Amersfoort en Omstreken.
PIUS IX.
1878.
No. 321.
VOOR
Vrijdag' 15 Februari.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
Uren van vertrek der algemeene Communicatie-middel en voor Amersfoort.
Winterdienst, geopend 15 October 1877.
Nederlandsche Centraal-Spoorweg.
Ooster-spoorweg.
Overzicht der week.
BUITENLAND.
WEEKBLAD
Dit Llnd verschijnt (les Vrijdags namiddags.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden 0,75.
Fianco door het geheclc Rijk0,85.
■A f«mderlijkc nummers10 Cent.
B ekhandelarcn en Postdirecteuren nemen bestellingen aan
te Amersfoort.
Avdertcnticn van 15 regelsƒ0,50.
Iedere regel meer0,07.
Grootc letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen door den belanghebbende in persoon
bezorgd0,25.
Naar Utrecht: Aankomst te
Vertr. Amersfoort Utrecht Rottcrd. 'sHage Arnhem
7,10 (alleen Zat.) 8,— 9,40 9,45 9,55
9,18 10,— 11,25 11,40 12,25
11,6 (le. en 2c. kl.) 11,35 12,45 1,— 2,10
2,28 3,15 4,45 5,— 5,23
5,47 6,23 7,20 7,32 9,45
8,23 9,— 10,17 10,25
Naar Zwolle:
Vertr. Amersfoort
9,1
9,45
1,36
6,13 (le en 2e kl.)
8,59
Zwolle
10,56
11,10
4,10
7,45
10,55
Aankomst te
Leeuwarden Groningen
2,—
2,—
8,25
10,14
2,6
2,6
8,5
10,5
Naar Hilversum: Aankomst te
Vertr. Amersfoort Baaru Hilversum Utrecht Amsterd.
Postwagendienst (Onderneming A, Schimmel) tusschen Amersfoort en Maarsbergen.
Van Amersfoort 's morgens te 7 en 's namiddags te 2,30 uur.
Van Maarsbergen 's morgens te 9,43 en 's avonds na aankomst van den laatsten trein.
8,35
9,20
11,15
1,30
2,40
5,45
8,30
8,48
9,35
11,31
14,6
2,56
6,1
8,46
8,57
9,46
11,41
1,56
3,6
6,11
8,56
9,33
11,39
1,20
3,42
3,42
8,2
9,22
9,32
10,33
12,17
2,44
3,42
7,—
9,41
Naar Zutphci:Aankomst te
(V. Banrn) V. Amcrsf. Barnevcld Apeldoorn Zntphen
8,21
9,30
1,11
3,42
5,56
8,42
10,58
8,39
9,47
1,27
3,54
6,12
9,3
11,10
8,59
10,5
1,47
0,30
9,24
9,31
10,37
2,20
7,1
9,59
9,54
10,56
2,42
7,20
10,23
Het is alsof eene geschiedkundige tijd
ruimte zich begint af te sluiten en een
nieuwe zich te vormen. Ontviel aan
Frankrijk in het vorig jaar Thiers, de
man die bij uitstek de geschiedenis van
dit land in de laatste tijden vertegen
woordigde en van zijn tegenwoordigen
toestand de grondlegger is, niet lang ge
leden stierf de eerste koning van Italië
nieuwe toestanden in Frankrijk, nieuwe
plannen voor Italië.
En terwijl we daar in het oosten het
rijk van Osman zien ineenstorten, een val
die men vroeger meende dat vóór alle
dingen moest worden voorkomen of
het zoude met Oostenrijk gedaan zijn,
een val die na de zoowel bekende als
toenmaals geheime en nog voor een deel
onbekende akten van het congres van
Weenenini8i5 en na het onrechtvaar
dig en onstaatkundig tractaat van Parijs
in 1857, voor zeer langen tijd verschoven
scheen aan hem die de geschiedenis lou
ter als een opeenstapeling van feiten, na
men en jaartallen opvat, op die slechts op
de berekeningen der diplomaten let, zon
der de levende voorwerpen dier berekenin
gen, nl. de volken met hunne behoeften,
scherp in 't oog te houden terwijl onze
blikken, zeggen we, op die gebeurtenis
FEUILLJETON.
I.
Giovanni Maria, graaf van Mastaï Fer-
retti werd geboren te Sinigaglia, in de
provincie Urbino en Pesaro, den 13 Mei
1792. Hij werd den 16 Juli 1846 tot paus
gekozen, nam als zoodanig den naam
aan van Pius, den negenden van dien
naam, en stierf op den 7 Februari 1878,
ten 58/4 ure des namiddagsdus op zijn
85ste jaar na eene regering van 32 jaren.
Hij ontving zijn eerste opleiding in het
collegium Volterre en trad opzijn i8<k
jaar in de pausselijke garde van zijn
bloedverwant Pius VII. Eene zenuwziek
te evenwel maakte hem ongeschikt voor
den militairen standhij leed in dien tijd
aan vallende ziektehij trad in den gees
telijken stand.
Na zijne theologische studiën en de di
rectie van een weeshuis werd hij in 1818
tot priester gewijd.
Hij begaf zich op eene missie naar
Chili; daarvan teruggekeerd werd hij
gevestigd zijn, schiet alweder een nieuwe
vuurstraal langs den staatkundigen he
mel, encore une étoile qui filePius IX
heeft het tijdelijke met het eeuwige ver
wisseld. De ruimte in ons overzicht ge
doogt niet dat we zijn leven uitvoerig na
gaan we verwijzen onze lezers naar het
feuilleton; toch veroorloven we ons een
enkele vraag.
Is de clericale politiek onder dezen
paus »auf derSpitze getrieben" zooals de
Duitschers het noemen, wordt deze voor
malige vorst door een Veuillot en de zij
nen als »de eenige man op aarde" getee-
kend, is het den ultra's gelukt onder de
zen paus al die punten in de Kerk door te
drijven, welker verkrijging tot nog toe
slechts als in een schemer door hen ge
droomd werd, ja, wordt door Veuillot
zelfs reeds op een pasklaren opvolger in
den geest van dezen publicist gewe
zen Velen, Katholieken zoowel als
anderen, vragen zich af: heeft de politiek
van aanval tegen den Staat thans een
einde genomen, of gaan we een nieuw
tijdvak van strijd te gemoet? Het concla
ve zal ons daarop spoedig het antwoord
geven.
Volgens een kort testament van Pius
moet het conclave (de samenkomst der
kardinalen tot verkiezing van een nieu
wen paus) te Rome samenkomen. De je
zuïeten partij verkiest Malta, omdat in
door Leo XII benoemd tot bisschop van
Spoleto en later door Gregorius XVI
overgeplaatst naar het bisdom Imola.
Acht jaar later benoemde Gregorius
hem tot kardinaal in petto, terwijl hij tot
kardinaal werd benoemd na het conclave
van 14 December 1840. Hij trad als zoo
danig in het collegium Sacrum en werd
in 1846 (16 Juni) na den dood van Grego
rius tot paus gekozen.
Tijdens zijne verkiezing waren onder
de kardinalen die het collegie vormden,
twee stroomingen krachtig werkzaam;
de eene partij wilde naar de middeleeu
wen terug, haar candidaat was kardinaal
Lambruschinide andere wenschte met
den tijd mede en vooruit te gaan, zij
werkte voor den kardinaal Gizzi. De
strijd werd zoo hevig dat men besloot op
aanraden van pater Ventura, generaal
van de orde der theatijnen een neutraal
persoonbuiten de partijen te kiezen
zijn vriend Jan van Mastaï was de aange
wezen persoon.
De geschiedenis der regering van Pius
IX kan gevoegelijk verdeeld worden in
twee tijdvakken; het eerste loopt van
1846 tot 1859; het tweede van 1859 tot
het eerste geval, de bestaande toestanden
in Italië volgens hare meening zouden
worden erkendkoning Humbert toch
heeft op zich genomen het conclave met
zijn troepen te beschermen. Maar Frank
rijk schijnt verklaard te hebben dat het
niemand als paus zoude beschouwen die
buiten Rome gekozen werddeze krasse
uiting en het testament van Pius, hebben
op de geestelijke heeren veel indruk ge
maakt. Onder de kardinalen is beslo
ten - maar niet dan na hevigen strijd,
zoodat zelfs de woorden Kerkelijke
scheuring vernomen werder, en slechts
met drie stemmen meerderheid dat
het conclave feitelijk de Rome zoude ge
houden worden. Dit zal dan geschieden
negen dagen na den dood des pausen
(de zoogenaamde novendiali), terwijl
Saterdag de begrafenis zoude plaatsheb
ben, in welker stoet koning Humbert
eene eereplaats heeft verzocht, welk aan
bod evenwel tot nu toe nog niet schijnt
aangenomen te zijn. Intusschen is het lijk
gebalsemd en in het koor der St. Pieters
kerk op een praalbed ten toon gesteld
het balsemen der pausen is regel gewor
den sedert den dood van Gregorius XV
(8 Juli 1623); vóór dien tijd hadden was-
schingen van het lijk plaats met warmen
witten wijn.
Treurige geruchten zijn in omloop be
treffende den gezondheidstoestand van
op zijn dood in 1878; terwijl de verkla
ring der verschijnselen in deze regerings
ruimte eenvoudig te vinden is in het ka
rakter van den hoofdpersoon. Deze
paarde nl. aan veel zachtheid en inne
mendheid nu en dan vooral in de latere
tijden afgewisseld door toorn, eene ze
kere gemakkelijkheid van overgang in
denkbeeldenzoodat het niet moeielijk
viel aan zijne omgeving veel invloed op
hem uit te oefenen. Van daar dat deze
kerkvorst als mensch zoo goedig, gemoe
delijk en minzaam, door zijne oorlogs
zuchtige besluiten en bullen als Paus
naast een Gregorius VII en een Innocen-
tius kan geplaatst worden. Hij besteeg
dan op den 16 Juli van het jaar 1846 d. i.
driejaren vóór de troonsbestijging van
Victor Emmanuel, den pausselijken stoel
en liet zich vijf dagen daarna kroonen.
Hij begon met velerlei hervormingen
in het bestuur zijner staten vooral ook
met het oog op de gisting die overal
heerschte. Zijn ministerie evenwel was
vijandig aan deze hervormingen, en wel
dra bespeurde men dat de verwachtingen
wat al te hoog gespannen waren geweest.
Zijn wet op de vrijheid van drukpers be-
koning Humbert en Garibaldilaat ons
hopen dat het canards zijn.
De Duitsche troonrede heeft weinig
nieuw licht doen opgaan; Duitschland
beweert veel tot den vrede te hebben bij
gedragen en te zullen medewerken. We
zien vooralsnog het voordeel niet in voor
Duitschland om met Rusland door dik
en dun te gaan; de tijden sedert Muffling,
Diebitsch en het tractaat van Adrianopel
zijn veranderdDuitschland behoeft op
sleeptouw te gaan van niemand. Intus
schen is eene interpellatie aangekondigd
misschien heeft ze reeds plaats gehad
in het huis der afgevaardigden.
De kwestie van een vice-rijkskanselier
schijnt door Beijeren eenigermate moeie
lijk gevonden te worden; een Beijersch
minister is ter fine van onderzoek naar
Berlijn gezonden.
In deze hoofdstad heerscht tegenwoor
dig veel spanning tusschen de zich noe
mende Socialisten, onder aanvoering van
Most en de behoudende predikanten;
zelfs vrouwenvergaderingen hebben
plaats gehad, waarbij sommige amazo
nen zich duchtig hebben geweerd. Het
schijnt dat kerkelijke vraagstukken aan
veel menschen tegenwoordig het leven
moeten vergallen, en soms waant men
zich in de i6dt eeuw verplaatsthet is de
strijd tusschen oud en nieuw die overal
knetterend opvlamt; mocht hij spoedig
zat slechts den schijn van vrijheid; reeds
een jaar later werd het recht van vereeni-
ging door den staatssecretaris vernietigd.
De paus gaf toe aan de opgewondenheid
des volks en stelde in zijn bekend mani
fest van 12 Juli 1847 eene nationale garde
in. De reactionairen hierdoor ongeduldig
geworden maakten eene zamenzwering
om hem op te lichten. Maar in Weenen
was iets uitgelekt en het Oostenrijksche
leger bezette op den 17 Juli Ferrara. De
staatssecretaris Ferretti protesteerde te
Weenen en de generaal Auersperg ont
ruimde spoedig daarop Italië, De revo
lutie van 1848 brak uit, de bevolking
eischte eene grondwet. Bonfonti werd
aangesteld als staatssecretaris hetgeen de
gisting nog meer deed stijgen. Pius gaf
toe, plaatste Antonelli, die toen in schijn
liberaal was, aan het hoofd des bestuurs
en liet de beloofde grondwet op den 14
Maart afkondigen. Zij werd met geest
drift begroet, ofschoon ze op den naam
van vrijzinnig geen aanspraak mocht ma
ken. Intusschen begon noordelijk Italië
tegen de Oostenrijkers op te staan, het
geen op Rome terugwerkte alwaar het
weder onrustig werd. De paus zond
