw van het meteorologisch instituut,
vanwaar reeds een begin was gemaakt met
een horizontalen gang door den Sphinx,
tot in het hart van den berg door. De gang
wordt zoover geboord, dat hij precies onder
den top van den Sphinx ligt. Van hieruit
boort men dan recht naar boven, 110 meter
omhoog, om juist bij den. top uit
Hoogteensajt^n^'gnoo-
pen,""die tegen een geringe vergoeding de
toeristen naar het meteorologisch station
zal brengen, det op den top van den Sphinx
twee verdiepingen hoog verrijst. Het „par
terre-lokaal" is voor de bezoekers bestemd,
die het onvergelijkelijke uitzicht over het
berglandschap ook dan zullen kunnen ge
nieten, wanneer het station Jungfraujoch
zooals soms het geval is in dichte
nevelen is gehuld, terwijl de eerste en
tweede verdieping voor meteorologische
waarnemingen zullen worden ingericht.
Men bereikt op deze wijze dus een twee
ledig doel: de wetenschap krijgt de be-
schikkking over een nieuw instituut van
internationale beteekenis. De gewone toe
rist krijgt hier een hoogtesensatie zonder
weerga te genieten.
De belasterde Sphinx.
De knallen van het ontbrandende dyna
miet, die donderend door het dal van den
Sphinx weerklonken, hebben eenige ang
stige bezoekers blijkbaar den schrik om
het hart gejaagd en aanleiding gegeven tot
de dolste geruchten. Zoo liep het verhaal
dat in de groote Fransche bladen in
allen ernst is gepubliceerd dat Zwitser
land van den Sphinx een het geheele land
beheerschend fort maakte, uitgerust met
geschut, dat een draagwijdte van 200 km
zou hebben; dat hier straleninstallaties
werden aangelegd, o- -ijandelijke vliegers
te beletten over Zw seh grondgebied te
vliegen,
EEN MOEILIJKE TELLING.
Terwijl de vraag, hoeveel sterren er aan
hetr firmament staan, allang door de weten
schap is opgelost, hebben de medici eerst
thans het moeilijke vraagstuk opgelost,
hoeveel haren een mensch gemiddeld op
het hoofd heeft. Doch ook dit was de
wetenschap nog niet voldoende.
Dr. A. L. MacKinney van het Bosch
bouwkundig Proefstation te AsheviUe in
den staat North-Carolina, heeft het onder
nomen om alle naalden van twee oude
goede sparren te gaan tellen. Voor zijn
genoegen deed hij dit we) is waar niet,
het ging er namelijk om. Vest te stellen,
in welke verhouding het aantal naalden
van een boom tot zijn houtproductie staat.
De beide sparren, die Dr. MacKinney
telde, waren 68 jaar oud; de een was 21
meter hoog, terwij) de maximumdoorsnede
van den stam 30 c.m. bedroeg en de boom
van den ondersten tak tot aah de top 10.4
meter mat. De andere had een hoogte van
20.7 m., een stam doorsnede van 25 c.m. en
mat van den ondersten tak tot aan den
top 5.1 meter. De telling leverde als resul
taat op voor den eersten boom 325.000
naalden, voor den tweeden_ 30.000 naalden.
Spar nr. 1 had bijna 4000~ vierkante voet
naaldoppervlakte, met zijn naalden zou
men den vloer van 25 normale kamers
hebben hunnen bedekken, naast elkaar ge
legd zouden ze een looper van 24 km.
lengte hebben gevormd
