Amersfoort en Omstreken.
1873.
No. 103.
VOOR
Zaterdag* 13 December.
Uitgever: A. M. SLOTHOUWER,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie-middelen voor Amersfoort.
WEEKBLAD
Kt Blad verschijnt des Zaterdags namiddag.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden ƒ0,75.
Franco door het geheele Rijk0,85.
Afzonderlijke nummer7Cent.
Boekhandelaren en Postdirecteuren nemen bestellingen aan.
TE AMERSFOORT.
Advertentiën van 15 regels0,50.
Iedere regel meer0,10.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in
persoon bezorgd0,25.
"Winterdienst aangevangen 1 November 18*73.
Vertrek van Amersfoort naar Utrecht:
NEDEBLANDSCHE CENTR AAL-SPOOR WEG.
7,55 (Zaterdags) aank. Utrecht 8,30 Amsterdam 9,35, Rotterdam 9,50, 's Hage 9,55.
i ct ÏO IE ÏO (1:
Vertrek van Amersfoort naar Zwolle
9,45
11,4 (sueltr.)
2.17
4.18
8,12
10,25
11,32
3,2
5,—
8,50
12,—
a
12,15
0
12,25,
12,30
0
12,40
0
12,50.
4,25
r
4,35
0
4,45.
7,35
n
7.45
n
7,55.
10,-
w
10,15
V
10,20.
DILIGENCEDIEKST OP MAABSBEBGEN.
Uit Amersfoort 6,30 's morgens op de trein van 8,41 naar Arnhem (aank. 9,50) en
trein 7,51 naar Utrecht (aank. 8,35) en Amsterdam (aank. 9,35). Voort3 'snam. 2,30
op trein 4,9 naar Arnhem (aank. 5,15).
Uit Maarsbergen 10,10 's morgens na aank. der trein die 9,25 en 8,16 s avonds
na aank. der trein die 7,25 uit Arnhem vertrekt.
9,1 vertr. v. Utrecht 8,25 aank. Zwolle 10,55 Groningen 1,50 Leeuwarden 1.57.
9,47 (sneltr.) 9,20 11,8 1,50 1,57.
1.34 j, 12,45 4,10 8,50 8,25.
6,11 (sneltr.) 5,45 7.40 10,- 10,—.
8.56 0 8,15 10,50
DILIGENCEDIENST J. FLOOR OP AMSTERDAM.
Vertrek van Amersfoort 1,30 our nam., van Soestdijk 2,30 uur, van Baarn S
uur, Eemnes 3,30 uur, aank. Amsterdam 6 uur.
Vertrek van Amsterdam 8,30 uur voorm., aank. te Amersfoort 1 uur nam.
DILIGENCEDIENST OP BARNEVELD.
Uit Barneveld vertrek 7,45 's morgens op trein |9,45 naar Utrecht en trein 9,47
naar Zwolle.
Uit Amersfoort vertrek 6,30 's avonds na aank. der trein 6,11 uit Utrecht.
LOOS ÜLÜRIM.
Terwijl in de vorige week de geest van St.
Nikolaas veler harten en beurzen opende
voor de hoop des vaderlands, is ook die geest
van den ouden bisschop vaardig geworden
over den Heer van Nispen. Hij heeft ook
eens .gereden"; maar daarbij het voorbeeld
gevolgd van den patroon van het feest, die,
alvorens te geven, eerst onderzoekt >wie de
koek verdient en wie de gard." Wie nu de
koek van den Heer van Nispen gekregen
heeft weten wij niet, maar wel, dat de gard
is ten deel gevallen aan de leerlingen van
onze middelbare scholeu.
Arme jongens! Te vergeefs heeft de heer
Fabius een lans voor u gebroken; te vergeefs
is zijn hartelijk woord even hartelijk toege
juicht. Onverbiddelijk blijft de uitspraak:
Gij zijt een ordelooze immorele troep. Ja,
als hij wilde of durfde of mocht, zou de heer
van Nispen nog wel een ander boekje van u
kunnen open doen; dan zou hij ook bewijzen
wat hij zegt en man en paard noemen.
Troost u evenwel hiermede, dat de schuld
ook volgens uw gestrengen tuchtmeester
niet aan u ligt. Gij zijt bedorven door uw
leeraren, zij door den verpestenden geest van
onze eeuw, enten slotte is eigenlijk
die leelijke Darwin van alles de schuld.
Maar in ernst, want de zaak verdient ern
stig behandeld te worden; zelden heeft in
ons parlement de bekrompenheid en de on
kunde zich zoo naakt vertoond als geduren
de het debat over de begrooting van Binn.
zaken, afdeeling onderwijs.
Daar staat de heer van Nispen: Na zich
zeiven welwillend een brevet van zedelijken
ernst en vaderlandsliefde uitgereikt, en zich,
daarmede gewapend, op een positief-christe-
lijk voetstuk geplaatst te hebben, slingert hij
zijn banvloek tegen het miudelb. onderwijs.
»De Hoogere Burgerscholen zijn bezig
deugnieten te vormen; haar leerlingen zijn
een ordelooze immorele troep." Alzoo de
heer van Nispen. En waarop steunt die be
schuldiging? Natuurlijk op feiten. Ziehier
een kort résumé.
1°. De heer van der Kulk heeft ergens in
den Tjjdspiegel gezegd, dat het modernisme
in het onderwijs is doorgedrongen.
2°. De heer Limburg Brouwer (die er ze
ker nooit vaa gedroomd heeft, dat er van die
zjjde tegen hem geknipoogd zou worden)
heeft in deji Spectator aangetoond, dat de
moderne richting veld wint tot ondermij-
mjjning van Godsdienst en Kerk.
3°. De boeken, die op de scholen gebruikt
wordenhebben een anti-godsdienstige
strekking. En
4°. (last not least) De heer van Nispen
is in het bezit van 30 brieven (hij zal noch
schrijver noch plaats aanduiden; dat ware
schending van vertrouwen)vol met klach
ten over de ongodsdienstige strekking van
het staatsonderwijs. Zoo schijnt o. a. uit die
brieven te blijken, dat de jongens der H.
Burgerscholen vloeken en elkander schuine
aardigheden vertellen.
Het spreekt van zelf, dat het ons doel niet
zijn kan deze zoogenaamde feiten te weer
leggen. De opsomming er van is trouwens
welsprekend genoeg.
Natuurlijk werd de heer v. N. bij het de
bat, dat over zijn thesis" ontstond, door de
vrienden niet in den steek gelatenzoo ook
niet door onzen afgevaardigde van Loon.
Wij moeten erkenneu, dat de rede van
dien heer nog de kroon spant boven die van
van Nispen. De heer van Loon is der weten
schap niet ongenegen. (Hoe goedig van zulk
een groot man, om de wetenschap eerst wat
tegenover hem op haar gemak te zetten, voor
hij met haar afrekend!). En dus gaat ook
het ouderwijs hem ter harte. Alleeu het na
tuurkundig onderwijs is hem een steen des
aanstoots.
Om dit punt draait nu verder voor een
gedeelte het debat, en is vooral merkwaar
dig daar, waar Darwins leer door de hoofden
der ckristelijk-nationalen spookt. En juist
die deelen van het debat, meer nog dan de
hardhandige aanval van v. Nispen, lokken
bij ons de beweering uit, dat het clericale
kamp in de Kamer zelden jammerlijker ver
tooning heeft opgeleverd. Het is treurig in
'slands vergaderzaal een afgevaardigde een
groot deel van onze jongelingschap te hoo-
ren lastereu om de, nog onbewezen, schuld
van enkelenmaar het is droeviger mannen
met bet hoogste mandaat bekleed de meest
doorslaande bewijzen te hooren geven van
onkunde; hen op een toon van gezag den
staf te hooren breken over een wetenschap
pelijk stelsel, waarvan enkele slecht begre
pen brokstukken hun schrik hebben aange
jaagd.
Yelen weten van Darwin weinig meer, dan
dat hij leeraart dat de mensch van den aap
afstamt; en dat is hun niet euvel te duiden,
wanneer zij in woord en schrift herhaalde
lijk op tegenstellingen onthaald worden als
deze»Met Christus uit God of met Darwin
uit een aap!" (Zoo en vast) of deze: »De
opleiding tot aapmenschen is niet te veree
nigen met die tot zedelijke menschen" (van
Nispen). Maar vertegenwoordigers des lands
moesten beter weten; weten, dat een leven
van rustelooze studie en waarneming recht
geeft op iets beters dan een beoordeeling uit
de hoogte, die eenvoudig de resultaten van
die studie als .onbekookt" kenschetst of met
een halm »Het Darwinisme vernedert de
wetenschap" haar den rug toewendt. Zij
moesten daarenboven weten, dat het niet de
leer van Darwin is, dat de mensch van den
aap afstamt, en dat, al ware dat zoo, het on
ridderlijk is de goê gemeente te leeren een
kruis te slaan bij het hooren van den naam
eens mans, wiens genie zij zei ven niet in staat
zijn te begrijpen, veel minder te waardeeren.
En onze jongens? Zal de Christelijke
geest, die er volgens van Nispen uitgedoceerd
werd, door zijn terechtwijzing in hen weêr-
keeren? Als het de geest van liefde en ver
draagzaamheid is, die hij aankweekt, geloo-
ven en hopen wij het niet.
Laten de HH. clericalen, positief-christe-
lijken, of hoe zij zich noemen mogen, niet
vergeten, dat hun plaatsen eenmaal door an
deren zullen bezet worden, dat er onder de
jongelieden, die door hen verguisd worden,
stellig en zeker aanstaande staatslieden
schuilen (en dat zelfs Amersfoort niet altijd
van Loon's naar de Kamer zal zenden). Hoe
zullen zij dan eerbied kunnen verwachten
voor beginselen, die zij zeiven hatelijk ge
maakt hebben.
De gard, het St. Nicolaasgescbenk van
den heer v. Nispen, kon voor onze jongens
wel eens bet vaandel worden, waaronder zij
eenmaal in het veld zullen verschijnen.
Denkt aan de geuzen!
KENNISGEVING.
De Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort,
Gelet op art. 265 der gemeentewet,
Doen te weten, dat het 2de aanvullings
kohier der plaatselijke directe belasting
(Hoofdelijke Omslag) over het dienstjaar
1873 door den Raad is vastgesteld en gedu
rende acht dagen, te rekenen van heden, alle
werkdagen 'svoormiddags van 10 tot 1 uur
des namiddags, op de Secretarie der gemeen
te voor eenieder ter lezing zal liggen.
Amersfoort, den 10. December 1873.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris De Burgemeeter,
W. L. SCHELTUS. A. G. WIJERS.
AMERSFOORT, 12 DECEMBER 1873.
De Minister van Oorlog heeft het onder-
Bcheidingsteeken van XVjarige getrouwe
dienstvervulliug als officier bij het Ned, leger
